W książce – z transnarodowej perspektywy – przedstawione są badania nad rozmaitymi wymiarami historii komunizmu w poszczególnych krajach Europy Środkowo-Wschodniej. W pierwszych trzech rozdziałach przedstawiono polityczne, ekonomiczne i kulturowe aspekty komunistycznej przeszłości naszego regionu Europy. W czwartej części zamieszczono między innymi analizy współpracy między zachodnimi ruchami pokojowymi a wschodnimi dysydentami oraz rozmaite formy kontestacji społecznej, a w...
Za ile litrów samogonu można kupić sowiecki autobus? W jaki sposób doktorant historii może dostać główną rolę w filmie Zanussiego? Jak wymienić szermiercze klingi na skuter Lambretta? Dlaczego Gierek obraził się na polskich alpinistów, którzy zdobyli Mount Everest? Kim byli „Szary Grizzly” i „Andzia”? Na te i inne pytania odpowiada sam Andrzej Paczkowski. Mówi też sztuce przerabiania esesmańskich spodni, sowieckich kowbojach, stosie porzuconych Stalinów, kakofonii na placu De...
Album ma zaprezentować w sposób możliwie pełny życie i działalność prymasa Stefana Wyszyńskiego. Z tego względu w pierwszej części książki przyjęto układ chronologiczny, w drugiej zaś postanowiono przedstawić materiał fotograficzny w ujęciu problemowym. Wynika to z wieloaspektowej działalności kard. Wyszyńskiego, arcybiskupa gnieźnieńskiego i warszawskiego.
Publikacja ukazuje różnorodne formy wymiany artystycznej między PRL a innymi krajami socjalistycznymi: Czechosłowacją, Węgrami oraz NRD, w zakresie sztuk wizualnych. Autor korzystał z obszernej dokumentacji zgromadzonej w instytucjach państwowych, katalogów wystaw, innych druków ulotnych oraz korespondencji prywatnej, przeprowadził także serię wywiadów z artystami i kuratorami wystaw. Na podstawie wymienionych źródeł odtworzone zostały mechanizmy nawiązywania kontaktów między...
Tom otwiera tekst Gábora Danyiego na temat samizdatu na Węgrzech, a zwłaszcza przyczyn jego późniejszego pojawienia się w tym kraju niż w ZSRR, Czechosłowacji czy w Polsce. Następnie zamieszczono niewielki blok tekstów dotyczących relacji między opozycjonistami w PRL a Służbą Bezpieczeństwa. Blok ten otwiera artykuł Grzegorza Wołka poświęcony inwigilacji przez policję polityczną „Opinii”, czyli ukazującego się w drugim obiegu od 1977 r. głównego organu prasowego Ruchu Obrony...
Koleje życia Stanisława Taczaka (1874–1960) są niezwykle ciekawe. Inżynier hutnik, niedoszły ksiądz, w momencie próby podczas walk o Niepodległą przywdział mundur polskiego żołnierza, któremu pozostał wierny przez całe życie. 28 grudnia 1918 r. Komisariat Naczelnej Rady Ludowej wyznaczył go na tymczasowego dowódcę powstania w Wielkopolsce. Dziewiętnaście dni pracy Sztabu Dowództwa Głównego (od 28 grudnia 1918 do 15 stycznia 1919 r.) pod kierunkiem Stanisława Taczaka to najważ...
Prezentowana praca stanowi próbę przedstawienia najważniejszych problemów dotyczących polityki komunistów polskich wobec Stolicy Apostolskiej między 1945 a 1974 r. Cezura początkowa wskazuje na datę ogłoszenia przez władze komunistyczne uchwały, że konkordat zawarty między Polską a Stolicą Apostolską przestał obowiązywać. W konsekwencji obie strony nie utrzymywały stosunków dyplomatycznych. Natomiast w 1974 r. nawiązano niepełne stosunki dyplomatyczne, gdyż powołano zespoły d...
