Opis treści
Książka omawia europejskie źródła wiedzy o literaturze, upowszechnianej w Polsce średniowiecznej w toku nauki na poziomie trivium, a w szczególności – treści doktrynalne traktatów teoretycznych układanych przez rodzimych uczonych, głównie w XV stuleciu. W centrum zainteresowania znalazły się dwie dyscypliny: ars grammatica oraz ars rhetorica. W obrębie gramatyki uwzględniono dwa jej nurty: językoznawczy oraz literaturoznawczy (według formuły Kwintyliana: recte loquendi scientia – poetarum enarratio). Badając drugi z nich, nie natrafiono wprawdzie na układane w Polsce traktaty o poezji, ale potwierdzono doniosłą rolę edukacyjną kopiowanych i wykładanych niemal do końca XV w. europejskich „poetrii” z XII i XIII w., a zwłaszcza wierszowanych: Poetria nova Godfryda z Vinsauf oraz Laborintus Eberharda z Bremen. Omawiając sztukę retoryczną, autorka nie ogranicza się do dzieł tytułowanych ars rhetorica, ale opisuje również średniowieczne odgałęzienia głównego nurtu teorii, jakimi były: ars dictaminis, ars memorativa oraz ars praedicandi. Na szczególną uwagę zasługują artes dictaminis polskiego pochodzenia, będące zasadniczo podręcznikami sztuki układania listów i dokumentów, ale uważane (według tradycji europejskiej) za wykłady zasad tworzenia utworów pisanych prozą bądź wierszem (metrycznym lub rytmicznym). W drugiej części książki autorka podejmuje próbę rekonstrukcji średniowiecznych wykładni kluczowych terminów i pojęć, organicznie związanych z omówionymi wcześniej kierunkami teorii literackiej. Przedstawia również tezę metodologiczną, według której bez zrozumienia średniowiecznych konotacji pojęć teoretycznych nie można należycie odczytać i objaśnić ówczesnej twórczości poetyckiej bądź prozatorskiej.
