Dziennik Dawida Sierakowiaka jest uznawany za jedno z najważniejszych świadectw z getta łódzkiego. Wśród znanych tego typu zapisków zajmuje miejsce szczególne. Dzięki swej błyskotliwości i spostrzegawczości nastolatek zrelacjonował w przejmujący sposób życie w anormalnej sytuacji getta: działalność organizacji młodzieżowych, warunki pracy w zakładach produkcyjnych (tzw. resortach), rozpad więzi rodzinnych, a przede wszystkim narastający i coraz bardziej dotkliwy głód. ...
Polsko-hebrajska edycja traktatu uważanego za pierwsze dzieło kabalistyczne. Sefer ha-bahir powstał najpewniej we francuskiej Langwedocji w I połowie XIII wieku. Wywarł – obok późniejszego o pół wieku Zoharu – największy wpływ na rozwój mistyki żydowskiej. Zachowany w licznych rękopisach, drukiem ukazał się dopiero w połowie XVI wieku w Amsterdamie. Dotychczas uważano powszechnie, że tytułowe bahir oznacza „jasność”, „blask”. Prawdopodobniej jednak twórcy traktatu rozumieli ...
Prezentowany tom zawiera 46 relacji, w tym 20 spisanych w języku żydowskim, dotyczących osobistych przeżyć i obserwacji w latach okupacji sowieckiej i w pierwszych miesiącach okupacji niemieckiej.
Prawie wszystkie relacje pochodzą od uchodźców z centralnej Polski i zostały spisane w Warszawie na przełomie 1941 i 1942 roku, po ich powrocie z Kresów.
Fragment Wstępu
Wyjątkowa w tej serii wydawniczej pozycja obejmująca niepublikowane dotąd teksty z Archiwum ŻIH przechowywane w Zbiorze relacji Żydów ocalałych z Zagłady. Szymon Datner przygotował je z myślą o stworzeniu monografii dziejów ludności żydowskiej Białostocczyzny. Tematem tym – ze szczególnym uwzględnieniem losów Żydów zamieszkujących ziemię białostocką w okresie drugiej wojny światowej – zajmował się przez całe życie, jednak swojej monografii nigdy nie ukończył. Tekst w prezento...
„Najpierw wyssali soki żywotne ze swoich ofiar, ograbili [je] doszczętnie z ludzkiej godności, zrzucili w otchłań potrzeb materialnych, z wyrafinowanym sadyzmem niszczyli fundamenty ich istnienia, bagatelizowali ich cierpienie – i dopiero wtedy zniszczyli”.– fragment tekstu Wyjątkowa w tej serii wydawniczej pozycja obejmująca niepublikowane dotąd teksty z Archiwum ŻIH przechowywane w Zbiorze relacji Żydów ocalałych z Zagłady. Szymon Datner przygotował je z myślą o stworz...
Autor opisuje, czego doświadczyli żydowscy cywile od dnia poprzedzającego powstanie – 18 kwietnia do 16 maja 1943 roku. Znajdziemy tu relację m.in. Mariana Berlanda, Leona Najberga, Tuwii Borzykowskiego i inżyniera Barucha Goldmana, a także Marylki czy Stefy, czyli Stelli Fidelseid. Towarzyszymy im od momentu przygotowań do Pesach i pierwszych walk po ostatni etap – drogę na Umschlagplatz. Jedni okres spędzony w schronach, na Umschlagplatzu, w pociągu i obozie ujmowali bardz...
Kicur Szulchan aruch to skrót jednego z najważniejszych dla judaizmu traktatów religijnych – Szulchan aruch (hebr. Nakryty stół), będącego wykładnią prawa żydowskiego spisaną w XVI wieku przez sefardyjskiego rabina Josefa Karo. Dzieło to doczekało się na przestrzeni wieków licznych komentarzy, uzupełnień i objaśnień. Szczególną rolę odegrał wśród nich traktat Mapa krakowskiego rabina Moszego Isserlesa, zwanego REMU, który Szulchan aruch zaadaptował do potrzeb Żydów aszk...