Wspomnienia Józefa Bandzy ps. „Jastrząb” (1923–2016), od 1943 r. żołnierza 3. Wileńskiej Brygady AK, dowodzonej przez kpt. Gracjana Froga „Szczerbca”. Stał też na czele drużyny w 1. kompanii por. Romualda Rajsa „Burego”. Brał udział w operacji „Ostra Brama”. Został ciężko ranny pod Murowaną Oszmianką. W listopadzie 1944 r. aresztowany przez NKWD. Po ucieczce przystąpił do 1. szwadronu por. Zygmunta Błażejewskiego „Zygmunta” w 5. Wileńskiej Brygadzie AK mjr. Zygmunta Szendzie...
Bohater książki – generał brygady Roman Władysław Szymański (1895–1974) – należał do najwybitniejszych polskich żołnierzy i dowódców XX w. W dziejach Wojska Polskiego był jedynym oficerem, który nie tylko przeszedł na froncie przez wszystkie szczeble dowodzenia: od dowódcy drużyny, plutonu i kompanii (podczas I wojny światowej w Legionach Polskich), batalionu (w wojnie z bolszewicką Rosją w 1920 r.), pułku (w kampanii polskiej 1939 r.), po brygadę i zgrupowanie odpowiadające ...
Likwidacja Służby Bezpieczeństwa od lat wzbudza silne emocje, które sprzyjają budowaniu dwóch skrajnych narracji. Jedna z nich głosi, że elita solidarnościowa miała w dużym stopniu związane ręce, była skrępowana sytuacją międzynarodową oraz oporem ze strony aparatu bezpieczeństwa. Według drugiej liderzy „Solidarności” narzucili sobie ograniczenia zgodnie z umowami zawartymi w Magdalence i przy Okrągłym Stole. Obie te narracje opierają się na uproszczeniach – snutych w oderwan...
Zasadniczym celem niniejszego opracowania jest przedstawienie miejsca Episkopatu w stosunkach państwa i Kościoła w latach 1970–1989 i jego spojrzenia na rzeczywistość polityczną w okresie schyłku ideologii komunistycznej, który rozpoczął się wraz z objęciem władzy przez Edwarda Gierka4. Cezurą początkową jest 1970 r. – z dwóch bardzo istotnych powodów. W grudniu tego roku ster rządów w PRL przejęła nowa ekipa, z I sekretarzem KC PZPR na czele, bardziej pragmatycznym, skłonnym...
Porucznik Stefan Kobos „Wrzos” to pomnikowa postać wśród niezłomnych żołnierzy Polskiego Państwa Podziemnego. Jego działalność konspiracyjna od 1939 r. do chwili aresztowania w styczniu 1956 r. związana była z niewielką wsią Brzeziny na pograniczu powiatów tomaszowskiego i lubaczowskiego. Był jednym z najdłużej ukrywających się partyzantów podziemia niepodległościowego. Dla takich jak on działania wojenne nie zakończyły się wraz z kapitulacją III Rzeszy. Wejście na ziemie pol...
Przejmująca i szczera rozmowa z matką o synu Emilu. Emil Barchański jest najmłodszą ofiarą stanu wojennego. Gdy został zamordowany w czerwcu 1982 roku, był uczniem warszawskiego liceum, nie skończył jeszcze siedemnastu lat. Krystyna Barchańska-Wardęcka wspomina, jaki był jej syn, co go pasjonowało, o czym marzył i w jakich okolicznościach zaangażował się w walkę po stronie „Solidarności” w pierwszych miesiącach stanu wojennego. Szczegółowo opowiada o przeprowadzonej na wzór A...
Nowe wydanie Armii Krajowej w dokumentach 1939–1945, fundamentalnego dzieła, którego redaktorami byli żołnierze Armii Krajowej, zawiera, oprócz znanych już dokumentów, również te dotychczas niepublikowane. Mamy nadzieję, że podobnie jak pierwsze wydanie, także obecna edycja będzie służyła przez długie lata zarówno historykom, jak i wszystkim miłośnikom historii Polski, a zwłaszcza dziejów Polskiego Państwa Podziemnego. Opublikowane w tomie II dokumenty przedstawiają w miarę p...
