Język polski na Kresach rozwijał się w ciągu wieków. Rewolucja 1917 r. zdziesiątkowała ludność polską na Ukrainie i na Białorusi, a po 1944 r. represje objęły także Polaków na Kresach bliższych, które przed II wojną wchodziły w skład Państwa Polskiego. Książka porusza zagadnienia genezy polszczyzny, jej zróżnicowania związanego z przynależnością stanową jego nosicieli, uwarunkowań jej trwania oraz funkcjonowania. Wiele uwagi poświęcono konkurencji wyrazów rodzimych i zapożycz...
Od połowy XV w. coraz popularniejszym określeniem kobiet pomagającym rodzącym był termin „akuszerka” pochodzący od francuskiego słowa accoucher—rodzić. To określenie, być może z uwagi na powszechne posługiwanie się w wieku XVIII językiem francuskim, upowszechniło się na ziemiach polskich. Nazewnictwo używane w innych językach nie weszło w ogóle do użycia. Akuszerkami nazywano jednak nie wszystkie osoby zajmujące się pomaganiem rodzącym. Było ono niejako zarezerwowane dla niew...
Cenne uzupełnienie opublikowanych herbarzy i innych źródeł do genealogii szlachty Królestwa Polskiego na podstawie zachowanych protokołów posiedzeń Rady Stanu Królestwa Polskiego. Książka otrzymała Nagrodę im. Adama Heymowskiego. Publikacja wydana wspólnie z Polskim Towarzystwem Heraldycznym i Naczelną Dyrekcją Archiwów Państwowych.
Seria Medycyna i religia jest poświęcona prezentacji badań nad wzajemnymi relacjami tych dwóch obszarów ludzkiej kultury. Medycyna jest tu definiowana jako zespół działań, których celem jest zachowanie i przywrócenie zdrowia, których uzasadnienie teoretyczne jest czerpane ze zmieniających się w kolejnych okresach historycznych standardów wiedzy i racjonalności. Realizacja tych celów przyjmuje w związku z tym różne formy praktyczne, zmieniające się zgodnie z aktualnym poziomem...
Seria Medycyna i religia jest poświęcona prezentacji badań nad wzajemnymi relacjami tych dwóch obszarów ludzkiej kultury. Medycyna jest tu definiowana jako zespół działań, których celem jest zachowanie i przywrócenie zdrowia, których uzasadnienie teoretyczne jest czerpane ze zmieniających się w kolejnych okresach historycznych standardów wiedzy i racjonalności. Realizacja tych celów przyjmuje w związku z tym różne formy praktyczne, zmieniające się zgodnie z aktualnym poziomem...
Korespondencja hetmańska obejmująca okres od połowy XVII do połowy XVIII wieku, to bezcenne źródło do dziejów Rzeczypospolitej. Idea zebrania, opracowania a następnie wydania listów pięciu hetmanów wywodzących się z rodziny Potockich herbu Pilawa, narodziła się jako odpowiedz na pojawiające się postulaty, niedostatecznego wykorzystania epistolografii w badaniach nad dziejami państwa polsko-litewskiego. Listy wytwarzane w otoczeniu kolejnych hetmanów koronnych, a kierowane do ...
Korespondencja hetmańska obejmująca okres od połowy XVII do połowy XVIII wieku, to bezcenne źródło do dziejów Rzeczypospolitej. Idea zebrania, opracowania a następnie wydania listów pięciu hetmanów wywodzących się z rodziny Potockich herbu Pilawa, narodziła się jako odpowiedz na pojawiające się postulaty, niedostatecznego wykorzystania epistolografii w badaniach nad dziejami państwa polsko-litewskiego. Listy wytwarzane w otoczeniu kolejnych hetmanów koronnych, a kierowane do ...
Akt unii lubelskiej z 1569 roku to wyjątkoweświadectwo ustanowienia, w początku epoki nowożytnej, wspólnoty dwóch różnych państw, osiągniętego za pomocą negocjacji i argumentacji. Akt utworzenia z Korony Polskiej i Wielkiego Księstwa Litewskiego jednego państwa cechował się trwałym charakterem, polityczną siłą i kulturową atrakcyjnością. Książka jest edycją pieczęci wraz z informacją o sygnatariuszach litewskiego dokumentu unii. Zaprezentowano w publikacji niezwykle wysokiej ...
Studia ofiarowane wybitnej badaczce, prof. Janinie Leskiewiczowej, z okazji jubileuszu dziewięćdziesiątych urodzin. W założeniu redaktorów zebrane w tomie artykuły mają nawiązywać do ważniejszych zagadnień naukowych poruszanych przez Jubilatkę. Większość autorów podjęła problematykę społeczną, pojedyncze opracowania dotyczą historii II wojny światowej czy współczesnych problemów politologicznych. Zróżnicowaniu poruszanych problemów towarzyszy duża rozpiętość chronologiczna p...
„Koń, jak wszyscy wiedzą, jest najważniejszą częścią rycerza”. To zdanie ze sztuki Jeana Giraudoux (1882-1944) pt. (akt I, scena 2) jest najlepszym mottem dla tego tomu z serii moich książek o rycerzach na wojnie, w podróży i na kwaterze . Bez konia nie byłoby więc rycerza, gdyż wyniósł on jeźdźca ponad innych wojowników i dlatego Jean Flori w swej znakomitej pracy o rycerzach i rycerstwie w średniowieczu poświęcił mu oddzielny rozdział pt. Od jeźdźca do rycerza . Wraz z zaan...
