Szczeliny czasu traktują o czasowości ludzkiego istnienia, która w ujęciu autora nie sprowadza temporalności życia do chronologii i chronometrii, ale daje możliwość opisywania przedziwnych rozbłysków czasu. W nich właśnie to, co minione, okazuje się nagle teraźniejszym, a doraźna chwila rozświetla się ciemnym światłem epoki dawno zapadłej w pozorną niepamięć. " W swoich esejach, poprzez uważne i troskliwe myślenie o tekstach i obrazach, Dariusz Czaja pragnie przywrócić nam u...
Mnemosyne/Lesmosyne Tomasza Teodorczyka to opowieść o pamięci i jej meandrach, o utracie i próbie pogodzenia się z nią, wreszcie to intymny zapis doświadczeń zanurzonych w mitycznych opowieściach, filozoficznych odniesieniach i literackich poszukiwaniach. „Wy, ludzie – mówiła dalej czarownica – należycie do gatunku homo defectus, rządzi wami wiele nieczystych motywacji w rodzaju strachu, poczucia winy, ambicji i pozycjonowania się względem innych. Próbujecie się od tego uwol...
Symbolika domu to poprawione i uzupełnione wznowienie książki Dom w tradycji ludowej – pozycji klasycznej na gruncie polskiej antropologii kultury i etnografii, ale istotnej także dla pogłębionego myślenia o literaturze i ważnej dla artystów. Danuta i Zbigniew Benedyktowiczowie pokazują etnograficzne zaplecze figury domu oraz pracę tego symbolu w konkretnych analizach tekstów kultury. Pokazują również, że symbol wciąż daje do myślenia, a jego moc opisu i interpretowania ludzk...
Blask ciemnieje to książka autora nie tylko znanego, lecz także niepowtarzalnego, łączącego najwyższą jakość merytoryczną z tonem osobistym. Harmonijnie współgrają tu wartości poznawcze i walory estetyczne; elegancja wywodu i dramatyzm stawianych pytań fundamentalnych. Jest to książka serio (w głębokim, Norwidowskim znaczeniu tego słowa), książka poszukująca metafizycznych fundamentów pustki i ogołocenia, niewiary i rozpaczy, utraconej obecności Boga. Jacek Leociak Już w Lek...
"Niedokończone polityki" to książka przenikliwa w rozpoznaniach, boleśnie uczciwa, wizjonerska. Jest w niej troska o przyszłość demokracji, jest też zaproszenie do poważnej rozmowy o dzisiejszej Polsce i o współczesnym świecie, o jego politycznym i etycznym wymiarze. Mówi rzeczy ważne o naszej trudnej drodze do wolności i o tym, co wciąż mocno trzyma nas za kark - o uścisku populizmu i autokracji. Leszek Koczanowicz jest wytrawnym myślicielem i świetnym pisarzem. Nazywa rzec...
Osiem pochwał to książka, w której autor podejmuje trudne wyzwanie zmagania się z problemami, które przekraczają granice ściśle zdefiniowanych dyscyplin naukowych. W tej wielowątkowej i nasyconej treścią pracy Janusz Bohdziewicz wskazuje obszary, w których ludzie doznają bolesnego poczucia alienacji i bezradności wobec biegu własnego życia. Egzystencjalne motywy splatają się tu z interesującym pokazaniem roli mediów, rozumianych jako siła kształtująca głębokie pokłady ludzkie...
Dzieło sztuki jest wybrykiem natury. Ekscesem. Nie powinno go być – a jest. W książce stawiam mocną tezę, że w świecie triumfów wąsko i instrumentalnie pojmowanego rozumu, wobec słabnącej siły religii, która do niedawna była głównym depozytariuszem tajemnicy, sztuka jest tą dziedziną, która pozostaje enklawą nieobliczalnego. Wystarczy dostrzec, że wielkie dzieła sztuki wciąż rzucają na nas potężny c z a r. Pojmiemy to lepiej, gdy tylko słowo to uwolnimy od trywialnej semanty...
Przed i po. Wisława Szymborska to książka otwierająca nowe perspektywy badawcze i hermeneutyczne. Sytuuje poezję autorki Soli w nowym, dramatycznym horyzoncie zdarzeń. Wyrasta z poczucia, że dzieło literackie żyje w swoich odczytaniach i stanowi depozyt powierzony kulturze jako szczególny aksjologiczny kapitał. Humaniści dobrze jednak wiedzą, że nie można tego kapitału pozostawić na pastwę losu, że należy o niego aktywnie dbać, by nic, co w nim cenne, nie uległo zaprzepaszcze...
