"Porusza mnie samotność tych wierszy. Słucham ciszy, która w nich trwa. Patrzę w ich oszronioną ciemność. Mam mocne poczucie, że nie są z tego świata, że mży w nich dreszcz jakiejś innej strony istnienia. I wydaje mi się, że wciąż wyczuwam w ich materii żywy puls - oddech realnej obecności"Paweł PróchaniakAdam Makowski (1967-1999) - poeta, krytyk literacki, badacz literatury. Był w swoim pokoleniu jednym z najzdolniejszych literaturoznawców. Miał świetny słuch literacki. Jego...
Pytania o wolność prowokuje zarówno ocena roli historii i jej praw, jej działania „dla życia”, jak i diagnoza stopnia uwikłania w opresyjny porządek społeczny, instytucjonalny, w sieć władzy, w przestrzenie dyskursów funkcjonujących w życiu społecznym. Odpowiedzi na te pytania, wpisane w „literaturę krytyczną”, bynajmniej nie okazują się optymistyczne. Każą zadać – za Hannah Arendt – pytanie kolejne: czy wolna wola nie jest „tylko iluzją, fantomem zrodzonym przez naszą świ...
Książka poświęcona jest szeroko rozumianej postaci „antybohatera”, co łączy się blisko z kwestiami społecznego„wykluczenia” i „outsiderstwa”, a także z problematyką wzorców osobowych i modeli heroizmu funkcjonujących w dzisiejszym polskim społeczeństwie. Autorka wykazuje się doskonałą znajomością prozy najnowszej i jej poszczególnych nurtów.Nie operuje na ograniczonym polu przykładów, dobranych tak, by pasowały do taksonomii, ale stara się ogarnąć duży, reprezentatywny obszar...
Humanisto, kim jesteś? To pytanie o tożsamość i może nie ma dziś ważniejszej kwestii. Być może tylko poprzez to pytanie – mierząc się z nim – mamy szansę opowiedzieć, kim jest współczesny człowiek uwikłany w aporie nowoczesności, wychylający się za coraz to nowe horyzonty, boleśnie świadomy samego siebie, próbujący uczciwie przemyśleć wszystko, co wie. Balcerzana nie zadowalają ani proste pytania, ani proste odpowiedzi. Pokazuje, że pytanie dotykające czegoś istotnego zawsze...
Autorka wykazała się gruntowną znajomością wybranych twórców, podjęła wyzwanie interpretacyjne, nie dość że dwukodowe, a w kontekście tytułu serii, w której książka ma być opublikowana, trzeba by rzec: przęsłowe, to jeszcze uwikłane w graniczne doświadczenie katastrofy sensu.Książka stanowi całkowicie nowe ujęcie – o „pożydowskim” doświadczeniu Zagłady u Jerzego Ficowskiego i Władysława Strzemińskiego porównawczo nie pisał jeszcze nikt. prof. Katarzyna Kuczyńska-Koschany Wy...
Tworzyć przestrzeń rezonansu dla prawdy poezji. Wychodzić naprzeciw rzeczywistej obecności, która odnajduje się w wierszu – za jego sprawą zyskuje głos. Podążać za słowami poety w stronę niepewnych granic języka, poza uciekający horyzont wyobraźni. Szukać w poezji śladów i form duchowego wymiaru istnienia. Szukać w niej oparcia. Tak rozumiem powinności krytyki. Takiej krytyce starałem się być wierny.
Paweł Próchniak
"Gorączka i popiół" nosi wszystkie zalety pisarstwa Pawła Drabarczyka. Dobrze rozpoznanym słabościom historii sztuki przeciwstawia on paradygmat wyobraźni. W swoich esejach wychodzi poza warsztatową ortodoksję i szuka metodologicznych inspiracji w filozofii, antropologii i literaturoznawstwie. Dlatego w polu jego rozważań pojawiają się problemy, które umykają akademickiej historii sztuki. Autor wprowadza czytelnika w rzadko eksploatowane, trudne, zarazem niezwykle ważne zjawi...