Eustachy Januszkiewicz zapisał się w historii z różnych powodów: w latach 20. XIX wieku zasłużył się w Prokuratorii Massy Radziwiłłowskiej, w powstaniu listopadowym występował jako emisariusz Centralnego Wileńskiego Komitetu Powstańczego, a później jako szef sztabu i adiutant gen. S. Różyckiego. Ale najbardziej znany jest z czasów emigracyjnych jako wydawca i księgarz. Był założycielem Księgarni i Drukarni Polskiej w Paryżu, pionierem druków periodycznych, członkiem licznych ...
Tragiczny zgon króla Przemysła 8 lutego 1296 roku jest jednym z kilku dziejowych wydarzeń, które zadecydowały o dalszej przyszłości Polski. Poprzez parę kolejnych układów małżeńskich, związanych z panowaniem konkretnych osób, otworzył on drogę późniejszej „epoce Jagiellonów” izwiązanej z nią wschodniej orientacji państwa, czego konsekwencją stało się sąsiedztwo z Rosją i coraz bardziej potęgujący się wpływ Imperium carów na wydarzenia w Polsce. Również i przesunięcie granic e...
Pierwsze opracowanie porównawcze i syntetyzujące tak istotnego fenomenu społecznego, jakim były XX–wieczne strajki na ziemiach polskich lub stanowiących państwowość polską. Specyfika polskiej rzeczywistości polegała na tym, że wskazany problem badawczy można odnieść do warunków politycznych, ekonomicznych i społecznych lat zaborów, wojen światowych, czasów PRL i w najszerszym zakresie transformacji ustrojowej. Książka obejmuje protesty robotnicze, studenckie, a nawet religijn...
Retoryka jako instrument wywierania wpływu i sztuka wymowy pozostaje bardzo atrakcyjną dziedziną wiedzy. Różnorodność tekstów zgromadzonych w cennej merytorycznie publikacji Rhetorica regina artis scientiaeque (dedykowanej prof. Jakubowi Z. Lichańskiemu) wskazuje na jej ponadczasowość oraz szerokie zastosowanie środków perswazji. Zaproszeni do współpracy badacze pokazują, jak politycy wyzyskiwali ją w praktyce, by przekonywać odbiorców do swoich racji, zdobywać poparcie czy u...
Sesja związana ze 150-leciem urodzin hrabiego Michała Tyszkiewicza Łohojskiego (...) okazała się niezwykle ciekawym wkładem w badania nad historią całego rodu Tyszkiewiczów i jej wybitnego przedstawiciela, jakim był niewątpliwie hr. Michał - artysta, malarz, pisarz, historyk, intelektualista, mecenas sztuki w Polsce i na Ukrainie oraz polityk europejski.
Książka Artyści żydowscy w Warszawie 1939–1945 jest pierwszą monografią tego środowiska, zawiera obszerne informacje na temat losów, działalności i twórczości plastyków związanych ze stolicą. Składa się z części opisowej, katalogu 170 dzieł, leksykonu artystów, aneksu. Jej główna część dotyczy getta warszawskiego, autorka zamieściła w pracy także wiadomości na temat tych artystów, którzy znaleźli się na terenach ZSRR (m.in. w Białymstoku, Lwowie, Wilnie) czy ukrywali się po t...
Cztery eseje zebrane w tym tomie, Emergencja, Pustynia, Cyrkulacja i Topologie, składają się na próbę zakreślenia horyzontu humanistyki transkulturowej. Jest to studium tego, co w aktywności człowieka skłonnego do przekraczania granic wytwarza z jednej strony zupełnie nowy poziom złożoności, przerastający bogactwo kultur wziętych z osobna, a z drugiej pustkę powstałą po załamaniu się sprzecznych wymagań stawianych przez każdą z nich. Opis tej nowej sytuacji wymaga teoretyczne...
Autor zaproponował do planowanej edycji 20 rozpraw, całość podzielił na dwie części tematyczne. Pierwsza z nich obejmuje teksty dotyczące różnych zagadnień z dawniejszej i bliższej przeszłości Litwy, druga zaś artykuły przedstawiające polskie badania nad dziejami historycznej Litwy oraz sylwetki szczególnie zasłużonych badaczy.
Z recenzji profesora Jana Jurkiewicza
„Umiał przelać w umysły inszych czucia swoje, tak że im się własnemi zdawały. Nie poprawiał, lecz wskazywał potrzebę poprawy, nie wytykał sposobu, ale go zgadnąć zręcznie przymuszał. Uniósł miłość własną, ale jej nie ulegał, przebaczał jej, lecz bez szkody pisma i pisarza: korzystając nawet z tej tak powszechnej rozumu naszego przywary, szczęśliwym zwrotem w przymiot ją zamieniał." Mówił tak o Józefie Szymanowskim po jego śmierci Stanisław Kostka Potocki. Józef Szymanowskim b...
Pisanie w języku wyuczonym, a nawet wielojęzyczność w obrębie pojedynczego dzieła to zjawiska niemal tak stare, jak sama literatura. Zepchnięte na margines w rozwoju literatur narodowych, powróciły w czasach nowoczesnych i ponowoczesnych. Toteż zwraca się coraz baczniejszą uwagę na postaci i teksty przekraczające granice ojczystych języków i literatur. Zmąceniu praktyk twórczych odpowiada pluralizacja kultur czytania, przekraczających nie tylko narodowe granice, ale i kulturo...
W dziejach polskiej humanistyki XX w. Mieczysław Gębarowicz zajmuje miejsce szczególne, żeby nie powiedzieć wyjątkowe. Ten związany od młodości ze Lwowem badacz historii sztuki średniowiecznej, autor pierwszej polskiej jej syntezy, w okresie międzywojennym bezdyskusyjnie zaliczany do grona „najwybitniejszych polskich historyków sztuki”, kustosz Muzeum im. Lubomirskich i profesor tytularny Uniwersytetu Jana Kazimierza, a w czasie II wojny światowej dyrektor Zakładu Narodowego ...