Wykorzystując wszystkie dostępne źródła – zarówno żydowskie, jak i chrześcijańskie (niektóre z nich w książce są publikowane po raz pierwszy) – autor dokonuje ponownej rekonstrukcji dziejów Jakuba Franka i jego zwolenników. Stawia przy tym fundamentalne pytania – np. o okoliczności powstania dokumentów, które dotychczas były uznawane przez badaczy frankizmu za wiarygodne i na podstawie których budowali oni swoje interpretacje i teorie. Jak zaznacza w recenzji książki prof. M...
Obrazy ukazują zwielokrotnione spojrzenia na Warszawę tamtego okresu – są to filmy jednostek propagandowych i amatorów, fotografie robione przez żołnierzy i członków ruchu oporu, kobiety i mężczyzn. Zestawienie ich obok siebie daje zaskakujący efekt: rozmnożenie punktów widzenia, kierunków ujęć, pór dnia, jak również sposobów fotografowania i towarzyszących im emocji. Ujęcia te stają się uniwersalną opowieścią o praktykach obrazowania podczas wojny, ale także – dzięki odzys...
Pierwsze polskie wydanie klasycznego kompendium żydowskich norm postępowania, autorstwa Szlomo Ganzfrieda. Kicur Szulchan Aruch jest podręcznikiem żydowskiego prawa i obyczaju przeznaczonym do codziennego użytku. Zyskał szczególną popularność wśród Żydów aszkenazyjskich ze względu na swoją przejrzystość i czytelność. Dla polskiego czytelnika przekładu z języka hebrajskiego dokonała Ewa Gordon
Po wejściu wojsk sowieckich na Kresy Wschodnie, jak pisze Salomon Leder: całe życie stało się w treści i formie wulgarne, nieznośne. A wszelki opór skutkował utratą życia lub co najmniej wolności. Barbarzyński najazd Rosji na Ukrainę rozpoczęty 24 lutego 2022 potwierdził niestety tragiczną aktualność przesłania Autora tu i teraz. Przeprowadzone niedawno referenda w Chersoniu, Zaporożu i innych miastach Ukrainy mające sankcjonować aneksję tych terytoriów przez Rosję jako żyw...
Śpieszcie więc, bracia, na obronę ojczyzny […]. Zaciągajcie się pod jej święte sztandary, pokażcie całemu światu, że chociaż długim nękani nieszczęściem, jeszcze żywicie w sobie godne szlachetnych ludzi uczucia […]. Jeśli zwycięski orzeł biały roztoczy swe opiekuńcze skrzydła nad Polską […], wtenczas szlachetny naród polski, ceniąc wasze poświęcenie się, z braterskim uściskiem Was powita i zrobi uczestnikami wszelkich praw i swobód. Fragment odezwy Józefa Berkowicza z 21 grud...
Choć wczesne świadectwa literackie o Holokauście doczekały się już sporej uwagi krytycznej, to ciągle niewiele powiedziano o powojennych literackich reakcjach na Szoa pozostawionych przez polskich pisarzy – świadków dziejącej się na ich oczach żydowskiej tragedii w czasie niemieckiej okupacji. Wraz ze swymi rodakami także podlegali brutalnym niemieckim rządom, które zdziesiątkowały inteligencję, zniszczyły środowisko akademickie, unicestwiły system oświaty i instytucje kult...
Polska, obok USA i Izraela, stała się ważnym centrum badań jidyszystycznych, co właściwie nie powinno dziwić, jako że stanowi naturalne terytorium Jidyszlandu. Z drugiej jednak strony, rozwój ten jest swoistym fenomenem, zważywszy na wieloletnie zaniedbania w tej dziedzinie i odejście pokolenia badaczy urodzonych przed wojną, dla którego jidysz był językiem ojczystym.Fragment PrzedmowyPo blisko piętnastu latach od ukazania się antologii Jidyszland – polskie przestrzenie, kon...
