Książka Szymona Datnera Walka i zagłada białostockiego ghetta została ogłoszona drukiem w 1946 r. nakładem Wojewódzkiej Żydowskiej Komisji Historycznej w Białymstoku. Była to pierwsza publikacja tego oddziału Komisji, przez wiele lat zresztą jedna z nielicznych książek – nie tylko w Polsce – o getcie białostockim. Spisana przez Datnera relacja łączy w sobie cechy świadectwa i próbę historycznej rekonstrukcji faktów (problem ten dokładnie analizuje Katrin Stoll w zamieszczonym...
Moja Matka – Anna Kamieńska – była pewna, że rozumieć Biblię i tym samym nakazy Boga można najpełniej, znając język hebrajski. Uczyła się go pod koniec życia przez kilka lat od dobrego nauczyciela i opanowała na tyle, że przekładała nie tylko fragmenty Talmudu, lecz także liczne psalmy oraz Księgę Koheleta. Tłumaczenie tego biblijnego poematu ukazuje się niemal trzydzieści lat po jej śmierci. Kohelet, zdaniem Kamieńskiej, był prorokiem zwątpienia w sens życia i sens ładu. Poe...
Dziennik Abrahama Lewina (1893–1943), warszawskiego nauczyciela i członka zespołu „Oneg Szabat” – tajnego instytutu naukowo-badawczego dokumentującego losy Żydów na ziemiach polskich pod okupacją niemiecką, to jeden z najważniejszych dokumentów osobistych z getta warszawskiego, tworzony „tam i wtedy” opis ostatnich miesięcy przed deportacją i przebiegu Wielkiej Akcji. Lewin, pomimo kolejnych uderzających w niego tragedii, pisze codziennie (marzec 1942 – styczeń 1943), z pełną...
Oryginalna wersja świadectwa Calka Perechodnika - mieszkańca Otwocka, policjanta żydowskiego w tamtejszym getcie. Tekst zawiera oskarżenie narodu niemieckiego, jednocześnie polskiego i żydowskiego. Autor bierze również na siebie dużą część odpowiedzialności za śmierć swojej żony i dwuletniej córeczki. Nakreśla postaci znanych mu Polaków i Żydów. Bezwzględnie obnaża ich słabości i wady, które doprowadziły do społecznego przyzwolenia na zaistnienie tak nieludzkich sytuacji. Spo...
Historia żydowskiego chłopca ocalałego z Holokaustu. Książka pokazuje, że dla Żydów nie istniał żaden skuteczny system radzenia sobie z nazistowską opresją. Nie ratowały ani koneksje, ani pieniądze - ci, którzy ocaleli, musieli mieć przede wszystkim ogromne szczęście, choć trzeba je było wesprzeć potężną wolą przetrwania. Świadectwo uzupełnione jest opisem zdumiewającego procesu: Oświęcim mógł stać się punktem masowej emigracji Żydów, a nie miejscem Zagłady. W obecnej, czwart...
W ciągu dwunastu lat, od 1933 do 1945 roku, niemieckie obozy koncentracyjne były miejscem kaźni i śmierci milionów. Wolfgang Sofsky w swojej książce pomija historyczne okoliczności powstania i funkcjonowania obozów, takie jak kryzys gospodarczy, napięcia społeczne i polityczne czy ideologia nazizmu. Obóz koncentracyjny ujmuje jako obszar zamknięty, enklawę absolutnej władzy człowieka nad człowiekiem. Skupia się na opisie samych form przemocy, która w tym ujęciu przedstawia s...
W prezentowanej książce autorka analizuje wielokrotnie zarzucane plany ponownej zabudowy placu Bankowego po II wojnie światowej, różniącego się znacząco swoją wielkością, formą, zabudową i funkcją od tego sprzed wojny. Szczególną uwagę poświęca dyskusji o wschodniej stronie placu Bankowego, zachodzącej w nowym układzie urbanistycznym na teren po Synagodze. Z jednej strony stara się wyjaśnić, w jakiej mierze przy dyskutowanych i rekonstruowanych w pracy projektach i decyzjach ...
Żydzi londyńscy w drugiej połowie XIX wieku to książka z pogranicza historii, Jewish Studies i badań migracyjnych, sięgająca znacznie głębiej, niż tylko do XIX stulecia. Choć koncentruje się na historii migracji Żydów aszkenazyjskich do Londynu, której apogeum przypadło na lata 1881–1883, charakteryzuje także ogólnie historię osadnictwa żydowskiego na Wyspach Brytyjskich od 1066 roku do I wojny światowej. Autorka podjęła się przedstawienia skomplikowanego zagadnienia rozwarst...
