Monografia ta jest unikatowym dziełem zbiorowym poruszającym tematykę deficytową w obrębie naukowej twórczości poświęconej Cyganom/Romom. Jest o znakomity zbiór szczegółowych, głębokich i profesjonalnych opracowań poszczególnych fragmentów polskiej (i częściowo rosyjskiej) literatury, filmu, twórczości muzycznej, fotografii dotyczących cygańskiej kultury, cygańskiego charakteru, cech społecznych. Wypełnia poważną lukę w obrębie studiów romologicznych w Polsce i dostarcza bad...
Women and the Holocaust: New Perspectives and Challenges expands the existing scholarship on women and the Holocaust adopting current approaches to gender studies and focusing on the texts and contents from Central and East-Central Europe. The authors complicate earlier approaches by considering the intersections of gender and nation, region, and sexuality. In these essays, the Communist regimes after WWII often provide a productive framework for studying women and the Holoca...
Jako tom 26. „Pism zebranych”, wydawanych początkowo pod redakcją prof. Zbigniewa Golińskiego, a obecnie pod red. prof. Zdzisława Jerzego Adamczyka, ukazała się „Publicystyka 1920–1925” Stefana Żeromskiego. W tomie znalazło się 28 utworów publicystycznych autora „Przedwiośnia” (artykuły, przedmowy, listy otwarte, recenzje), między innymi tak znane teksty, jak „Na probostwie w Wyszkowie” lub „Snobizm i postęp”. Publikacja zawiera także dwa aneksy – w jednym znajdziemy dwa teks...
Książka analizuje powieści i sztuki teatralne takich autorek i autorów, jak Jane Austen, siostry Brontë, Charles Dickens, Wilkie Collins, Emil Zola, Aleksander Dumas, Henryk Ibsen, Zofia Nałkowska, Gabriela Zapolska, Alice Munro, Marilyn French, Elfriede Jelinek, Toni Morrison, Alice Walker, Arundhati Roy, David Herbert Lawrence, Michel Faber i Sarah Waters. Wszystkie te dzieła opisują doświadczenia kobiet żyjących w świecie, który ogranicza ich wolność i możliwości spełnieni...
Teksty, które złożyły się na tom zbiorowy zatytułowany „Kariera pisarza w PRL-u”, cechuje merytoryczna dojrzałość i interpretacyjna odkrywczość. Różnorodność perspektyw badawczych uwyraźnia przeglądowy charakter tomu , zbliżający go do ujęcia monograficznego. Poszczególne artykuły poszerzają wiedzę o pomijanych wcześąniej obszarach badawczych lub przypominają o zjawiskach usuwanych dziś z głównego nurtu badań historycznoliterackich. Współczesne dążenia do marginalizowania zja...
Bogusław Schaeffer — jeden z najwybitniejszych kompozytorów polskich, teoretyk muzyki i autor rozpraw o sztuce, napisał też ponad czterdzieści utworów scenicznych. Kilka z nich to rozbudowane dramaty idei, ponad połowa to komedie o błyskotliwych dialogach, resztę autor sam określał mianem tekstów dla teatru, scenariuszy dla aktorów, partytur scenicznych. Pośród tego bogactwa form najcenniejszą grupę stanowią, w przekonaniu redaktora niniejszego wyboru, te dzieła, których tema...
Teksty zamieszczone w książce zostały już zaprezentowane w ramach przeglądu najnowszej dramaturgii włoskiej „Viva l’Italia”, który odbył się w dniach 17-18 maja 2012 roku w Warszawie z inicjatywy Instytutu Kultury Włoskiej we współpracy z Instytutem Teatralnym im. Zbigniewa Raszewskiego. Wybór autorów nie jest przypadkowy. Edoardo Erba to najbardziej ceniony dramatopisarz średniego pokolenia, wystawiany zarówno we Włoszech, jak i za granicą. Fausto Paravidino uważany jest za ...
