Bolesław Miciński (1911–1943) był polskim eseistą, poetą oraz filozofem. Jego nowatorskie eseje i szkice filozoficzne ukazały się w tomach pt. „Podróże do piekieł” (1937) oraz „Portret Kanta i trzy eseje o wojnie” (1947). Miciński wypracował własny, oryginalny styl formułowania myśli, a filozoficzne zagadnienia traktował nie jako przedmiot naukowy, ale temat artystyczny.
Zbiór felietonów Tadeusza Boya-Żeleńskiego opisujących życie krakowskiej śmietanki artystycznej na przełomie XIX i XX wieku. Za pomocą humorystycznych anegdotek autor odtwarza mit artystycznej bohemy krakowskiej, skupionej wokół Stanisława Przybyszewskiego. Opowiada o przygodach Przybyszewskiego i innych członków krakowskiej cyganerii, a także o wydarzeniach z życia artystów, w których sam uczestniczył i lub był ich świadkiem. Lekki, finezyjny język znakomicie oddaje ducha ...
„Obrachunki fredrowskie” to zbiór felietonów Tadeusza Boya-Żeleńskiego na temat życia i twórczości Aleksandra Fredy, pod którego silnym wpływem kształtowały się literackie doświadczenia Boya. Boy komentuje poszczególne utwory Fredry, przygląda się ich recepcji w różnych okresach, a całość obficie okrasza anegdotkami z życia twórcy romantyzmu. Boy-Żeleński to wszechstronny człowiek pióra I połowy XX wieku – był tłumaczem, krytykiem literackim i teatralnym, pisarzem, poetą-sa...
Tadeusz Boy-Żeleński, obok twórczości literackiej i krytycznej, zasłynął także jako postępowy i liberalny działacz społeczny. Był propagatorem świadomego macierzyństwa, edukacji seksualnej, antykoncepcji, oraz postulował legalizację aborcji, mającą doprowadzić do likwidacji niebezpiecznego podziemia aborcyjnego. Działalność ta przysporzyła mu wielu wrogów w środowiskach konserwatywnych oraz katolickich. Pisane w latach 1929–1932 felietony społeczno-obyczajowe poruszają międ...
Zbiór felietonów teatralnych „Flirt zMelpomeną” powstał na prośbę redaktora krakowskiego czasopisma „Czas”. Tadeusz Boy-Żeleński miał tymczasowo zastąpić jednego z etatowych recenzentów, aby napisać opinię na temat spektaklu Moliera pt. „Świętoszek”. Współpraca przedłużyła się na rok, podczas którego powstał ów zbiór. Intelektualny flirt z grecką muzą tragedii składa się na błyskotliwą kronikę krakowskich scen teatralnych.
„Nasi okupanci” to zbiór kontrowersyjnych felietonów jednego z najpopularniejszych polskich krytyków literackich i eseistów XX wieku – Tadeusza Boya-Żeleńskiego. Autor krytykuje w nich prawicową zaściankowość, toksyczną bogobojność oraz porusza tematy seksualności, małżeństwa czy macierzyństwa. Zyskał przez to wielu wrogów wśród duchownych, ale jednocześnie duże poparcie świeckiej części społeczeństwa, zajmującej się problematyką świadomego macierzyństwa i ułatwianiem rozwo...
„Narkotyki”, czyli „Nikotyna, alkohol, kokaina, peyotl, morfina, eter + appendix” to publicystyczny utwór Stanisława Ignacego Witkiewicza, w których wyraża on swoje poglądy na temat zażywania narkotyków oraz stanów, które za ich sprawą można osiągnąć. Choć autor zastrzega się, że pisze całkiem poważnie, trudno nie odnieść wrażenia, że utwór głęboko przesiąknięty jest ironią.
Epos Wacława Potockiego powstał na bazie dziennika Jakuba Sobieskiego i opiewa doniosłe polskie zwycięstwo nad Turkami odniesione pod Chocimiem w 1621 roku. Autor nadał zapiskom ojca króla Jana III formę wierszowaną i uzupełnił je własnymi komentarzami. Dążył do pokrzepienia polskich serc i gloryfikacji heroicznej przeszłości, ale nie stronił też od krytyki ustroju Rzeczpospolitej magnackiej.
