Jan Brzechwa urodził się w 1898 roku jako Jan Wiktor Lesman. To polski prawnik żydowskiego pochodzenia, adwokat, poeta, autor wielu bajek, wierszy, tekstów satyrycznych, tłumacz. Jest autorem kultowych wierszy, opowiadań i powieści dla dzieci, w tym „Akademii pana Kleksa”, „Kaczki Dziwaczki” czy „Na wyspach Bergamutach”.
Jan Brzechwa był absolwentem Zakładu Naukowo-Wychowawczego Ojców Jezuitów w Chyrowie. Po wyjeździe do stolicy zaczął studiować na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego. Po rozpoczęciu studiów wstąpił do 36. pułku piechoty Legii Akademickiej. Jako ochotnik Brzechwa walczył w wojnie polsko-bolszewickiej, za co otrzymał później różne odznaczenia. Po ukończeniu studiów prawniczych Brzechwa pracował w zawodzie – wybrał ścieżkę adwokacką. Zajmował się przede wszystkim prawem autorskim. Od 1924 roku do wybuchu wojny był radcą prawnym ZAiKS-u. Po zakończeniu wojny Brzechwa wrócił do wykonywania zawodu – był radcą prawnym m.in. Spółdzielni Wydawniczej „Czytelnik”.
Brzechwa był powiązany rodzinnie ze znanym polskim poetą Bolesławem Leśmianem. Ich wspólnym dziadkiem był znany warszawski księgarz i wydawca Bernard Lesman. To właśnie kuzyn wymyślił Janowi Wiktorowi Leśmianowi pseudonim Brzechwa.
Swoje pierwsze teksty Brzechwa pisał jeszcze jako nastolatek. W 1915 roku ukazały się jego pierwsze wiersze – w piotrogrodzkim „Sztandarze” i w wydawanych w Kijowie „Kłosach Ukraińskich”. Największym marzeniem młodego Jana Lesmana była jednak kariera prawnicza. Po powrocie z wojny polsko-bolszewickiej Brzechwa zaczął dorabiać, pisząc teksty piosenek i skeczy. Z czasem wyrobił sobie renomę i pisał dla takich kabaretów jak Qui Pro Quo czy Czarny Kot.
Poezja Jana Brzechwy
Pierwszy tom poezji Brzechwa wydał w 1926 roku. Największą popularność przyniosły mu rzecz jasna bajki i wiersze dla dzieci. Jego pierwszy tomik wierszy dla najmłodszych pt. „Tańcowała igła z nitką” ukazał się w 1938 roku. W jego skład wchodziły takie wierszyki jak „Pomidor”, „Żuraw i czapla” oraz „Na straganie”. Rok później swoją premierę miała „Kaczka dziwaczka”. Co ciekawe, swoje największe dzieło – „Akademię pana Kleksa” – Brzechwa napisał w czasie II wojny światowej. To opowieść o przygodach nastoletniego, nieznośnego, rudowłosego Adasia Niezgódki. Chłopak trafia do tytułowej akademii, gdzie znajduje się dwudziestu trzech innych chłopaków, których imiona również zaczynają się na literę A. Ich opiekunem, nauczycielem i przewodnikiem po Akademii jest pan Kleks. W internacie panują rygorystyczne, choć bardzo dziwne zasady. Wokół znajdują się magiczne przedmioty, w rurach płynie sok, a pan Kleks zbiera od swoich podopiecznych senne lusterka, w których odbijają się ich sny. W szkole chłopaki uczą się m.in. kleksografii, przędzenia liter, leczenia zepsutych sprzętów, a w czasie geografii grają w piłkę wielkim globusem.
W czasie okupacji napisał również „Pana Dropsa i jego trupę”. Do przygód Pana Kleksa Brzechwa wrócił w latach 60. – W 1961 roku ukazały się „Podróże Pana Kleksa”, a cztery lata później „Tryumf pana Kleksa”. Oprócz kontynuacji przygód pana Kleska po wojnie Brzechwa napisał takie dzieła jak „Na wyspach Bergamutach” (1948), „Przygody rycerza Szaławiły” (1951), „Brzechwa dzieciom” (1953), „Szelmostwa lisa Witalisa” (1954), „Bajki i baśnie” (1955), „Śmiechu warte” (1965) i „Od baśni do baśni” (1965). Przez wiele lat Brzechwa współpracował z wybitnym polskim rysownikiem Janem Marcinem Szancerem, który zilustrował wiele jego książek m.in „Brzechwa dzieciom”, „Grzyby” czy „Akademię pana Kleksa”. Dziś ilustracje Szancera uchodzą za kultowe – można je znaleźć na koszulkach, muralach, w animacjach oraz różnego rodzaju gadżetach.
Oprócz pisania i udzielania porad prawnych Brzechwa zajmował się tłumaczeniami. Z rosyjskiego przełożył wiele utworów Aleksandra Puszkina, Siergieja Jesienina czy Władimira Majakowskiego. Za swoją twórczość Brzechwa był wielokrotnie nagradzany i wyróżniany – otrzymał m.in. Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1953), Medal 10-lecia Polski Ludowej (1955) oraz Order Sztandaru Pracy I klasy (1964).
Brzechwa zmarł w 1966 roku i został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.
Książki Jana Brzechwy na Woblinku
W księgarni internetowej Woblink znajdziecie książki Jana Brzechwy we wszystkich formatach (ebook, audiobook, książka papierowa).
