Długo się nie otrząśniecie... Paweł Mateja W położonym na odludziu tartaku zwanym Bazą pracę podejmuje nowy stróż nocny. Dręczony nienazwaną traumą mężczyzna szybko wnika w historię pełnego tajemnic życia swojego zmarłego poprzednika, świadka dramatycznych wydarzeń z przeszłości. Tymczasem nadciąga zima, a wraz z nią skryte w zamieci widma; niesione lodowatym wiatrem echa popełnionych tu niegdyś zbrodni. Zima, w której śnieżnych objęciach wędrują ramię w ramię i prawda, i śm...
Algernon Blackwood (1869-1951) odegrał kluczową rolę w rozwoju literatury grozy XX wieku. Przede wszystkim jako autor dwóch chyba najlepszych opowiadań w tym gatunku: „Wierzby” i „Wendigo”. Jednak to zbiór „Niewiarygodne przypadki”, wydany w 1914 roku, sam S.T. Joshi nazwał arcydziełem za jego niesłychane bogactwo opisywanych wrażeń. Tych pięć historii dzieje się „za zasłoną rzeczywistości” i niewiele ma wspólnego z tradycyjnymi opowieściami o duchach. Pogańska ceremonia, alp...
Margaret Oliphant (1828-1897) to szkocka przedstawicielka epoki wiktoriańskiej w literaturze. Choć większość jej dorobku stanowią powieści i studia historyczne, to po latach najwyżej oceniane są - zgodnie przez krytyków i czytelników - jej nowele grozy, objętościowo zwykle dłuższe od tradycyjnych historii o duchach. Spośród zebranych w tym tomie opowiadań, dwa uznawane są za wybitne przykłady literatury grozy. „Okno biblioteki” zyskało status kultowego, trafiając do legendarn...
TE WIDMA,WIEDŹMY I KLĄTWY W GOTYCKICH HISTORIACH DO DZIŚ WYWOŁUJĄ DRESZCZE I DZIAŁAJĄ NA WYOBRAŹNIĘ... Émile Erckmann (1822-1899) i Alexandre Chatrian (1826-1890) stworzyli spółkę autorską, która zasłynęła z wybornych opowieści grozy. We francuskiej literaturze tego gatunku Erckmann-Chatrian obok Guy de Maupassanta i Théophile’a Gautiera to najważniejsi jej przedstawiciele. A pochwały, jakich doczekali od mistrzów tej prozy, H.P. Lovecrafta i M.R. Jamesa, wystarczą tytułem re...
BEZ „MAŁPIEJ ŁAPKI” HISTORIA LITERATURY NIESAMOWITEJ BYŁABY DUŻO UBOŻSZA. I ZAZDROŚCIĆ MOŻNA TYM, KTÓRZY PRZECZYTAJĄ TĘ OPOWIEŚĆ PIERWSZY RAZ... William Wymark Jacobs (1863-1943) dla potomnych stał się legendarnym autorem „Małpiej łapki” – chyba najczęściej zamieszczanej noweli w antologiach grozy. Choć ten angielski pisarz był przede wszystkim humorystą, co doskonale widać niemal w każdej z jego opowieści z dreszczykiem. Tych trzynaście zebranych historii aż skrzy się od prz...
"Pisarze są o wiele bliżsi spowitych mgłą tajemnicy prawd... Tylko tym, którzy z rozmachem rozwijają skrzydła wyobraźni, udaje się czasami musnąć skraj odległego, niewidzialnego świata..." To słowa z tytułowej noweli gotyckiej. I jeszcze poprzedzająca ją dedykacja: „Dla mojego Mistrza, Henry’ego Jamesa”. Bo amerykańska pisarka Gertrude Atherton (1857-1948) wysoko ceniła twórczość Jamesa, szczególnie tę z wątkami nadnaturalnymi. Sama napisała takich historii niewiele, są jedna...
"Wielu wykpiwa zjawiska nadprzyrodzone lub to, co nasz marny intelekt za takie uważa..." Sir Arthur Conan Doyle (1859-1930) światową sławę zdobył jako twórca postaci Sherlocka Holmesa, ale interesował się bardzo wszelkimi zjawiskami nadprzyrodzonymi, brał udział w seansach spirytystycznych i ma w dorobku literackim sporo opowieści spod znaku grozy. Po edycji tomu „Dziwne zjawiska” nadszedł czas na trzynaście kolejnych historii przedstawiających różne barwy strachu i grozy pió...