Autorka postawiła sobie za cel »odtworzenie obrazu Polski i Polaków, własnego [Żydów] miejsca w społeczności polskiej, nie tyle deklarowanego oficjalnie w trakcie politycznych polemik, ale odczuwanego subiektywnie«. Praca jest próbą odtworzenia pewnych, ukrytych treści, tego, czego czytelnik czasopism dowiadywał się z nich o patriotyzmie, Polakach, ojczyźnie. Rezultaty, jakie otrzymujemy, są niezwykle interesujące. Autorka nie tylko wprowadza do polskiego obiegu naukowego ...
Włodzimierz Szer (1924-2013) urodził się w Warszawie w rodzinie księgowego, związanego z żydowskim ruchem socjalistycznym Bund. Po wybuchu wojny wraz z ojcem przedostał się w głąb Rosji. Zaciągnął się do Dywizji Kościuszkowskiej, walczył pod Lenino. Awansował od szeregowca do podpułkownika. Był ranny w walkach na przedpolu Warszawy. Jego rodzina zginęła w Warszawie. Po wojnie trafił do Łodzi, gdzie się ożenił, został ojcem dwóch córek i ukończył chemię na Uniwersytecie Łódzki...
"Tom opowiadań Icchoka Lejbusza Pereca to skarbnica przypowieści o prawdach uniwersalnych i żydowskim losie. Otwiera przed współczesnym czytelnikiem nowe źródła myśli i duchowości żydowskiej, często w nieoczywisty i zaskakujący na pierwszy rzut oka sposób. ""Opowiadania zawarte w zbiorze obejmują przekłady drukowane w prasie polsko-żydowskiej przed drugą wojną światową. Zostały one dokładnie przejrzane i poprawione w zestawieniu z oryginałami przez Agnieszkę Żółkiewską, któr...
Trzecie spotkanie z tymi, którzy wywalczyli życie. Również i w trzecim tomie naszego cyklu "Żydzi w walce" dominujący głos przypada tym, którzy stawili opór wrogowi. Tym walczącym w szeregach różnych formacji zbrojnych koalicji antyhitlerowskiej, tworzącym ruch oporu w gettach i obozach, wzniecającym powstania, organizującym oddziały partyzanckie. Relacje te stanowią przebogate, najpewniejsze, najbardziej autentyczne - a tak mało dotąd zgłębione i ukazane - źródło wiedzy o cz...
Obszerna monografia Stanisława Jerzego Leca, pióra Lidii Kośki imponuje tak rozmiarami projektu, jak i jego formatem intelektualnym, oraz przenikliwością zamysłu. Jest to bowiem nie tylko opis życia i twórczości Leca, ale przede wszystkim opis życia nieopowiedzianego dotąd, właściwie nieznanego, bo skrytego pod stereotypowymi formułkami, iż był to poeta, który przed wojną „lewicował” i pisywał satyry, podczas wojny więzień obozu i partyzant, później ktoś komu przylepiano łatk...
Praca magisterska Dwojry Raskin, obroniona na Uniwersytecie Warszawskim w 1937 roku w ramach seminarium prof. Majera Bałabana, znajduje się w zbiorach Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego im. Emanuela Ringelbluma. Stanowi zaledwie zapowiedź możliwości naukowych jej autorki. Niestety, tragiczny koniec jej życia nie pozwolił jej rozwinąć i udoskonalić warsztatu historycznego. Tym większe znaczenie ma przypomnienie jej dorobku, z którego i dzisiaj moga? korzystać nie tyl...
Jeśli w Polsce mówi się o zagładzie, to na ogół w kontekście Holocaustu. Widzi się Żydów zastraszonych, wygłodzonych, wynędzniałych i bezradnych, pędzonych bez protestu na śmierć. To tylko część prawdy. Najwyższy czas, aby przewartościować istniejące stereotypy zrodzone na gruncie niewiedzy, czy wręcz antysemityzmu i złej woli niektórych historyków.