Na początku było słowo, komentarz przyszedł później. Paweł Próchniak wierny jest temu fundamentalnemu rozpoznaniu. Wcale dziś nieoczywistemu. W swoich odczytaniach nie wychodzi przed szereg, zawsze daje pierwszeństwo słowom. A trzeba dodać, że zajmuje się nimi z nadzwyczajną czułością. Opukuje je, osłuchuje, obraca w palcach, bada skrupulatnie ich semantyczne przydźwięki. Wpuszczając słowa w nieoczekiwane konteksty – patrzy jak znowu zaiskrzą. Uwalnia ich zaskakujące sensy i...
Boska cząstka to mądra, bogata interpretacyjnie i poznawczo książka. Podejmuje frapującą kwestię obecności mitu w niemitycznych obszarach doświadczenia i myślenia. Stawiane przez nią pytania oscylują wokół poznawczych schematów i mitologicznych matryc tworzących reprezentację indywidualnego życia, modelujących naszą wspólną wyobraźnię, zasilających zeświecczoną wizję świata i zarazem będących przejawem wyczucia czegoś nieuchwytnego, mistycznego, boskiego. Sochacki opowiada o...
Niepokój / w polu widzenia Andrzeja Pilichowskiego-Ragno to fotograficzny esej oparty na napięciu między obrazem a słowem – między nieokreślonością i nieuchwytnością utrwalonych na zdjęciach „niedyskursywnych” momentów a teoretycznymi i literackimi próbami uchwycenia fenomenu fotografii. Wyimki – pochodzące zwykle z tekstów klasycznych już autorów, jak Vilém Flusser, Roland Barthes, André Rouillé, John Berger czy Joan Fontcuberta – czasem dopowiadają coś do zdjęć, innym razem...
Gombrowicz na językach to książka przynosząca refleksję nad mozołami przekładu dzieł autora Ferdydurke, który – z uwagi na swoją językową wynalazczość – sprawia tłumaczom wielkie trudności, wymaga bowiem od nich ogromnej wyobraźni i odważnych decyzji tam, gdzie trzeba się poruszać na granicy pojmowalności tłumaczonego tekstu albo naruszając bariery tego, co w języku dozwolone. Świadectwem nieuniknionego przekraczania tego rodzaju barier są zamieszczone w tym tomie teksty. Je...
Blask ciemnieje to książka autora nie tylko znanego, lecz także niepowtarzalnego, łączącego najwyższą jakość merytoryczną z tonem osobistym. Harmonijnie współgrają tu wartości poznawcze i walory estetyczne; elegancja wywodu i dramatyzm stawianych pytań fundamentalnych. Jest to książka serio (w głębokim, Norwidowskim znaczeniu tego słowa), książka poszukująca metafizycznych fundamentów pustki i ogołocenia, niewiary i rozpaczy, utraconej obecności Boga. Jacek Leociak ...
Ireneusz Kania to wybitny tłumacz z kilkunastu języków. Jego ogromny dorobek translatorki obejmuje pozycje z zakresu religioznawstwa, filozofii, teorii kultury i nauki, a także literaturę piękną – zarówno prozę, jak i poezję. Kania jest też frapującym myślicielem i eseistą, otwierającym horyzonty o niespotykanej dziś rozległości. Dług metafizyczny porusza zagadnienia dla niego centralne, skupione wokół buddyzmu i judaizmu, literatury, języka oraz „tęsknoty, utraty”, czyli in...
Łania w styczniu to książka o czułości wobec istnienia, o dotknięciach piękna i grozy, o miłości, która ocala w nas to, co najważniejsze. Jest w niej przenikliwość spojrzenia, wyczucie konkretu, wyczulenie na ton tajemnicy. I jest też siła – poruszająco krucha, a zarazem wyzwalająca, na wskroś kobieca. Katarzyna Kuczyńska-Koschany – w swoich poezjach prozą, w prozie wierszem – potrafi uchwycić niepokój i zachwyt, zjawiskową realność egzystencji, ledwie wyczuwalne niuanse życi...
Chorągiewki z tałesu. Piłka nożna, antysemityzm i Zagłada to oczekiwana książka, jedna z tych, o których rozmawia się jeszcze przede ich wydaniem. Zaspokoi ona potrzeby czytelnicze zróżnicowanych kręgów – od badaczy i badaczek współczesnego antysemityzmu oraz tematów związanych z żydowskością, po amatorów piłki nożnej. Antysemickie występki, przestępstwa dyktowane antysemityzmem i propagujące go organizacje znów stały się elementem polskiego krajobrazu – w tym pejzażu życia s...