SIEDEM PEREŁ GROZY MISTRZA PROZY PSYCHOLOGICZNEJ Jako pisarz z kręgu grozy Henry James (1843-1916) zasłynął opowieścią „Obrót śruby” - w wyśmienitym przekładzie Barbary Kopeć-Umiastowskiej w zbiorze „Historie drobnoziarniste”. Jednak poza tym legendarnym utworem autor „Portretu damy” ma w dorobku jeszcze kilka podobnych nowel. I jak na prekursora modernizmu przystało, w jego nadnaturalnych opowieściach ważną rolę odgrywa psychologia postaci. To w niej zdaje się kryć więcej gr...
BLACKWOOD DLA... „POCZĄTKUJĄCYCH”. NAJLEPSZE Z NAJLEPSZYCH. „Wierzby” i „Wendigo” w ocenie krytyków i badaczy gatunku to dwa najsłynniejsze opowiadania Algernona Blackwooda, a ich mistrzowskiego oddania atmosfery niesamowitości jak dotąd nikomu nie udało się przewyższyć. A pozostałe: „Tajemniczy lokator”, „Urok śniegu”, „Przejęcie”, „Współwinny ante factum” i „Drugie Skrzydło” tylko potwierdzają, że to jeden z wielkich twórców fantastyki niesamowitej.
DZIESIĘĆ UPIORNYCH OPOWIEŚCI GROZY JEDNEGO Z ULUBIONYCH AUTORÓW H.P. LOVECRAFTA Matthew Phipps Shiel (1865-1947) na poczesne miejsce w literaturze niesamowitej zasłużył opowieścią tytułową niniejszego zbioru. Zachwyciła ona samego H.P. Lovecrafta, czemu dał wyraz w legendarnym eseju „Nadprzyrodzona groza w literaturze” - określając to opowiadanie wręcz arcydziełem gatunku. Inne historie tego brytyjskiego pisarza hinduskiego pochodzenia także zadziwiają kunsztownym poziomem na...
DZIEWIĘĆ OPOWIEŚCI GROZY AUTORA „ŻÓŁTEGO ZNAKU” POTWIERDZAJĄCYCH KLASĘ ROBERTA W. CHAMBERSA Oprócz legendarnych historii z tomu „Król w Żółci” spod pióra amerykańskiego klasyka gatunku wyszło jeszcze kilka innych ghost stories zebranych w tym tomie. Intrygujący jest już sam „Purpurowy Cesarz” - prequel opowiadania „Posłaniec”. A duch lovecraftowskich klimatów unosi się nad „Kapitanem portu”. Nie brakuje też upiornych opowieści o duchach – „Hrabianka d’Ys” czy „Z samego dna”. ...
Fitz-James O’Brien (1828-1862) był postacią barwną i romantyczną. Urodził się w Irlandii, ale po awanturniczych perturbacjach z przepuszczeniem majątku i romansie z żoną angielskiego oficera uciekł do Ameryki. Tworzył opowieści spod znaku grozy na tyle oryginalne, że do dziś w antologiach tego gatunku są umieszczane niektóre z nich – zwłaszcza dwie, już legendarne: „Diamentowa soczewka” i „Co to było?”. Poza nimi w tym tomie prezentujemy z dorobku O’Briena kilka innych, wyjąt...
DZIESIĘĆ OPOWIADAŃ, KTÓRE DO DZIŚ PRZERAŻAJĄ I ZACHWYCAJĄ. Tytułowa opowieść tego zbioru, pisana na przełomie 1934 i 1935 roku, była ostatnim z wielkich tekstów Lovecrafta. Kosmiczna skala tego dzieła – jak pisał S.T. Joshi w biografii HPL-a (polski przekład Mateusza Kopacza) – stawia je na wysokim miejscu w dorobku mistrza nadnaturalnego horroru. Z kolei „Zeznanie Randolpha Cartera”, „Szczury w murach” i „Model Pickmana” należały do tych ulubionych przez samego autora. A spo...
Rudyard Kipling (1865-1936) był nazywany piewcą brytyjskiego imperializmu. I chociaż do historii literatury przeszedł jako autor „Księgi dżungli” i powieści „Kim”, to wielbiciele jego twórczości cenią opowieści spod znaku horroru i grozy - i nie tylko te rozgrywające się w indyjskim krajobrazie. Osiem zebranych w tym tomie nowel dowodzi niebywałego talentu Kiplinga w łączeniu realizmu z niesamowitością. Krążą na tych stronach widmowe riksze, widzialne i niewidzialne dzieci, ...
