Konteksty nowoczesności - ich odkrywanie, odczytywanie, ale chyba przede wszystkim komentowanie na marginesach lektury esejów, dramatów i wierszy Zbigniewa Herberta - oto wyzwanie, jakie stawia sobie ta książka. Nie odpowiada na nie wprost, za to z niezwykłą świeżością spojrzenia...
Niniejszy korpus komentarzy nie ma ambicji stworzenia pełnej analizy; przeciwnie, Autor przywołuje pojedyncze dzieła egzemplarycznie, a towarzystwo dobiera im arbitralnie, komponując w ten sposób osobisty traktat - zarazem portret duchowy osoby i obraz otaczającej ją formacji kulturowej - nie tyle o Herbercie, ile raczej przy Herbercie pisany. Poszczególne części książki mają więc różną naturę i różnych używają języków: literackim dygresjom towarzyszą drobiazgowe analizy, egzegeza filozoficzna sąsiaduje z filologiczną interpretacją. Autor doprowadza do spotkań Herberta z poetami: Hugonem von Hofmannsthalem i Paulem Celanem, z filozofami: Fryderykiem Nietzschem i Zygmuntem Freudem, z Platonem i Sokratesem. W tle odczytań utworów twórcy Pana Cogito pojawiają się wątki tak różne, jak ezoteryczny estetyzm ze szkoły Johna Ruskina i hermetyczny neoplatonizm Marsilia Ficina, ontologia Martina Heideggera, poetologia Hansa-Georga Gadamera i antropologia filozofów dialogu; znajdziemy tu opis agonu z Czesławem Miłoszem, nawiązania do nowoczesnej kabalistyki Gershoma Scholema i do orfickich źródeł myśli Plotyna, a na koniec brawurowe studium przekładu. Książka Artura Grabowskiego jawi się zatem jako kontynuacja tematów zawartych w jego poprzednich zbiorach eseistycznych - Klatka z widokiem i Uzmysłowienia - które wyznaczają granice obszaru zainteresowań badacza, konsekwentnie czytającego literaturę nowoczesną równolegle z towarzyszącą jej refleksją teoretyczną, filozoficzną i religijną. Jeśli zatem opublikowaną przed laty rozprawą Wiersz - forma i sens Autor zainicjował poszukiwanie w dziele literackim swoistej „formy duchowości", badając arche nowoczesnego wiersza, to tym razem wskazuje na jego horyzonty...
