Z poświęconych dobie porozbiorowej pism Jerzego Łojka największy rezonans przyniosły mu Szanse powstania listopadowego, opublikowane po raz pierwszy w roku 1966, a wznawiane jeszcze dwukrotnie w dobie PRL (1980 i 1986). Nie tylko powstanie listopadowe wszakże zajmowało jego uwagę jako historyka. Będąc osiemnastowiecznikiem, wkroczył on w problematykę dziejów porozbiorowych Polski, skupiając się zasadniczo na rozmaitych zagadnieniach obejmujących 36 lat od zagłady państwa do k...
Utworzenie uniwersytetów zawdzięczamy Średniowieczu. Były one wówczas traktowane jako ponadpaństwowe instytucje, charakterystyczne dla uniwersalnej europejskiej „republiki narodów chrześcijańskich”, stąd też o ich powstaniu mogła decydować wyłącznie jedna z tych dwu ówczesnych potęg: papież lub cesarz. Szczególną opieką powstające uniwersytety otoczył Kościół, nadając im szereg istotnych przywilejów łącznie z wyłączeniem scholarów i wykładowców spod sądownictwa władz świeckic...
Przy rozważaniu każdego problematu nie trzeba pieścić siebie, rysując w swej wyobraźni powodzenie i triumfy, lecz trzeba przewidywać i ciężką sytuację, a nawet klęski. (…) Musimy sobie uprzytomnić konsekwencje każdego czynu, każdego kroku. Władysław Studnicki, 1939 Myślę często o Studnickim i o jego przepowiedniach, które się tak sprawdziły. Adolf Bocheński, 1940 Książka była oczywiście przez rząd gen. Składkowskiego w całości skonfiskowana. Nie wolno było przewidywać....
To jeden z najcenniejszych zabytków historiografii europejskiej z przełomu X i XI wieku. Starannie wykształcony, krytyczny i samodzielny w sądach biskup merseburski Thietmar (975-1018) stworzył wybitne dzieło, ukazujące dzieje Niemiec, Słowiańszczyzny połabskiej, Polski, Czech oraz Węgier. Sporo uwagi poświęcił w nim stosunkom polsko-niemieckim w czasach Mieszka I i Bolesława Chrobrego, a także sprawom wewnętrznym państwa polskiego. Kronika jest jednak przede wszystkim wspani...
Książka Justyny Balisz-Schmelz Przeszłość niepokonana. Sztuka niemiecka po 1945 roku jako przestrzeń i medium pamięci jest pierwszym opracowaniem tej problematyki na gruncie polskim. Co ciekawe, pod wieloma względami wydaje się pionierska także z perspektywy niemieckiej historii sztuki, w ramach której do tej pory nie powstała monografia poświęcona temu zagadnieniu. Jak podkreśla autorka, nie chodzi o sztukę po Holokauście, lecz o recepcję drugiej wojny światowej we wszelkich...
Temat, który podjęła Karolina Koprowska w swej książce, jest zarówno bardzo ważny – mentalnie, społecznie, historycznie – jak i trudny do obiektywnego, a jednocześnie zniuansowanego opisania oraz merytorycznie wyczerpującego opracowania (głównie z powodu szczupłości dostępnych świadectw, niepełnej wiedzy, konieczności wnioskowania z pośrednich form zapisu czy znaczących luk pamięciowych i nieobecności kluczowych wątków w zachowanych relacjach). W mojej ocenie wszystkie te wyz...
Książka omawia zagadnienie kolaboracji Żydów z władzami niemieckimi w Krakowie w latach 1939–1945 ze szczególnym rozróżnieniem na trzy kategorie współpracy: zinstytucjonalizowanej, indywidualnej i agenturalnej. Autorka analizuje te kwestie w odniesieniu do funkcjonowania takich instytucji jak Judenrat, Żydowska Służba Porządkowa i Jüdische Unterstützungsstelle für das Generalgouvernement oraz tzw. siatki Diamanta. Walorem książki jest przede wszystkim wnikliwa i krytyczna ana...