LEGENDARNA OPOWIEŚĆ Z KULTOWYMI ILUSTRACJAMI Powieść „W górach szaleństwa” Lovecraft napisał w 1931 roku i zgodnie uznawana jest za najambitniejszą w jego dorobku literackim. Historię antarktycznej wyprawy poznajemy oczami Williama Dyera, chociaż jego nazwiska nie znajdziemy w tej relacji. Pada ono w innej opowieści spod znaku grozy - „Cieniu spoza czasu”. Sam opis ekspedycji zadziwia mistrzostwem w kreowaniu „zimnych” obrazów, które prowadzą do finału iście przejmującego gro...
JEJ OPOWIADANIA SZOKUJĄ, FASCYNUJĄ, BUDZĄ ZACHWYT I NIEPOKÓJ... May Sinclair (1863-1946) była innowatorką nowoczesnej prozy, późnowiktoriańską prekursorką modernizmu w duchu Virginii Woolf.W "Niesamowitościach" (1923) łączy tradycyjną opowieść grozy z odkryciami Freuda i Einsteina. Dwoje kochanków skazanych na przeżywanie aż po wieczność jałowego romansu... Kobieta-medium zmuszona zmierzyć się z konsekwencjami czynów, jakie popełniła... Ofiara brutalnego morderstwa naigrawa...
NAJLEPSZE HISTORIE SPOD ZNAKU GROZY I MAKABRY BRYTYJSKIEGO KLASYKA W historii literatury grozy Charles Dickens (1812-1870) to przede wszystkim autor legendarnej „Opowieści wigilijnej”. Jednak to „Dróżnik” stał się opowieścią najczęściej włączaną do antologii tego gatunku. I dał też tytuł wyborowi najlepszych historii. Ich objętość może zaskakiwać czytelników przyzwyczajonych do opasłych tomów, dominujących w twórczości tego autora. Ale i w krótkiej formie mistrzostwo Dickensa...
13 OPOWIEŚCI GROZY Z NAJWYŻSZYM ZNAKIEM JAKOŚCI W historii literatury spod znaku grozy Edward Frederic Benson (1867-1940) to jedno ze znaczących nazwisk. Przede wszystkim za sprawą opowiadania „Pokój na wieży” - jednego z najlepszych w tym gatunku i stąd wybieranego do niemal każdej antologii opowieści z dreszczykiem. Po tomie „Widzialne i niewidzialne”, doskonale przyjętym przez czytelników, prezentujemy kolejny wybór trzynastu doskonałych ghost stories - ze wspomnianą, tytu...
Pseudonim Vernon Lee przybrała dla swej twórczości brytyjska pisarka Violet Paget (1856-1935). Pisała sporo - cenione są jej studia z zakresu historii sztuki, estetyki i psychologii. Jest także postacią znaczącą w historii feminizmu. Jednak to jej późnowiktoriańskie opowieści grozy najbardziej przetrwały próbę czasu i są dzisiaj wznawiane w różnych antologiach i osobnych wyborach. Tom czterech nowel „Nawiedzenia” był wydany w Londynie w 1890 roku. I gdyby szukać wspólnego pun...
KAŻDY ZNA „GÓRNĄ KOJĘ” I „WRZESZCZĄCĄ CZASZKĘ”, ALE CZAS POZNAĆ RESZTĘ TEKSTÓW Z KULTOWEGO JUŻ ZBIORU OPOWIEŚCI AMERYKAŃSKIEGO MISTRZA GROZY. Francis Marion Crawford (1854-1909) to amerykański pisarz zaliczany do ścisłej czołówki twórców opowieści niesamowitych. Przede wszystkim jako autor legendarnego opowiadania „Górna koja”, które trafia zwykle do antologii najlepszych utworów grozy. Polskim czytelnikom do tej pory znany był także z drugiej słynnej noweli „Wrzeszcząca czas...
OSIEMNAŚCIE WYBRANYCH OPOWIADAŃ ZE WSTĘPEM MARCINA KNYSZYŃSKIEGO Minęło sto lat od premiery zbioru „Na wzgórzu róż”, którym oficjalnie Stefan Grabiński rozpoczął swoją pisarską karierę. Czas nadał jego upiornym historiom atrakcyjnej patyny, ale ich nie załagodził. Widma w oknach starych domów, dziwne siły działające na kolejowych stacjach, sobowtóry i tętniące w tkance wszechświata ukryte wymiary niosą w sobie ładunek emocjonalny, który w równym stopniu może wstrząsnąć czytel...