Janusz Krasiński (1928-2012) miał jedenaście lat, gdy wybuchła wojna, dwa lata później wstąpił do Szarych Szeregów. Po powstaniu warszawskim dostał się do obozu w Pruszkowie, skąd trafił do Auschwitz, Flossenbürg-Hersbruck i Dachau. W 1947 roku wrócił do kraju, został rychło aresztowany i skazany za rzekome szpiegostwo. Kiedy w roku 1956 wyszedł na wolność, dobiegał trzydziestki. „Już w celi, na więziennej pryczy, śniło mi się, że po wyjściu z więzienia wszystko, co przeżyłe...
Książka niniejsza powstała jako efekt konferencji, której celem był, po pierwsze, rekonesans co do stopnia zaawansowania, zróżnicowania problemowego, metodologii i geografii badań spod znaku Law Literature, po drugie, włączenie prowadzonych w Polsce, a zintensyfikowanych po1989 r., studiów nad cenzurą w minionych dwóch stuleciach w rozleglejsze pole badawcze – właśnie w ową szeroko rozumianą problematykę powiązań prawa i literatury, a tym sposobem zarysowanie nowych dla nich ...
Z pieczołowitej typologii materiału rękopiśmiennego oraz dokonywanych na nim autorskich operacji wynika kilka wniosków praktycznych, ale jeden zdaje się dla współczesnej tekstologii – a w efekcie i praktyki edytorskiej – najistotniejszy. Otóż świat rękopisu posiada swoją specyfikę i swoją autonomię, a co za tym idzie, nie jest to świat, który można sprowadzić do odmiany świata tekstu – ten bowiem swój początek ma dopiero w druku. Cezura, którą wyznacza publikacja, moment prze...
"Afektywny modernizm" Agnieszki Daukszy to niezwykła rozprawa: innowacyjna metodologicznie, odkrywcza w zakresie historii literatury XX wieku, innowacyjna w robocie analitycznej. A także wzorcowa pod względem trafności doboru źródeł i kontekstów, imponująca pod względem oczytania, inspirująca dla teoretyka literatury, dla historyka sztuki modernistycznej i dla kulturoznawcy. prof. dr hab. Przemysław Czapliński Rozprawa Agnieszki Daukszy jest bardzo udaną wycieczką dokonaną z...
Książka Miejsca od-miejscowione, przygotowana w Instytucie Badań Literackich PAN, stanowi sumienne potwierdzenie wiedzy teoretycznej i umiejętności interpretacyjnej autorów tekstów. Wybór optyki przestrzennej, bez wątpienia skorelowany z kulturowym nachyleniem współczesnej teorii literatury, okazał się dobrym pryzmatem badawczym, pozwalającym uchwycić umykającą materialność świata zafiksowaną w zapisie literackim. Topografia okazała się pojemnym przedmiotem opisu i operatywn...
Zbiór badań, który tu prezentujemy, jest owocem umysłowej i ludzkiej wspólnej drogi twórczej, na którą wkroczyliśmy dziesięć lat temu wraz z profesor Hanną Dziechcińską. To ona przedstawiła niektórym włoskim przyjaciołom, tym, którzy brali udział w stworzeniu tej książki, pomysł konferencji poświęconej swojej koncepcji komparatystyki: komparatystyki – jak chętnie powtarzała – która nie byłaby wyłącznie samym poszukiwaniem źródeł czy wpływu pewnego autora na drugiego, pewnej e...
Sławomir Buryła w Rozrachunkach z wojną analizuje interesujące go zagadnienia na szerokim tle nie tylko historycznoliterackim, lecz także historycznym, społecznym, politycznym, a ponadto w kontekście ideologicznym, niezwykle ważnym w przypadku zajmującego go rodzaju pisarstwa. Przedmiotem refleksji czyni kwestie dotąd nieprzebadane, jak choćby stosunek pokolenia „Współczesności” do drugiej wojny światowej; w przypadku zaś obszarów wcześniej przez literaturoznawstwo analizowan...
Najsłynniejsza powieść Stanisława Lema oparta została na schemacie mitu o Eurydyce i Orfeuszu. Enigmatyczny liryk Aleksandra Wata jawi się jako rewelacyjna gramatyka tworzenia sceny powtórnej utraty Eurydyki. Czesław Miłosz jest autorem jednego z najbardziej odkrywczych odczytań historii orfejskiej, zarazem typowego dla naszej „świeckiej epoki”. W napisanym w czasie II wojny światowej dramacie Anna Świrszczyńska podjęła się włączenia w dzieje podróży do Hadesu postaci Orfeu...
