Opis treści
„Dzieło Guzego zasilają dwa źródła: osobista odraza do reżimu i przyswojenie dorobku Alberta Camusa. Krótki żywot bohatera pozytywnego nawiązuje do stylistyczno-kompozycyjnych właściwości narracji Upadku żywo w Polsce komentowanego już od roku 1956. […]
Tematem powieści Guzego jest upadek ubeka Karola Ostudy. Groteskowo tragiczny bohater pozytywny strwonił życie na posłusznym wypełnianiu instrukcji, dyrektyw i rozkazów partii, która po październiku usiłowała uwiarygodnić swoją nową więź z masami kosztem prowincjonalnych pracowników UB. Karol Ostuda, wezwany do Warszawy, postanawia się bronić. […]
Ambicje demaskatorskie Piotra Guzego wyraźnie górują nad standardowymi obrachunkami z kultem jednostki. Guzy zainteresowany był fenomenologią systemu komunistycznego w nie mniejszym stopniu niż Milovan Djilas, członek politbiura Związku Komunistów Jugosławii, który z autopsji znał wynaturzenia elit władzy partyjnej i opisał je w rozprawie politologicznej Nowa klasa. Wpływy tej rozprawy są widoczne w prozie politycznej polskiego emigranta, szczególnie wyraźne w sferze dyskursu ideologicznego, argumentacji krytycznej czy światopoglądowych uogólnień. […]
Dlatego nie sposób odmówić słuszności Marii Danilewicz-Zielińskiej, kiedy w Szkicach o literaturze emigracyjnej przekonywała wszystkich zainteresowanych o tym, że autor Krótkiego żywota bohatera pozytywnego dał nam «reprezentacyjną powieść polityczną». Zwłaszcza w porównaniu z rozrachunkowymi wytworami «doby małego realizmu» Bogusława Koguta, Tadeusza Kwiatkowskiego czy Jerzego Putramenta, którzy w latach 60. energicznie zajęli się wyjaśnianiem dramatów ludzi partii”.
z artykułu Stanisława Gawlińskiego Emigracyjne rozrachunki ze stalinizmem po 1956 r. (cz. II). Piotr Guzy: Krótki żywot bohatera pozytywnego (1966) zamieszczonego w „Dekadzie Literackiej” (1992, nr 13)
