Fakty z tużpowojennej biografii Zbigniewa Herberta, najpierw studia w krakowskiej Wyższej Szkole Handlowej, a potem kilkumiesięczna praca w gdyńskim oddziale Narodowego Banku Polskiego, zainspirowały Józefa Marię Ruszara do postawienia zasadnego, a przy okazji oryginalnego pytania o znaczenie ekonomii w twórczości i życiu autora Pana Cogito. Niniejsza publikacja podejmuje szereg zagadnień związanych z ekonomicznym i praktycznym aspektem biografii Herberta. Źródłem informacji...
Choć twórczość Mariusza Wilka już od dawna ma u nas zarówno zagorzałych wielbicieli, jak i ustalone miejsce na mapie literackiej, to jednak wiele wskazuje, że pisarz wciąż funkcjonuje jako outsider, nie dbając ani o opinie literackich salonów, ani też o poszerzenie grona swych czytelników. Są wśród nich także badacze literatury, tyle że niezbyt liczni. Prozie autora Wilczego notesu poświęcano dotąd recenzje oraz drobne artykuły naukowe. Napisana przez Monikę Krajewską praca m...
Całemu zbiorowi nadana została przejrzysta i logiczna struktura, która sprzyja uważnej lekturze przyszłego odbiorcy i jednocześnie pozwala uniknąć możliwego w takich zbiorach wrażenia braku spójności lub ewentualnej przypadkowości skomponowanej ad hoc książki. Zdecydowanie mamy do czynienia z przemyślaną koncepcją, za którą stoi także określona wizja tego, czym jest krytyka literacka i jakie są jej fundamentalne powinności. Tak, autor książki ma świadomość swojego fachu, a j...
„Omawiane w tej książce teksty dokumentarne, reportażowe i literackie prowadzą ze sobą jawny bądź ukryty dialog, odsyłają do całości, która, pomimo olbrzymiej wielojęzycznej biblioteki tekstów, kryje wiele tajemnic. Wiedza historyczna przyswojona za pośrednictwem wstrząsu poprzez zdumienie wyzbywa się białych plam. Prawdomówność relacji wzmagają przeżycia biograficzne, w których zwykle emocjonalność wyznań wiąże się z intelektualnym dystansem. Fragmenty, zapiski, studia, epi...
Debiut poetycki Aleksandry Dańczyszyn to nośnik subtelnej, lecz stanowczej niezgody na rzeczywistość stłamszonych relacji międzyludzkich, zagubionej podmiotowości i zmysłowości tak dotkliwie przebodźcowanej, że chowającej się we własnym zbolałym cieniu. Autorka proponuje nam dykcję postironiczną – delikatną i jednocześnie niezwykle odważną dzięki swojej autentyczności. Przez każdy wiersz przepływa emancypacyjny namysł podmiotki, świadomość własnej cielesności i jej konsekwen...
Największy lęk, ale i fascynację, rodzi to, co nieznane – dlatego wiosenny atak epidemii i związane z nim zamknięcie było doświadczeniem tak dojmującym. Na szczęście obostrzenia i zakazy nie obejmowały jednej ważnej dla człowieka czynności – pisania. Ogłoszony przez Instytut Literatury konkurs na dzienniki pandemiczne przyniósł 260 nadesłanych tekstów. W niniejszym tomie prezentowane są fragmenty 24 wyróżnionych przez jury prac. Strategie pisarskie autorów różnią się tak, ja...
„Nigdy dotąd nie dotknęło mnie, tak dojmująco, przeczucie końca epoki, nawet więcej, końca kultury trwającej, mimo ciężkich zapaści, kilka tysięcy lat. Nigdy wcześniej nie obezwładniła mnie tak bezwzględnie nicość agresywnej ideologii, chaosu moralnego, deprawacji języka, barbarzyńskiego zaborczego antyczłowieczeństwa, moralnie podobnego do grozy transhumanizmu. Kontury nowego porządku widać wystarczająco wyraźnie, by stracić nadzieję, że moje dzieci, nie wspominając o wnuka...
Błyskotliwe, pełne czarnego humoru aforyzmy, erudycyjna, autoanalityczna proza, zaskakujący poemat covidowy „Świat w grupie ryzyka” zawiera zwycięskie prace konkursu Dziennik pandemiczny autorstwa Walerego Butewicza (1983), Jacka Adamczyka (1958) i Miłosza Tomkowicza (2000). Ogłoszony wiosną 2020 r. konkurs miał na celu wyłonić najciekawsze artystyczne świadectwa czasu pierwszej fazy pandemii. Prace docenione przez jury eksploatują formę dziennika na odmienne sposoby, ale łąc...
