Dokumenty zbrodni wołyńskiej, stanowiące przedmiot niniejszej edycji źródłowej, pochodzą ze zbioru przechowanego przez Urszulę Szumską. Jest to zbiór o szczególnej wartości, ponieważ został wytworzony przez działaczy Komitetu Ziem Wschodnich bezpośrednio po fali mordów na Wołyniu. Ma on formę zeznań, które w większości zostały uwiarygodnione własnoręcznym podpisem naocznego świadka lub adnotacją o źródle informacji. Dokumenty te można zaliczyć do najważniejszych ze wszystkich...
"We wrześniu 1939 r. wąskie i kręte uliczki Tomaszowa Mazowieckiego stały się miejscem dramatycznych wydarzeń. Niemiecki atak wywołał nieopisany chaos w szeregach polskich obrońców miasta. Zaskoczeni żołnierze często na własną rękę próbowali wydostać się z matni, natomiast oficerowie usiłowali zapanować nad sytuacją. Nie pomagała im w tym jednak, podawana z ust do ust, informacja o śmierci dowódcy płk. Stanisława Hojnowskiego. Przez wiele lat szczegóły tego wydarzenia budziły...
W latach osiemdziesiątych Polska Zjednoczona Partia Robotnicza pogrążyła się w kryzysie. Sierpień ’80 i powstanie wielkiego wolnościowego ruchu społecznego „Solidarności” podkopało fundamenty partyjnej hegemonii. Partię musiały ratować wojsko, milicja i Służba Bezpieczeństwa. Bezskutecznie. Stan wojenny nie zlikwidował całkowicie opozycji, problemy gospodarcze narastały, a komuniści stracili resztki zaufania społecznego. Związek Sowiecki, zagraniczny gwarant władzy PZPR, porz...
Władysław Tarnawski (1885-1951), profesor filologii angielskiej Uniwersytetów Jana Kazimierza we Lwowie i Jagiellońskiego oraz przywódca lwowskiej endecji pod koniec życia przyznawał, że w swojej działalności naukowej czegokolwiek by nie zgłębiał, zawsze odnosiło się to do Szekspira: "[.] mogę powiedzieć, że Szekspir czasem wplątywał się w moje życia i w tok wypadków, które na nie oddziaływały". Angielski poeta był zatem dla uczonego pewnym stałym punktem odniesienia, z któr...
Główną osią łączącą teksty zawarte w drugim tomie publikacji 1920 rok – wojna światów przygotowanej przez Oddział Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie jest międzynarodowe położenie Polski i relacje z państwami i narodami Europy w apogeum konfliktu z Sowietami. Autorzy artykułów spoglądają na konflikt polsko-bolszewicki przez pryzmat ówczesnych interesów politycznych poszczególnych państw. Opisują stan wrzenia rewolucyjnego w sąsiednich państwach, działalność środowisk komu...
Książka jest kolejną publikacją przygotowaną przez rzeszowski Oddział IPN, tym razem opisującą w perspektywie ogólnopolskiej i regionalnej początki systemu komunistycznego, zamknięte cezurą lat 1944-1947. Rok 1944 był początkiem końca okupacji terytorium Rzeczpospolitej przez Rzeszę Niemiecką i wstępem do dramatycznych zmagań Polaków o ocalenie niepodległego bytu państwa polskiego przed zakusami kolejnego – tym razem sowieckiego – okupanta. Wkraczająca na terytorium Polski Ar...
"„Tego, co się działo na Wołyniu, nie da się opisać” – podobne twierdzenia często pojawiają się w rozmowach z ocalałymi z wołyńskiego ludobójstwa. W jaki bowiem sposób przekazać informacje na temat zbrodni, których dokonali ukraińscy nacjonaliści z OUN i UPA na cywilnej ludności Wołynia oraz Małopolski Wschodniej w latach czterdziestych XX w.? Dla wielu czytelników treści zawarte w niniejszej publikacji będą szokujące i sami zaczną się zastanawiać, jak mogło dojść do tak okr...