Książka Pamiętali… Pamiętamy… Pamiętajcie… Wspomnienia Żydów polskich zawiera relacje, czy raczej zapis rozmów przeprowadzonych przez ówczesnych pracowników Archiwum IPN w Krakowie Michała Zajdę i Pawła Skoruta. Rozmowy były prowadzone od jesieni 2011 r. do zimy 2103 r. Pierwszym rozmówcą był Władysław Bartoszewski, zaangażowany w działalność na rzecz pomocy ludności żydowskiej w czasie okupacji. Następnie autorzy książki rozmawiali z Tadeuszem Jakubowiczem, obecnym przewodni...
Album przedstawiający uroczystość koronacji obrazu w Starej Błotnicy w dniu 21 VIII 1977 r. przez kardynała Karola Wojtyłę. W publikacji znajduje się materiał ikonograficzny ze zbiorów IPN i kościelnych. Przedstawione zostały również działania dezintegracyjne Służby Bezpieczeństwa w związku z tą uroczystością.
Praca Niepodległościowa konspiracja młodzieżowa na ziemiach polskich w latach 1944/1945–1956 zawiera analizę zjawiska konspiracji młodzieżowej. Podziemne organizacje tworzone przez młodzież zostały omówione jako małe grupy społeczne, przejawy opozycji politycznej oraz ruchy polityczne in statu nascendi. Książka stanowi uzupełnienie wiedzy o losach i wyborach dokonywanych przez młodych ludzi, kontynuujących sięgającą XIX w. tradycję młodzieżowego oporu.
Wspomnienia Ireny Jabłońskiej-Kaszewskiej (1927–2014) to opowieść obejmująca kilka epok w dziejach naszego kraju. Autorka przyszła na świat w rodzinie gdańskiej Polonii, w środowisku świadomym swojej tożsamości i polskości. Po dojściu Hitlera do władzy wraz z rodzicami zamieszkała w Toruniu. Kolejne rozdziały wiodą czytelnika przez lata trzydzieste aż po dramat 1 września 1939 r., chaos ewakuacji i pierwszych tygodni wojny. Lata okupacji rodzina Jabłońskich spędza w Toruniu, ...
Praca Bez złudzeń i bez maski. Publicystyka Leopolda Ungera w paryskiej „Kulturze” w latach 1970-2000 jest próbą analizy zawartości artykułów Brukselczyka w miesięczniku. Książka jest poszukiwaniem odpowiedzi na pytania o rolę i miejsce L. Ungera w „Kulturze”, a także o jego niepowtarzalny dziennikarski warsztat. Tłem jest opowieść o trudach życia dziennikarza, które jak w soczewce pokazywały skomplikowaną historię Polski.
Związek Strzelecki przeszedł długą drogę od nielicznego, kruchego stowarzyszenia po niemal półmilionową organizację paramilitarną realizującą coraz ambitniejsze cele edukacyjne. Codzienne życie strzeleckie toczyło się w różnych miejscowościach całego kraju, zarówno w niewielkich wsiach, jak i w miejskich osiedlach. Każde z tych miejsc miało swoją lokalną specyfikę i liderów, często związanych z ważnymi epizodami w historii Polski.
Rok 1960 w życiu Kościoła katolickiego w Polsce stał przede wszystkim pod znakiem dalszego realizowania programu Wielkiej Nowenny, ułożonego przez prymasa Stefana Wyszyńskiego, oraz wzrastającej antykościelnej ofensywy władz Polski „ludowej”. Właśnie w czasie tych dwunastu miesięcy doszło do brzemiennych w skutki wydarzeń w Nowej Hucie, związanych z obroną krzyża przez wiernych (27 kwietnia), tzw. wydarzeń zielonogórskich, czyli obrony domu katolickiego w Zielonej Górze przed...