„Antologiami konkursowymi takimi jak Głód rządzi żywioł przypadkowości: do wypadkowej gustów jurorów w danym miejscu i czasie, ich kondycji fizycznej, psychicznej i moralnej dochodzą bardzo subiektywne, wsobne i hermetyczne, niekiedy nawet dla samego jurora, kryteria. A gdy w grę wchodzi wybór wierszy z pełnych projektów książek poetyckich, wspomniane kryteria działają wykładniczo: następuje proces ponownej selekcji, wiersze – przypadkowo, acz i w wyniku premedytacji jurorów...
W czerwcu bieżącego roku media obiegła informacja, że święcąca międzynarodowe triumfy polska gra komputerowa This War of Mine – w której gracz wciela się w cywila próbującego przetrwać w wojennej rzeczywistości – ma zostać wpisana do kanonu szkolnych lektur. Dzieło kultury cyfrowej dostąpiło oficjalnego włączenia do ogólnokulturowego kanonu. W cywilizacji cyfrowej żyjemy więc już na tyle długo, że jest ona obecna nie tylko w sferze zainteresowań awangardy i futurologów, ale s...
„Iskra i kamień jest książką, która nie pozostawia obojętną. Ujęła nas – ba, podbiła! werdykt wydany został w trybie aklamacji – niezwykle zręczna polifoniczna budowa, chciałoby się powiedzieć – stosowana ze znakomitym efektem „zmienna ogniskowa”, pozwalająca zbliżać się do głównego bohatera, artysty i bawidamka, w sposób zawsze zapośredniczony: poprzez relacje, recenzje jego prac, opinie jego przyjaciół i ludzi mu niechętnych. Całość portretu, podana w mikropowieściach, twor...
Wyróżnienie w kategorii epika w II Ogólnopolskim konkursie na Książkę Literacką Nowy Dokument Tekstowy”. „B.Bomb to powieść Marty Kozłowskiej, którą z przekonaniem uznaliśmy za godną wyróżnienia. Autorka nawiązuje w niej do tradycji antywojennej satyry, aktualizując ją zagadnieniami o istotnym znaczeniu dla dzisiejszej wyobraźni społecznej. Nie nośność tematu podnosi rangę fikcji, ale właśnie literackie możliwości pisarki. Pokazują one złożoność i nieoczywistość znanych skądi...
Wyróżnienie w II Ogólnopolskim Konkursie na Książkę Literacką „Nowy Dokument Tekstowy” w kategorii liryka Łukasz Barys wybrał dość znamienną strategię łączenia tradycji z nowoczesnością i klasyki z awangardą, co już sygnalizuje na poziomie mott, wykorzystując w nich cytaty z Czesława Miłosza i Andrzeja Sosnowskiego. I zaraz niespiesznie uruchamia metodyczne serie fraz, z których buduje logiczne koncepty, przełamując je surrealistycznymi wtrętami i ontologicznymi pytaniami o ...
Choć o Lechoniu napisano już tysiące stron, a ostatnio niezwykłą popularnością cieszyły się jego pisma intymistyczne, opracowanie Wacława Lewandowskiego udowadnia, że wciąż poruszamy się wśród klisz i stereotypów, które raczej utrudniają, niż ułatwiają dostęp do skomplikowanej tkanki życia i twórczości skamandryty. Badacz z powodzeniem zagląda pod powierzchnię utartych sądów, ukazując, w jaki sposób polska krytyka i historia literatury powielały czytelnicze intuicje pierwszyc...
Bartosz Małczyński nie tylko klarownie przedstawił główne nurty recepcji dzieł pisarki, ale uzupełnił je o tony, które wybrzmiewały dotąd w opracowaniach bardzo rzadko, dokonując ciekawych reinterpretacji niektórych wątków i pojedynczych utworów. Jednym z takich wątków jest zaznaczony w tytule sposób rozumienia poezji i jej zadań. Zdaniem badacza Świrszczyńska jest poetką metafizyczną także w nieco innym sensie, niż ten, który wydobywa Czesław Miłosz. Argumentacja na rzecz ta...
Próbę umieszczenia twórczości Leszka Elektorowicza na mapie polskiej literatury współczesnej wypada rozpocząć od zaprzeczeń. Autor „Przechadzek Sylena” nie należał do żadnej grupy literackiej, nie próbował też umieszczać swej twórczości w obrębie powojennych nurtów literackich. Wiele wskazuje na to, że od początku świadomie stronił od działań zespołowych, unikał wiążących się z tym zaangażowań ideologicznych. Prawdopodobnie już od czasu debiutu zdawał sobie sprawę, iż to właś...