„Księgi narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego” to utwór i poetycki, i polityczny zarazem. Napisane tuż po powstaniu listopadowym, formą przypominają przypowieści ewangeliczne, skierowane do Polaków emigrujących po klęsce powstania. Nawołują do zachowania jedności narodowej, tak ważnej w kontekście trudnej sytuacji na ziemiach polskich, oraz budują ideały polskości.
„O naprawie Rzeczypospolitej” to doniosłe dzieło Andrzeja Frycza Modrzewskiego, obrazujące stan Rzeczpospolitej doby renesansu i postulujące zmiany w duchu idealizmu politycznego, oparte na sprawiedliwych prawach i silnej władzy królewskiej. Traktat obejmował pięć ksiąg: „O obyczajach”, „O prawie”, „O wojnie”, „O Kościele” i „O szkole”, a tym samym stanowił rozległe kompendium wiedzy o działalności państwa.
„Małe niedole pożycia małżeńskiego” Honoriusza Balzaka należą do „Studiów analitycznych” cyklu „Komedia Ludzka”. Utwór stanowi luźny zbiór porad dla młodych małżonków. Pisarz posługuje się archetypicznymi postaciami Adolfa i Karoliny de Chodoreille, parą typowych młodych małżonków wywodzących się z mieszczaństwa. W kolejnych studiach przypadków opisuje napotykane przez młode małżeństwo problemy – emocjonalne, rodzinne, ekonomiczne oraz te związanych z wychowaniem dzieci. Mi...
„Krótka rozprawa między trzema osobami, Panem, Wójtem, a Plebanem...” to dialog napisany przez Mikołaja Reja, wydany w Krakowie w 1543 r. Utwór ma charakter publicystyczny. Ukazuje konflikt między trzema stanami: szlachtą (przedstawicielem jest Pan), duchowieństwem (przedstawicielem jest Pleban) i chłopstwem (przedstawicielem jest Wójt).Dotyczy współczesnej autorowi tematyki: politycznej, społecznej i obyczajowej (pogoń za urzędami świeckimi, przekupne sądownictwo, brak stał...
„Przestrogi dla Polski” zostały wydane po raz pierwszy anonimowo z datą 4 stycznia 1790 r. W publikacji tej rozwija Staszic swoje poglądy, które zawarł w „Uwagach nad życiem Jana Zamoyskiego”. Na plan pierwszy wysuwają się dwie sprawy – ustrój Rzeczypospolitej szlacheckiej oraz koncepcja narodu. Zasady ustroju zostały oparte na oświeceniowym „prawie człowieka”, które miało gwarantować równość wolność i własność wszystkim członkom społeczeństwa. Podstawą do udoskonalenia ust...
Na cykl nazywany „ Trylogia nadmorska ” składają się następujące utwory: „Wisła”, Wiatr od morza” i „Międzymorze”. Utwory te powstałych w wyniku zainteresowania pisarza historią i krajobrazem Pomorza. Najobszerniejszy z utworów – „Wiatr od morza” – ukazuje w wybranych epizodach dzieje Pomorza polskiego od czasów zamierzchłych po współczesność. Elementem wiążącym jest mitologiczna postać Smętka. Kompozycję całości oparł autor na dramatycznej opozycji dwóch ścierających się p...
From the first essay of volume: The Moment and Other Essays, a multi-layered portrait of a summer evening in the English countryside in the company of friends, we are delighted with Wolfe’s perception and her ability to articulate them clearly. A series of sensory descriptions – the rumble of an airplane, the night darkness of an night, the flight of an owl – give way to a thought no less important, even inconspicuous: „If you are young, the future truly lies like a piece of ...
The beauty of „A Room of One’s Own” is that it serves as an example of peace of mind, which, as Wooolf insists, is the defining quality of all great artists. Her transparent and elegant essay is devoted not only to the necessary material conditions of writing, but also to the self-overcoming of the creator. Virginia Woolf, in her essay, talks about a woman’s right to work. The writer considers a centuries-old story during which a woman was only a silent shadow of a man....