Przez blisko 40 lat w żydowskiej społeczności na Dolnym Śląsku dokonały się poważne zmiany. Zmniejszyła się znacznie jej populacja. Z powodu kilku fal wychodźstwa żydowskiego z Dolnego Śląska nie udało się zrealizować idei osiedlenia w tym regionie ocalałych z Holocaustu Żydów. Kilkudziesięciotysięczna społeczność skurczyła się do kilkuset osób, ale nie tylko ilościowe zmiany dotknęły tę ludność. Na początku lat pięćdziesiątych Żydzi, mimo że już zdecydowanie mniej homogenicz...
Książka ukazuje wiele aspektów codzienności: prywatność, sferę materialną, życie kulturalne, a także zagadnienia socjalne. Nie jest to monografia życia codziennego w PRL, lecz tom przybliżający nowe, często nierozpoznane dotychczas jego obszary. Do publikacji zaproszono przedstawicieli różnych dyscyplin naukowych, dzięki czemu tytułowe zagadnienie przedstawione zostało z różnych perspektyw, wykorzystano przy tym różnorodne źródła i podejścia badawcze. Mamy nadzieję, że pre...
Album zawiera reprodukcje 360 zdjęć Stefana Pierzchalskiego (1876-1930) wykonanych w latach 1919-1926. Urodzony w Biskupicach pod Toruniem Pierzchalski rodzinnie związał się z Górnym Śląskiem, gdzie zamieszkał około 1919 roku. Prowadząc zakład fotograficzny w Katowicach, dokumentował wydarzenia związane z burzliwymi dziejami Górnego Śląska w okresie powstań śląskich i plebiscytu (1919-1921), a później pierwszymi latami istnienia województwa śląskiego w granicach II Rzeczpospo...
Historia najnowsza obejmuje okres od zakończenia nowożytności, czyli przełom XVIII i XIX wieku, aż do czasów współczesnych. Dlatego wiele książek z kategorii „Historia najnowsza” poświęconych jest wojnom światowym, powstaniu warszawskiemu czy okresowi PRL-u. Pozycje przedstawiające czasy II wojny światowej stanowią tak dużą część książek, że zostały umieszczone w odrębnej podkategorii „II wojna światowa”. Główny trzon kategorii „Historia najnowsza” stanowią książki oscylujące wokół tematyki wojen światowych („Legiony – droga do legendy” Marka A. Koprowskiego, „Niewygodny Polak” Macieja Bernatta-Reszczyńskiego), powstania warszawskiego („Duch ’44. Siła ponad słabością” Stanisława Zasady), PRL-u („»Ciekawe« życie w PRL-u. I co dalej?” Bogusława Homickiego) oraz Solidarności („Tu radio Solidarność” Pawła Pietkuna). Jednak znaleźć tu można także takie publikacje jak „Kobiety wywiadu” Przemysława Słowińskiego, który przedstawia biografie najsłynniejszych agentek i szpiegów, m.in. Mathilde Carré, Coco Chanel czy Krystyny Skarbek. W tej kategorii znajduje się też „Epilog do »Kamieni na szaniec«” profesora Grzegorza Nowika, ukazujący szerzej tło wydarzeń przedstawionych przez Aleksandra Kamińskiego w jego słynnej książce. Najnowszej historii poświęcona została chociażby „Polska 1945–2015. Historia polityczna” Andrzeja Piaseckiego i Ryszarda Michalaka – jedna z niewielu monografii przedstawiających w takiej formie losy współczesnej Polski. Nie może zabraknąć także opisów brawurowych ucieczek, m.in. z obozów śmierci – Auschwitz, Sobiboru, sowieckich łagrów czy pilnie strzeżonych twierdz, które w „Słynnych ucieczkach Polaków” opisał Andrzej Fedorowicz.