Tadeusz Bartoś patrzy na kondycję człowieka bez złudzeń. Stara się niczym nie przesłaniać jej nagiej, mało zachęcającej prawdy. Nie niesie nikomu „pocieszenia”. Tytułowa „niemożliwość upadku” to nie „dobra nowina”, ale brutalna rzeczywistość, w której zło się panoszy, a próby totalnego wyrugowania go obracają się w jego intensyfikację. Tej przemożności zła można przeciwstawić jedynie wolne od propagandy i moralnej postulatywności krytyczne myślenie. W swoich esejach Bartoś ...
W światach wymyślonych ulokowana została chimera ładu obdarzonego sensem, ale właśnie w tym, co utopijne i nieosiągalne, poeta czuje się u siebie. Historia i egzystencja to tematy raczej ponure. Nie do uniknięcia ani ominięcia. Jak obłaskawić potwory, jak współżyć z demonami – głowią się poeci. Odesłać rzeczy ponadnaturalne do lamusa to ogłosić artystyczną plajtę, przyznać się do klęski woli, myśli, wyobraźni. Bóg ukryty, umykający, niepojęty, Bóg bliski, opiekuńczy, z lud...
„Wiersze na wietrze” Pawła Próchniaka to błyskotliwe i głębokie wprowadzenie w świat twórców, którzy na przełomie XX i XXI w. odnowili poetycką polszczyznę. Książka wskazuje trzy zasadnicze nurty nowej poezji i portretuje najwybitniejszych przedstawicieli każdego z nich. Marcin Świetlicki to w ujęciu Próchniaka najwszechstronniejszy, najbardziej intrygujący pośród odnowicieli poezji egzystencjalnego doświadczenia; Artur Szlosarek zjawia się tutaj jako poeta metafizycznego n...
Tadeusz Bartoś patrzy na kondycję człowieka bez złudzeń. Stara się niczym nie przesłaniać jej nagiej, mało zachęcającej prawdy. Nie niesie nikomu „pocieszenia”. Tytułowa „niemożliwość upadku” to nie „dobra nowina”, ale brutalna rzeczywistość, w której zło się panoszy, a próby totalnego wyrugowania go obracają się w jego intensyfikację. Tej przemożności zła można przeciwstawić jedynie wolne od propagandy i moralnej postulatywności krytyczne myślenie. W swoich esejach Bartoś r...
W książce Barbary Sienkiewicz utwory Schulza, Leśmiana, Gombrowicza i Wata przeglądają się w sobie nawzajem. W ponowionej lekturze wybrzmiewają na nowo. Stawiają zasadnicze pytania o świadomość i tożsamość, o granice poznania i granice istnienia, o zło, o jego metafizyczny rdzeń, o cierpienie i formy pograniczności, o spotkanie ludzkiego z nie-ludzkim. I o współistnienie jako obcowanie, jako „zjednoczenie afektywne”. Zaproponowane przez Barbarę Sienkiewicz wykładnie ufundowa...
Wielką zaletą książki jest interdyscyplinarność tych analiz. Autorka posługuje się bowiem nie tylko warsztatem krytyczno-literackim, kiedy np. tropi związki Wojtyły z twórczością Słowackiego czy Zegadłowicza, czy też eksponuje jego znaczenie w kontekście polskiej literatury XX wieku. Równie ważne i przydatne są jej kompetencje filozoficzne, a zwłaszcza teologiczne, by wydobyć rodzaje i funkcje wcale nie tak oczywistych sygnałów biblijnych w twórczości poetyckiej Papieża-pisar...
O czym pamięta słowo poety? I czym jest pamięć o jego słowie? Czy w świecie błaznów i klakierów, w świecie skłama- nym głos poety może jeszcze zabrzmieć mocno i czysto, prawdziwie? Czy może być remedium na szyderstwo z cierpie- nia, na „pomieszanie dobrego i złego”? I co dziś znaczą słowa sprzed lat: „Nie bądź bezpieczny. Poeta pamięta / Możesz go zabić – narodzi się nowy. / Spisane będą czyny i rozmowy. // Lepszy dla ciebie byłby świt zimowy / I sznur i gałąź pod ciężarem zg...
Agnieszka Kaczmarek - antropolog i kulturoznawca, prof. UAM dr hab., wykładowca w Instytucie Kulturoznawstwa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Opublikowała książki "Nowoczesna autentyczność. Charles Taylor wobec dylematów współczesności" (2010), "Od milczenia do opowieści. Kulturowe dyskursy o umieraniu i śmierci " (2016), współredaktorka m.in. tomów: "Imperium Rolanda Barthes'a" (2016), "Kurs na Ferdinanda de Saussure'a" (2017), "Claude Levi-Strauss: struktura i...