Ta epizodyczna powieść to awanturnicza historia próby odzyskania unikatowej monety, którą pewnemu kolekcjonerowi skradł tajemniczy młodzieniec w okularach. Troje wysłanników kolekcjonera próbuje ją odzyskać, choć nie ich perypetie są w końcu największym walorem tej historii. Ale opowieści, jakie snują przy okazji… To z tej powieści wyjęto legendarną „Opowieść o białym proszku” czy równie przerażającą „Opowieść o Czarnej Pieczęci” – zdaniem samego H. P. Lovecrafta „dające boda...
13 OPOWIEŚCI WYBRANYCH Z DOROBKU NIEKORONOWANEGO MISTRZA GROZY Edycja ta zawiera mniej znane historie spod znaku grozy H. P. Lovecrafta. A przy tym stanowi doskonałe uzupełnienie „Zewu Cthulhu”. Ozdobą zbioru są na pewno „Koty Ultharu” - jeden z ulubionych tekstów pisarza. Podobnie jak rzadko wydawane w zbiorach - „Dwie czarne butelki”, napisane we współpracy z Wilfredem B. Talmanem. I chyba najbardziej refleksyjny tekst: „Nocny ocean”, efekt współpracy z R. H. Barlowem – ost...
AUTOR „DZIWNYCH ZJAWISK” W KOLEJNEJ OPOWIEŚCI SPOD ZNAKU GROZY Arthur Conan Doyle (1859-1930) to twórca postaci Sherlocka Holmesa, choć ma w swoim dorobku literackim także kilkanaście opowiadań i dłuższych nowel spod znaku grozy. „Zagadka Cloomber” wydana została w roku 1889 i ma wiele cech wspólnych z inną powieścią pisaną w tym samym czasie – „Studium w szkarłacie”. Ta druga to spotkanie Holmesa z Watsonem, podczas gdy „Zagadka Cloomber” jest gotyckim thrillerem. Poznajemy...
Kategoria „Fantastyka / Horror” zawiera książki należące przede wszystkim do gatunku fantastyki. Jest to obszerny, rozbudowany oraz bardzo pojemny gatunek literacki charakteryzujący się osadzaniem opisywanej historii w świecie przedstawionym różnym od rzeczywistego. Autorzy takich publikacji często opisują zjawiska nadprzyrodzone oraz wykreowane przez siebie technologie czy bronie. W ramy fantastyki należy włączyć fantastykę naukową (science fiction), której akcja toczy się zazwyczaj w przyszłości, oraz fantasy, w której znaleźć możemy elementy mitologii i folkloru. W obrębie dokładniejszych podziałów funkcjonują również liczne podgatunki, takie jak na przykład weird fiction, low fantasy, urban fantasy czy space opera. W kategorii „Fantastyka / Horror” znajdują się również książki należące do literatury grozy, czyli horrory. Charakteryzują się one takim ukształtowaniem świata przedstawionego, że występujące w nim wydarzenia nie mogą zostać wytłumaczone bez odwołania się do zjawisk paranormalnych czy nadprzyrodzonych. Celem horroru jest wywołanie u odbiorcy poczucia zagrożenia, strachu czy obrzydzenia. Najczęściej podejmowanymi w horrorze motywami są nawiedzenia (ludzi, przedmiotów, miejsc), wampiry, zombie, duchy, wilkołaki, demony, diabły, wiedźmy i tym podobne. W serwisie Woblink.com odnaleźć można należącą do fantastyki postapokaliptycznej serię „Metro” napisaną przez rosyjskiego pisarza Dmitrija Głuchowskiego, nominowaną do licznych nagród literackich i utrzymaną w steampunkowym klimacie „Zadrę” Krzysztofa Piskorskiego, książkę „Player One” Ernesta Cline’a, na podstawie której powstał film pod tym samym tytułem w reżyserii Stevena Spielberga, powieści Terry’ego Pratchetta (zarówno te należące do „Świata Dysku”, jak i te spoza serii). Miłośnicy grozy znajdą tu natomiast zarówno „Frankensteina” Mary Shelley, uznawanego za prekursora całego gatunku, „Draculę” Brama Stokera, dzięki któremu postać wampira na trwałe weszła do popkultury, czy „Dziecko Rosemary” Iry Levin, na podstawie którego Roman Polański wyreżyserował kultowy film pod tym samym tytułem.