Wpływ I wojny światowej na ludność miasta Krakowa uchwycony został z wielu perspektyw – historii społecznej i gospodarczej oraz demografii historycznej. W niespotykanym dotąd stopniu autor łączy metody historycznej analizy źródeł narracyjnych, dokumentów osobistych i urzędowych z badaniami ilościowymi zaczerpniętymi ze statystyki, ekonomii, antropologii fizycznej i współczesnej demografii. Książka udowadnia, że analizy ilościowe i jakościowe nie wykluczają się, lecz uzupełni...
Czas nieszczęść…, to rodzaj szkiców i zapisków historyka zajmującego się od wielu lat państwem i społeczeństwem polskim w okresie drugiej wojny światowej i okupacji, tak niemieckiej, jak i sowieckiej (1939-1945). To, autorskie raczej, przemyślenia, refleksy i uwagi, ale także oceny, dylematy i kontrowersje. „Powstawały” przez lata, były częścią referatów, wystąpień konferencyjnych, spotkań seminaryjnych, niekiedy, w mniejszym czy większym zakresie, publikowane. Tym samym podd...
W książce Legioniści i inni Autor analizuje, w jaki sposób przeżycia wojenne żołnierzy Wielkiej Wojny były w Polsce i Czechosłowacji okresu międzywojennego przetwarzane i jak formowały pamięć zbiorową – narracje o wspólnej przeszłości obecne w życiu społecznym i politycznym. W obu państwach odgórne interpretacje wojny jako czynu legionowego i walki o niepodległość zdominowały doświadczenia większości pozostałych żołnierzy. Legioniści uważali się za zwycięzców i bohaterów, inn...
The present publication is based upon the international symposium entitled "Beyond the Roma Holocaust: From Resistance to Mobilisation", held in Cracow on 21 and 22 October 2016 on the occasion of the 75th anniversary of the deportation of half of all Austrian Roma and Sinti to the Nazi Ghetto of Łódź, and after the liquidation of the so-called Zigeunerlager Litzmannstadt the subsequent murder of some 4300 of them in so-called gas-vans at the Nazi extermination camp Kulmhof a...
Książka jest poświęcona jednej z najbardziej intrygujących postaci polskiego renesansu. Żyjący na przełomie XV i XVI wieku biskup płocki Erazm Ciołek zapisał się na kartach historii jako humanista, zdolny dyplomata i mówca, mecenas sztuk i sprawny zarządca powierzonej mu diecezji. Prawdopodobnie plebejusz z pochodzenia, już za swojego życia wzbudzał liczne kontrowersje. Choć niewątpliwie odegrał bardzo ważną rolę w dziejach szesnastowiecznej Polski i Litwy, wciąż pozostaje po...
Wraz z zagładą Żydów w czasie II wojny światowej została zniszczona ich kultura materialna. Większość obiektów związanych z religią i kulturą zburzono. Dom przedpogrzebowy na żydowskim cmentarzu przy ulicy Miodowej w Krakowie pozostał jednym z niewielu tego typu obiektów zachowanych w Europie Środkowej. Ocalał, bo hitlerowcy zamierzali w nim urządzić miejskie krematorium. Wielkość domu i sposób jego dekoracji odpowiada ogólnej tendencji przemian w obyczajach Żydów w XIX i na ...
Historia – dziś ukazuje obecny stan wiedzy o przeszłości i metodach jej poznawania w polskiej humanistyce początku XXI wieku. Jest to pierwsza w Polsce publikacja, która ma na celu zarysowanie szerokiej panoramy obecnych w polskiej myśli humanistycznej i społecznej stanowisk wobec tendencji panujących w innych krajach Europy i Stanach Zjednoczonych. Autorzy zebranych w tomie artykułów wychodzą z oczywistego dzisiaj założenia, że historii nie da się uprawiać w oderwaniu od inn...