Odautorskie deklaracje stanowią klucz do zrozumienia książki, która jest monografią, ale monografią szczególną, bo pisaną nie z pozycji historyka heraldyki, ale filologa, choć może lepsze byłoby określenie „historyk kultury”. Do historii kultury XVII wieku, a nie tylko do wąsko rozumianej historii heraldyki, należy bowiem Orbis Polonus - dzieło jak w soczewce skupiające wszystkie najważniejsze cechy i trendy epoki, w której powstało: zainteresowanie autora światem symboli czy...
Hieronim Falęcki w tytule swojego Wojska serdecznych nowo rekrutowanych afektów umieścił odpowiadającą ogólnej koncepcji i treści dzieła metaforę, w obrębie której cyrkulują znaczenia walki, miłosnej przemocy i podboju za pośrednictwem języka czy księgi. Tak rozumiany podbój pozostaje silnie zakorzeniony w retorycznej tradycji epoki, w jej kulturze (zwłaszcza religijnej) i zbiorowej wyobraźni. Stąd też zamysł autorki, by, umiejscawiając Wojsko... w perspektywie wybranych regu...
Krytyczne wydanie „Pism zebranych” Stefana Żeromskiego pod redakcją Zbigniewa Golińskiego zaczęło ukazywać się w roku 1981 nakładem SW "Czytelnik". Edycja została zaplanowana na 39 tomów podzielonych na sześć serii: trzy serie utworów literackich (nowele, powieści, dramaty – łącznie 23 tomy), serię utworów publicystycznych (3 tomy), dzienniki (7 tomów) oraz listy (6 tomów). W latach 1981-1996 ukazało się kilkanaście tomów „Pism”; w latach późniejszych – w wyniku najpierw prze...
Roman Brandstaetter (1906–1987) – wszechstronnie wykształcony i utalentowany prozaik, dramaturg i poeta, uznany tłumacz Szekspira i Biblii. Człowiek kulturowego pogranicza, twórca, w którego dziełach spotykają się odmienne tradycje, języki i religie. Zwłaszcza Pismo Święte wywarło znaczny wpływ na jego duchową, kulturową i językową wrażliwość oraz umocniło w nim przekonanie o etycznej powinności tworzenia. Centralnym punktem Brandstaetterowskich sztuk, wokół którego dokonują...
Grzegorz Marzec wpisuje dyskurs pamięciowy w reguły ekonomicznej gry – podaży i popytu, dowodząc, że na rynku pamięci operujemy już zdezaktualizowanymi, często bezwartościowymi substytutami, które tylko symbolicznie odnoszą się do przeszłości. Winni takiego stanu rzeczy jesteśmy my sami i towarzysząca badaniom pamięciowym teoria społeczno-ekonomiczna, będąca dość dowolnym zbiorem pojęć lewicowych w sensie politycznym oraz klasycznie liberalnych w znaczeniu ekonomicznych. (z r...
W romantyzmie nie traktowano „pogody” jako zjawiska tylko meteorologicznego. Przypisywano jej znaczenia symboliczne. Dlatego już sam tytuł książki daje się czytać w planie dosłownym i metaforycznym. Znane jest zainteresowanie romantyków przyrodą-materią pogody i ekstremalnymi zjawiskami. Wiadomo, że „ładna pogoda” nie należała do romantycznych upodobań. Burze, pioruny i błyskawice, wybuchy wulkanów były przedmiotem fascynacji. W literaturze zjawiska te – jak czytamy we wstępi...
W tajemnym słowniku badań nad powieścią – słowniku, którego znajomością musi wykazać się wtajemniczony literaturoznawca – przedmioty są słabymi metonimiami swoich właścicieli albo ogólnymi markerami rzeczywistości. Metoda, którą proponuję w tej książce, typowa dla kolekcjonera, wymaga natomiast uprzedzenia narzucającej się alegorii i odbierania rzeczy dosłownie. Mój projekt polega na ukazaniu – jak czynił to Benjaminowski „kolekcjoner” – że „każdy przedmiot nosi w sobie cały ...