Mnemosyne/Lesmosyne Tomasza Teodorczyka to opowieść o pamięci i jej meandrach, o utracie i próbie pogodzenia się z nią, wreszcie to intymny zapis doświadczeń zanurzonych w mitycznych opowieściach, filozoficznych odniesieniach i literackich poszukiwaniach. „Wy, ludzie – mówiła dalej czarownica – należycie do gatunku homo defectus, rządzi wami wiele nieczystych motywacji w rodzaju strachu, poczucia winy, ambicji i pozycjonowania się względem innych. Próbujecie się od tego uwol...
„Wiersze na wietrze” Pawła Próchniaka to błyskotliwe i głębokie wprowadzenie w świat twórców, którzy na przełomie XX i XXI w. odnowili poetycką polszczyznę. Książka wskazuje trzy zasadnicze nurty nowej poezji i portretuje najwybitniejszych przedstawicieli każdego z nich. Marcin Świetlicki to w ujęciu Próchniaka najwszechstronniejszy, najbardziej intrygujący pośród odnowicieli poezji egzystencjalnego doświadczenia; Artur Szlosarek zjawia się tutaj jako poeta metafizycznego n...
Danuta i Zbigniew Benedyktowiczowie pokazują etnograficzne zaplecze figury domu oraz pracę tego symbolu w konkretnych analizach tekstów kultury. Pokazują również, że symbol wciąż daje do myślenia, a jego moc opisu i interpretowania ludzkiej rzeczywistości nie uległa wyczerpaniu. Zadomowienie i bezdomność – kluczowe kwestie Symboliki domu – to doświadczenia leżące u fundamentów naszego bycia w świecie. Na wiele sposobów zakorzenione w tradycji i uobecniane w sztuce łączą ludz...
„Poetyka ekstremalna” to książka literaturoznawcy. Jest rzeczowa i stonowana, uważna w oglądzie, oszczędna w wysłowieniu. Wyszła spod pióra badacza, ale tworzące ją szkice nie godzą się na jałową samozwrotność naukowego dyskursu. Szukają rezonansu ze światem poza akademią. Akcentują egzystencjalny wymiar myślenia i pisania o literaturze. Pokazują, że istniejemy w czytaniu, w ruchu lektury. Przypominają, że źródłowym żywiołem ludzkiego świata jest interpretacja.„Jerzy Madejski...
Jerzy Grotowski spędził ostatnie lata życia właśnie we Włoszech. Tam realizował wieńczące dorobek jego życia przedsięwzięcie,,Sztuka jako Wehikuł”. My w Polsce mamy ,,swojego Grotowskiego”. Ale jak postrzegali go Włosi? Jak odnosili sie? do jego pracy? Jak czytali jego teksty? To naprawdę fascynujące pytania. Katarzyna Woźniak dokonała wyboru najważniejszych tekstów dotyczących dzieła Grotowskiego, które ukazały się po włosku. Zgromadzone nazwiska autorów budzą szacunek. Z je...
Książka ta przywraca nam Tadeusza Nowaka, budzi apetyt na jego dawno nie wznawianą poezję i prozę. Anita Jarzyna zebrała w niej rozproszone w czasopismach i gazetach szkice i wywiady z pisarzem.
Otwiera mu drzwi do naszego świata, któremu potrzebny jest jego głos. Nowak mówi prosto i wprost, serio i ironicznie - o sobie, o sytuacji pisarza pochodzącego ze wsi, szuka odpowiedzi na pytania: czym jest poezja, czym jest proza?
Katarzyna Kuczyńska-Koschany nie obawia się patosu, uwikłania osoby czytającego w tekst i samo czytanie, przechodzenia na stronę literatury, fikcji, idiosynkrazji, obawia się jedynie obojętności i zdawkowości. Jej czytanie jest namiętne, wyrafinowane i ryzykowne, a przy tym – najzwyczajniej – uważne.
„„Nienazwana teraźniejszość” Roberto Calasso to wyjątkowo istotny głos w debacie nad kondycją współczesnego człowieka i świata. Zredagowany przez Dariusza Czaję tom jest jedyną w swoim rodzaju próbą zadośćuczynienia temu przekonaniu. Z wielu powodów próba ta jest niezwykle udana: teksty wnikliwe i dociekliwe, chwilami przewrotne i prowokacyjne, pełne intelektualnej pasji współtworzących ją autorów. Choć książka stanowi dogłębną analizę i interpretację eseju włoskiego autora, ...