Oto owoc pieczołowitej i drobiazgowej rekonstrukcji faktów, związanych z etapami życia Zofii Poznańskiej. Jej dzieciństwo i młodość w rodzinnym Kaliszu są tłem dla przedstawienia życia młodzieży żydowskiej z kręgów organizacji skautowskiej Ha-szomer ha-Cair w latach 20. XX wieku, ówczesnych sporów światopoglądowych i wyborów ideowych. Okres po emigracji do Palestyny w 1927 r. zaś, to pozbawiony upiększeń obraz pierwszych kibuców, konfrontacji marzeń o Erec Izrael z okrutną rz...
Autorka przedstawia mało znany wątek z historii ocalałych z Zagłady Żydów – utworzenie po pogromie kieleckim Komisji Specjalnej przy Centralnym Komitecie Żydów w Polsce. Jej celem była ochrona fizycznego bezpieczeństwa ludności żydowskiej, z którego to zadania niewątpliwie się wywiązała, w sposób istotny przyczyniając się do poprawy sytuacji ocalonych. Wkrótce jednak, po wyborach sejmowych w 1947 r., została rozwiązana w dość dramatycznych okolicznościach.
"Yoram Gross urodził się w 1926 roku w Krakowie w rodzinie żydowskiej. Po drugiej wojnie światowej studiował muzykologię na Uniwersytecie Jagiellońskim, a już w 1947 roku związał się z przemysłem filmowym. W roku 1950 wyemigrował z Polski do Izraela, gdzie szybko stał się cenionym niezależnym producentem i reżyserem. Jego pierwszy pełnometrażowy film animowany – Józef Marzyciel (1961) – zdobył wiele międzynarodowych nagród. W 1968 roku Yoram Gross przeniósł się z rodziną do S...
Przestrzeń getta warszawskiego, zamknięta w granicach murów, była niewątpliwie opresyjna, zaprojektowana tak, aby dokonać ekonomicznego drenażu i fizycznego wyniszczenia jej mieszkańców. Justyna Majewska w swojej monografii pokazuje, jak przestrzeń abstrakcyjna, istniejąca początkowo jedynie w imaginarium nazistów, przemienia się w miejsce doświadczane. Autorka podejmuje próbę zrozumienia tego doświadczenia, odtworzenia perspektywy ludzi, którzy zostali stłoczeni w granicach ...
Prezentowany tom zawiera 46 relacji, w tym 20 spisanych w języku żydowskim, dotyczących osobistych przeżyć i obserwacji w latach okupacji sowieckiej i w pierwszych miesiącach okupacji niemieckiej.
Prawie wszystkie relacje pochodzą od uchodźców z centralnej Polski i zostały spisane w Warszawie na przełomie 1941 i 1942 roku, po ich powrocie z Kresów.
Fragment Wstępu
Wybitny znawca żydowskiego mesjanizmu, autor wielu studiów o Jakubie Franku, w najnowszej książce podsumowuje i rewiduje wnioski swoich niemal czterdziestoletnich badań poświęconych założycielowi ruchu zwanego później frankizmem. Wykorzystując wszystkie dostępne źródła – zarówno żydowskie, jak i chrześcijańskie (niektóre z nich w książce Jana Doktóra publikowane są po raz pierwszy) – autor dokonuje ponownej rekonstrukcji dziejów Jakuba Franka i jego zwolenników. Stawia przy t...
Pierwsza popularno-naukowa monografia poświęcona ulicy Tłomackie – ulicy szczególnie ważnej dla stołecznej społeczności żydowskiej. Publikacja ukazuje dzieje tego miejsca i jego mieszkańców oraz funkcjonujących tu instytucji i organizacji na szerszym tle historii Warszawy, ze szczególnym uwzględnieniem etnicznego i konfesyjnego zróżnicowania stolicy. Tłomackie poznajemy jako miejsce usytuowane na styku narodów, religii i kultur, jako żydowskie centrum religijne i kulturalne f...
Esej naukowy prof. Andrzeja Żbikowskiego pokazuje ostatnie dni getta z perspektywy nie walczących bojowców, ale ludności cywilnej ukrywającej się w schronach. Opierając się na relacjach świadków z różnych części getta, mających odmienny status i znajdujących się w rozmaitej sytuacji, autor opisuje, czego doświadczyli żydowscy cywile od dnia poprzedzającego powstanie – 18 kwietnia do 16 maja 1943 roku. Znajdziemy tu relację m.in. Mariana Berlanda, Leona Najberga, Tuwii Borzyko...
