Opis treści
Szlacheckie mowy pogrzebowe – dwa ujęcia. Tradycja gatunku i realizacje Jakuba Sobieskiego nie stanowi syntezy sensu stricto, ale koncentrując się na określonych zagadnieniach, dopełnia wielowymiarowy obraz szlacheckiego oratorstwa funeralnego. Książka składa się z dwu części. Pierwsza omawia przemiany oratorskich gatunków funeralnych od greckiego antyku do 1576 roku, kiedy to Jan Kochanowski wygłosił nad grobem brata Przy pogrzebie rzecz. Chronologicznie są to greckie: epitaphios logos, paramythetikos logos oraz monodia, rzymska laudatio funebris, mowy wczesnochrześcijańskie, humanistyczna oratio funebris oraz staropolskie: oratio ab hospitibus, czyli mowa od gości (określana też jako: kondolencja na pogrzebie) i dziękowanie w imieniu rodziny (oratio gratiarum actoria nomine consanguineorum). Druga część przedstawia analizy mów Jakuba Sobieskiego w układzie problemowym podzielone na trzy rozdziały odpowiadające trzem częściom wystąpienia: exordium, confirmatio, narratio. Każdy z nich podejmuje inny aspekt wystąpień kasztelana krakowskiego i stosownie do poruszanego tematu wykorzystuje odmienną metodologię: od analizy komparatystycznej po przegląd stałych formuł retorycznych typowych dla gatunku.
Małgorzata Ciszewska – historyk literatury i kultury wieku XVII, profesor Instytutu Badań Literackich w Pracowni Literatury Renesansu i Baroku IBL PAN. Autorka dwu obszernych monografii: Staropolskie szlacheckie oracje weselne. Genologia, obrzęd, źródła (Warszawa 2008) i Tuliusz domowy. Świeckie oratorstwo szlacheckie kręgu rodzinnego (XVII–XVIII wiek) (Warszawa 2016), oraz licznych studiów poświęconych staropolskiej epistolografii i oratorstwu. Wspólnie z Marią Barłowską wydała edycję krytyczną: Jakub Sobieski Mowy pogrzebowe (Warszawa 2019). Od lat aktywnie działa w Stowarzyszeniu „Pro Cultura Litteraria” – organizacji wspierającej polonistyczną działalność naukową i wydawniczą.