Przedstawione badania zapełniają ważną lukę w polskich studiach nad recepcją teatru weneckiego komediopisarza w naszym kraju. Istotnym atutem książki jest niezwykle trafnie wybrany tekst, a przede wszystkim korpus jego polskich przekładów powstałych na przestrzeni długiego okresu, od lat 20. XX wieku aż po dziś dzień. Autorka wiedzie czytelników w sposób bardzo uporządkowany poprzez meandry teorii przekładu, prezentuje dość specyficzną historię włoskiego teatru zawodowego, a ...
Krzysztof Brenskott jako przedmiot swych rozważań wybrał trudne zagadnienie krzyżowania się i oświetlania wzajemnego trzech tradycji religijnych – gnostycyzmu, kabały i buddyzmu w utworach Czesława Miłosza. Te trzy różne typy doświadczenia duchowego, wykraczające poza myśl chrześcijańską, według autora, w praktyce twórczej noblisty jednoczy kategoria „wewnętrznej dialogiczności”. Współistnienie wymienionych kręgów kultury i religii, komplementarne bardziej niż sprzeczne, zdec...
W czas zły („dobrej zmiany”) wybieram Mirona Białoszewskiego. Dlatego, że jestem głęboko przekonany, iż powiedział on o świecie i moim w nim byciu więcej, niż napisali o jego dziele i legendzie komentatorzy tej twórczości, czyli że jego dzieło ciągle „rośnie”, „otwiera się” na nowe konteksty, nowe interpretacje, na – jakby powiedział Harold Bloom – rozmnażanie dezinterpretacji. Wybieram Białoszewskiego, bo według stereotypu, starannie zresztą przez współtwórcę Teatru Osobnego...
Dzieło sztuki jest wybrykiem natury. Ekscesem. Nie powinno go być - a jest. W książce stawiam mocną tezę, że w świecie triumfów wąsko i instrumentalnie pojmowanego rozumu, wobec słabnącej siły religii, która do niedawna była głównym depozytariuszem tajemnicy, sztuka jest tą dziedziną, która pozostaje enklawą nieobliczalnego. Wystarczy dostrzec, że wielkie dzieła sztuki wciąż rzucają na nas potężny czar. Pojmiemy to lepiej, gdy tylko słowo to uwolnimy od trywialnej semantyki n...
Jest to wędrówka wśród poetyckich znaczeń, skojarzeń w bogactwie literackiej tradycji, powiazań filozoficznych i teologicznych. Powolne rozgryzanie i smakowanie ziarnka kawy (jeśli ktoś ją lubi) – tak można by określić analizę, jaką funduje nam Zarębianka – wszechstronny i kompetentny przewodnik. Jaka teologia wyłania się z jej studium? Przeważa teologia nieśmiała, wydobywająca się ze zwątpienia, głęboko ukrytej tęsknoty, chwili przelotnego doświadczenia, a zatem taka, która...
Ksia?żka Rafała Solewskiego przynosi bardzo wiele szczego´łowych, nieznanych i dobrze udokumentowanych informacji o z˙yciu i two´rczos´ci Janusza Orbitowskiego, a jednoczes´nie w sposo´b subtelny wia?że te? problematykę z szeroka? erudycja? teoretyczna?. Budowa opracowania jest w pełni klasyczna. Jednak wypełnienie tres´cia? układu tematycznego jest bogate i powiedziałbym „smakowite”... Grzegorz Sztabiński Ze znawstwem prowadzone opisy prac, z sugestiami podejmowanych przez...
Teolog prawosławny i były dyplomata. Urodził się w 1946 roku. Biblista, długoletni wykładowca Starego Testamentu w Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie i profesor w Wyższym Prawosławnym Seminarium Duchownym. Pracował na Fakultecie Teologicznym w Tybindze. Wykładał gościnnie na UW, UJ i Akademii Teatralnej w Warszawie oraz w USA. Publikował prace z bibli styki (m.in. monografię Tajemnica Kaina), teologicznej interpretacji sztuki i antropologii kultury. Rzecznik ...