Przeszłość praktyczna to kolejny tom antologii tekstów uznanego za najwybitniejszego teoretyka historii w świecie anglojęzycznym, amerykańskiego badacza teorii i historii historiografii - Haydena White’a. Po wydanej przez Universitas w 2000 roku Poetyce pisarstwa historycznego (red. Ewa Domańska i Marek Wilczyński; wydanie II poprawione i uzupełnione 2010) oraz tomie Proza historyczna (red. Ewa Domańska, 2009), proponowany zbiór będzie zawierać zarówno nowe teksty White’a opu...
(...) nic nie jest w stanie zastąpić tej porcji wiedzy o polskim średniowieczu, jakiej dostarczył kronikarz wielkopolski jako świadek opisanych faktów oraz dziejopis skrzętnie zestawiający w swoim dziele nie najmniejszą biblioteczkę źródeł historycznych, z których wiele nie dochowało się do naszych czasów. Kronika obejmuje okres dziejów Polski od czasów bajecznych aż po 1271 (a może nawet 1273) rok. Rozpoczyna się prologiem, w którym autor zapowiada przedstawienie dziejów Pol...
Chciałbym powiedzieć czytelnikowi, co następuje: Przyjacielu, jeśli nie lubisz innych poglądów historycznych niż te, do których się przyzwyczaiłeś, proszę Cię, nie czytaj moich książek! Stanisław Cat-Mackiewicz Europa in flagranti nie jest usystematyzowanym i poukładanym wykładem historycznym. Ma bardziej kształt albumu fotograficznego, w którym poszczególne zdjęcia niekoniecznie się ze sobą wiążą, a opowiadanie tego, co na zdjęciach powierzono wybitnemu erudycie. dr Janusz ...
Pasjonująca synteza dziejów wielkiego narodu europejskiego – łączy naukowy rygor z popularyzatorską ambicją, pragnieniem dotarcia do jak najszerszego grona odbiorców zainteresowanych przeszłością krainy rozciągającej się za Pirenejami. Autorzy zgłębiają historię kraju, który wydał geniuszy światowej kultury, włączył w obręb chrześcijańskiej cywilizacji wielkie przestrzenie Nowego Świata, zrodził uniwersalne archetypy konkwistadorów i mistyków, Wielkich Inkwizytorów i Książąt ...
To jeden z najcenniejszych zabytków historiografii europejskiej z przełomu X i XI wieku. Starannie wykształcony, krytyczny i samodzielny w sądach biskup merseburski Thietmar (975-1018) stworzył wybitne dzieło, ukazujące dzieje Niemiec, Słowiańszczyzny połabskiej, Polski, Czech oraz Węgier. Sporo uwagi poświęcił w nim stosunkom polsko-niemieckim w czasach Mieszka I i Bolesława Chrobrego, a także sprawom wewnętrznym państwa polskiego. Kronika jest jednak przede wszystkim wspani...
Zrozumiały wzrost zainteresowania królową Jadwigą wobec bardzo prawdopodobnej bliskiej już jej kanonizacji i w obliczu wielkich okrągłych rocznic z nią związanych: 600-lecia utworzenia wydziału teologicznego w Akademii krakowskiej, 600-lecia zainicjowanej i sfinansowanej przez nią fundacji bursy dla studentów litewskich w Pradze i zbliżającego się 600-lecia wielkiej reorganizacji krakowskiej Almae Matris, na co przeznaczyła przed śmiercią swoje klejnoty, skłonił mnie do zebra...
Kronika przedstawia dzieje Kazimierza Wielkiego i jego dwojga następców. Nakreślona z niepoślednim talentem, a pisana z nieskrywaną pasją lub przynajmniej z ironią, tam zwłaszcza, gdzie autorowi wypadło mówić o przeciwnikach politycznych, do których należeli najwybitniejsi dygnitarze państwowi z regentką królową Elżbietą na czele. Jest ona najżywszą i najbardziej osobistą kroniką Polski średniowiecznej. (...) Jest prawdziwą kopalnią ciekawego materiału obyczajowo-anegdotyczne...