"Stronnictwo Narodowe było największą partią polityczną działającą na terenie Wielkopolski. Budowane przez okres międzywojenny zaplecze polityczne, wpływy medialne, umocowanie społeczne zweryfikowane zostały w okresie II wojny światowej. Chcąc przybliżyć to zagadnienie, a przede wszystkim przypomnieć sylwetki żołnierzy i działaczy konspiracji ruchu narodowego, prezentujemy Czytelnikom książkę poświęconą największej polityczno-wojskowej organizacji konspiracyjnej Wielkopolski ...
Popularny wykład najnowszej historii Polski. W opracowaniu tym ujęto szerzej niż w podręcznikach szkolnych zagadnienia szczególnie ważne dla pamięci narodowej. Historycy przedstawili osiągnięcia i niepowodzenia niepodległego państwa polskiego, odbudowanego w 1918 r. po ponadwiekowej niewoli, zmagania obywateli Rzeczypospolitej z nazizmem niemieckim i bolszewizmem sowieckim, a później z powojennym zniewoleniem komunistycznym.
Czy zbrodnia wołyńska była zbrodnią ludobójstwa w świetle prawa międzynarodowego publicznego? Dyskusja na ten temat toczy się od wielu lat, a opinie historyków, socjologów, a w szczególności prawników są mocno podzielone. Niniejsza praca stanowi pierwszą poważną próbę oceny wydarzeń na Wołyniu z lat 1943-1944 z perspektywy definicji obowiązujących we współczesnym międzynarodowym prawie karnym. Wykorzystano w niej zarówno opracowania polskich i ukraińskich badaczy tematu, jak ...
"Lata trzydzieste XX w. to okres wzrostu napięć i zaostrzania się problemów w polityce zagranicznej i wewnętrznej wielu państw. Na forum międzynarodowym szeroko dyskutowane było m.in. położenie ludności żydowskiej, które za sprawą kryzysu gospodarczego, rosnącego antysemityzmu i antyżydowskiej polityki Adolfa Hitlera nieustannie się pogarszało. Jak do tego problemu odnosiła się polska dyplomacja pod kierownictwem Józefa Becka? Czym dla niej była „kwestia żydowska” i jakie dz...
Celem książki jest próba stworzenia portretu społeczno-politycznego studentów oraz pracowników naukowych Politechniki Gdańskiej, a także ukazanie ich miejsca w rzeczywistości PRL. Na postawach środowiska akademickiego swe piętno odcisnęły zarówno kryzysy polityczne, jak i przeobrażenia w samorządności studenckiej, a także rosnący wpływ władz na kształtowanie ideologiczne młodzieży.
Tomasz Leszkowicz w książce "Spadkobiercy Mieszka, Kościuszki i Świerczewskiego. Ludowe Wojsko Polskie jako instytucja polityki pamięci historycznej" przygląda się ponad 45 latom funkcjonowania sił zbrojnych podporządkowanych komunistom. Rekonstruuje metody kształtowania wyobrażeń o narodowej przeszłości i pokazuje, jak Główny Zarząd Polityczny WP zawłaszczał narodowe tradycje.
Książka ukazuje znaczący fragment dziejów Żydów krakowskich w okresie okupacji niemieckiej, szczególnie w czasie funkcjonowania obozu pracy, potem koncentracyjnego, w Płaszowie. Jest pracą popularnonaukową opartą na najbardziej wartościowych źródłach, głównie wytworzonych tuż po wojnie, mniej zaś na wspomnieniach publikowanych dziesiątki lat później i literaturze historycznej. Obóz w Płaszowie będący swoistą kontynuacją getta krakowskiego, ze względu na swoją rolę, specyfikę ...