Nagroda główna w II Ogólnopolskim Konkursie na Książkę Literacką „Nowy Dokument Tekstowy” w kategorii liryka „Forma jest tutaj wyłącznie pretekstem do snucia opowieści o korpo- i kapitałorzeczywistości, która zamyka się nie tylko w openspace’ach, biurach i na halach produkcyjnych; w rytmie protestów ulicznych, emigracji zarobkowych i wewnętrznych, ale też historii chorób i afektów, trochę jakby rzadziej zwanych miłością. Kowal gra przemyślane akordy, a do polifonicznych chór...
W tym na poły onirycznym, na poły codziennym, a przecież właściwie koszmarnym światoodczuciu nie dziwi utrzymujący się nastrój utraconego raju, przeżywanego na ziemi niemal biblijnej, bo na „łez padole”. Zdegradowany i zdegenerowany świat właściwie nie zasługuje na nic lepszego niż niebyt i zapomnienie. Jak w takim świecie żyć? I co może poeta (chciałoby się powiedzieć: „w czasie marnym”, ale zbyt to oklepany cytat)? Odpowiedź znajduje się w wierszu sposoby wysyłania listów: ...
Książka Przemysława Rojka nie jest popularną monografią naukową, ale jest czymś więcej – jest pełnym uroku, erudycji i ponowoczesnej żarliwości esejem wyposażonym we wszystkie walory tego gatunku. Autor świadomie dokonuje nie tylko subiektywizacji swego dyskursu, nie tylko interesująco osadza go w pewnej środowiskowej świadomości poetów związanych z Biurem Literackim, ale wyposaża swoje analizy także w ciekawą autoprezentację i elementy biograficzne. Swoją krytycznoliteracką ...
„W tej chwili jest to instytucja, której znaczenie trudno ująć w kilku słowach czy też w jakimkolwiek podręcznym pojęciu (…). Jest to instytucja, która jako jedna z niewielu w poważny sposób traktuje debiutantów i pracuje z nimi, doprowadzając do publikacji interesujących książek, zaprzątających potem uwagę jurorów najważniejszych nagród w Polsce. Kolejne tomy opiekunów tej młodzieży, Marty Podgórnik, Joanny Mueller i Romana Honeta, tworzą historię współczesnej poezji. Jednoc...
Temat „Herbert i sztuka” frapuje mimo upływu lat. „Prywatna” historia sztuki wysoko oceniana przez miłośników eseistyki, a często i przez historyków sztuki, powraca w badaniach herbertologicznych co pewien czas. Niniejszy tom, w skład którego wchodzi spory segment tekstów napisanych przez historyków sztuki, zajmuje się głównie problemem „oka” poety, który – przede wszystkim w celach zarobkowych, ale również z pasji nałogowego bywalca muzeów i galerii sztuki współczesnej – na...
Paulina Subocz-Białek oraz Ireneusz Staroń pokazują pisarza znad Berezyny jako autora na wskroś nowoczesnego, sylwicznego, łączącego w swych utworach konwencje eposu, sielanki, romansu, powieści rozwojowej, przygodowej, historycznej, czy też awanturniczo-łotrzykowskiej. Co więcej: zręcznie poruszającego się pomiędzy prawdą i fikcją, autobiografią i beletrystyką, kompozycją otwartą i zamkniętą, poetyką fragmentu i poetyką „całości”; wirtuozersko zderzającego ze sobą rozmaite r...
Zmienia nasze spojrzenia na poetkę, której twórczość jakiś czas temu zastygła w wygodnym stereotypie. Z wielką odwagą i determinacją autor przebija się przez skorupy ustalonych opinii, by pokazać nam Poświatowską, jako poetkę pełni egzystencji. Ujawnia skryte w jej utworach niespożyte pokłady energii, która obejmuje nie tylko sferę emocji i ciała, ale także ambicje intelektualne oraz zainteresowania filozoficzne. Książka – dobrze osadzona w kontekście bogatej epistolografii p...
Jakie kulturowe źródła odkrywamy pod powierzchnią gęstych obrazów wypełniających wiersze i poematy Tadeusza Gajcego? Jakie paradoksy poetyckiego warsztatu wypełniają jego zawiłe frazy? A zatem: kim był autor Widm? Stopniowo z opracowania Rafała Brassego wyłaniają się odpowiedzi na te i podobne pytania. Każda z nich wsparta jest rzetelną analizą utworów poety. Badacz pieczołowicie otacza wiersze pisarza kontekstami biograficznymi, historycznymi, kulturowymi, a niekiedy nawet –...