(...) nic nie jest w stanie zastąpić tej porcji wiedzy o polskim średniowieczu, jakiej dostarczył kronikarz wielkopolski jako świadek opisanych faktów oraz dziejopis skrzętnie zestawiający w swoim dziele nie najmniejszą biblioteczkę źródeł historycznych, z których wiele nie dochowało się do naszych czasów. Kronika obejmuje okres dziejów Polski od czasów bajecznych aż po 1271 (a może nawet 1273) rok. Rozpoczyna się prologiem, w którym autor zapowiada przedstawienie dziejów Pol...
Aleksander Jagiellończyk uchodzi za jednego z mniej zdolnych przedstawicieli dynastii jagiellońskiej w Polsce. Za jego krótkiego panowania (1501-1506) dotknęły państwo polsko-litewskie liczne klęski polityczne i straty terytorialne. Monografia tego króla, (...) wprowadza do tego obrazu istotne korekty. Autor był bez wątpienia najwybitniejszym polskim znawcą czasów Aleksandra w XIX i XX wieku. (...) Monografia ta ukazała się w 1949 roku, w 9 lat po śmierci autora. Zapewne tej ...
Książeczka Kazimierza Zakrzewskiego to fascynująca opowieść o czasach późnego Bizancjum, czasach dekadencji jednej z najwspanialszych i najbardziej widowiskowych kultur naszej cywilizacji. Ta znakomita książka Kazimierza Zakrzewskiego została wydana po raz pierwszy w roku 1939. Niewielki nakład oraz zawierucha wojenna spowodowały, że stała się ona niemal niedostępna na rynku księgarskim. Również niewiele bibliotek w Polsce posiada jej egzemplarze, a te, które dochowały się d...
Historia najnowsza obejmuje okres od zakończenia nowożytności, czyli przełom XVIII i XIX wieku, aż do czasów współczesnych. Dlatego wiele książek z kategorii „Historia najnowsza” poświęconych jest wojnom światowym, powstaniu warszawskiemu czy okresowi PRL-u. Pozycje przedstawiające czasy II wojny światowej stanowią tak dużą część książek, że zostały umieszczone w odrębnej podkategorii „II wojna światowa”. Główny trzon kategorii „Historia najnowsza” stanowią książki oscylujące wokół tematyki wojen światowych („Legiony – droga do legendy” Marka A. Koprowskiego, „Niewygodny Polak” Macieja Bernatta-Reszczyńskiego), powstania warszawskiego („Duch ’44. Siła ponad słabością” Stanisława Zasady), PRL-u („»Ciekawe« życie w PRL-u. I co dalej?” Bogusława Homickiego) oraz Solidarności („Tu radio Solidarność” Pawła Pietkuna). Jednak znaleźć tu można także takie publikacje jak „Kobiety wywiadu” Przemysława Słowińskiego, który przedstawia biografie najsłynniejszych agentek i szpiegów, m.in. Mathilde Carré, Coco Chanel czy Krystyny Skarbek. W tej kategorii znajduje się też „Epilog do »Kamieni na szaniec«” profesora Grzegorza Nowika, ukazujący szerzej tło wydarzeń przedstawionych przez Aleksandra Kamińskiego w jego słynnej książce. Najnowszej historii poświęcona została chociażby „Polska 1945–2015. Historia polityczna” Andrzeja Piaseckiego i Ryszarda Michalaka – jedna z niewielu monografii przedstawiających w takiej formie losy współczesnej Polski. Nie może zabraknąć także opisów brawurowych ucieczek, m.in. z obozów śmierci – Auschwitz, Sobiboru, sowieckich łagrów czy pilnie strzeżonych twierdz, które w „Słynnych ucieczkach Polaków” opisał Andrzej Fedorowicz.