Książka opisuje ewolucję solidarnościowej myśli społeczno-politycznej w latach 1980–1989. Podziały ideowo-programowe w Związku były widoczne już w pierwszych 16 miesiącach działania. Po wprowadzeniu stanu wojennego obok reprezentowanej przez władze podziemnej „Solidarności” kompromisowej linii politycznej wyłoniły się dwie alternatywne linie: radykalno- niepodległościowa i ugodowo-prawicowa.
Wydawnictwo komiksowe, przygotowane przez OBEN IPN w Katowicach. Autorami komiksu jest duet Zbigniew Tomecki (scenariusz) i Gabriela Becla (rysownik). Autorem szkicu biograficznego jest historyk Muzeum w Gliwicach Zbigniew Gołasz. Tematyka komiksu prezentuje postać kpt. Roberta Oszka, uczestnika wojny z bolszewikami i III powstania śląskiego.
W trzecim tomie "Kresowych rezydencji" przedstawiono ponad 150 miejscowości z zespołami rezydencjalnymi położonych na terenie przedwojennych województw poleskiego i białostockiego – w jego wschodniej części, która po II wojnie światowej pozostała za wschodnią granicą Polski, czyli na Grodzieńszczyźnie. Jest to zaledwie około 15 procent dawnych siedzib ziemiańskich, które znajdowały się na tym terenie do II wojny światowej, ale warto pamiętać, że jedynie w połowie opisanych da...
Niniejsza praca jest próbą przedstawienia trudnej i kontrowersyjnej historii nielegalnych migrantów na granicy polsko-sowieckiej w okresie między I a II wojną światową. Głównymi bohaterami tej pracy są przeciwnicy pograniczników – nielegalni migranci, którzy w latach dwudziestych XX w. przekraczali granicę do ZSRS (państwa gwarantującego wówczas rozwój kulturalny Ukraińców, Białorusinów i Żydów), a na początku lat trzydziestych uciekali do Polski przed bolszewickimi represjam...
Publikacja ma ukazać powstanie wielkopolskie w jak najszerszej perspektywie, jego genezę lokując w wydarzeniach i procesach poprzedniego stulecia, a skutki w dziesięcioleciach po jego zwycięstwie. Obejmuje 15 tekstów przygotowanych przez badaczy zajmujących się tematyką zrywu wielkopolskiego oraz bogaty materiał ikonograficzny.
Głównym celem niniejszej publikacji jest uzupełnienie informacji o funkcjonowaniu niemieckiego obozu dla dzieci przy ul. Przemysłowej w Łodzi, uporządkowanie danych i zaprezentowanie Czytelnikowi kolejnych materiałów na jego temat, ze szczególnym uwzględnieniem przebiegu procesu obozowej nadzorczyni Eugenii Pol z pierwszej połowy lat siedemdziesiątych XX w. Zapraszam Czytelników do „zielonego autobusu”. Nie będzie to podróż łatwa ani przyjemna. Niemniej głęboko wierzę, że poz...
Polacy ewakuowani w 1942 r. ze Związku Sowieckiego do Iranu są pozbawieni niemal wszystkiego. Ratują jednak swoje życie i odzyskują utracone poczucie wolności. Obecność na Bliskim Wschodzie jest dla nich formą terapii po doświadczeniach granicznych na „nieludzkiej ziemi”. Wiąże się ona również z odkrywaniem nieznanego świata – jego ludzi, miejsc, przyrody. Książka opowiada przede wszystkim o emocjach i uczuciach związanych z tym zjawiskiem. Prowadzi w retrospektywną podróż do...
Słownik prezentuje sylwetki kapłanów, nauczycieli, naukowców i innych przedstawicieli elit polskich, którzy po 1945 r. pozostali na terenie ZSRS. Jedni nie chcieli, a inni nie mogli osiąść w powojennej Polsce. Podjęli misję przeciwstawiania się sowietyzacji, ocalenia języka, kultury, przechowania wiary. Nie zabiegali o honory, nie liczyli na ordery czy wyrazy uznania. Niczym żołnierze na straconych placówkach pełnili służbę, nie zważając na jej dramatyczne konsekwencje – więz...