Glikl (znana jako Glikl z Hameln) żyła w Rzeszy niemieckiej na przełomie XVII i XVIII wieku. Większość życia spędziła w Hamburgu, lecz jako bogata kupcowa i matka dwanaściorga dzieci podróżowała po całej Rzeszy, zwłaszcza zmuszona okolicznościami po śmierci swojego pierwszego męża, Chaima Hameln. To również to wydarzenie skłoniło ją do rozpoczęcia spisywania wspomnień, które między innymi stały się dla niej narzędziem poradzenia sobie z żałobą i stratą. Za cel postawiła sobi...
W poszczególnych rozdziałach poddaje analizie jeden lub dwa teksty, które uważa za najważniejsze w dorobku wybranych przez siebie myślicieli w perspektywie ich wkładu w refleksję filozoficzną nad antysemityzmem i nazizmem w kontekście Zagłady. Uważnie analizując przede wszystkim koncepcje niemieckich i francuskich myślicieli związanych z szeroko rozumianą teorią krytyczną oraz myślą poststrukturalistyczną – takich jak Theodor Adorno, Max Horkheimer, Jacques Derrida, Jean-Fr...
Lilly Zborowski-Naveh, córka ocalałego z Zagłady Eliego Zborowskiego, wspominała, że jej wzrastaniu nieustannie towarzyszyły opowieści ocalałych. Przedstawiali oni wojenne losy – swoje i bliskich – i chociaż nierzadko skrótowo relacjonowali też dzieje powojenne, bardzo mało uwagi poświęcali czasom budowania swego życia po kataklizmie. Ogrom nieszczęść i cierpienia w opowieściach ocalałych wysłuchanych przez Zborowski-Naveh przyćmiewał wszystkie późniejsze wydarzenia w ich ż...
W swojej książce zajmuję się tymi, którzy zagubili się w historii i przez historię zostali zapomniani. Zagubili się ze względu na swoje społeczne krzyżowe wykluczenie: jako Żydzi, jako dzieci, jako potrzebujące zewnętrznego wsparcia sieroty oraz jako ludzie żyjący w czasach niedających im szans na przetrwanie. Zostali zaś zapomniani jako bolesny wyrzut sumienia, który spycha się na margines wspomnień i opowieści, przysłaniając symbolami, które bądź co bądź zniekształcają...
Autor, mimo że jest prawnikiem, ma wrażliwość historyka, dostrzega społeczne i polityczne implikacje oraz kontekst zagadnień prawnych. Jest więc prawnikiem, którego interesuje rzeczywiste znaczenie procesów. Choć bardzo dobrze zna prawo, w tym przypadku międzynarodowe prawo humanitarne, nie interesuje go dogmatyka rozumowania prawniczego, ale sposób, w jaki prawo krzyżuje się z polityką i pamięcią kulturową oraz jak je kształtuje. Zdaniem autora ściganie zbrodni Holokaustu...
Ten charyzmatyczny mistyk plebejski i cudotwórca – uznany przez tradycję żydowską za założyciela i pierwszego nauczyciela chasydyzmu na ziemiach polskich – nie pozostawił po sobie żadnych własnych pism. Nauczanie Baal Szema znamy jedynie ze świadectw i notatek jego słuchaczy, publikowanych wiele lat po śmierci mistyka. Wszyscy wielcy cadycy i nauczyciele chasydyzmu drugiej połowy XVIII wieku uważani są za uczniów Izraela ben Eliezera lub uczniów jego uczniów.
W naszych pokojach było miło i ciepło i prawie co dzień po południu mieliśmy dużo gości. Zuzia przygotowywała w elektrycznym samowarze swoją ukochaną cejlońską herbatę z jakimiś ciasteczkami. Życie więc ułożyło się dobrze, a będąc z dala od miasta, mogliśmy się trochę odizolować od tych okropności, jakie Niemcy zaczęli wyczyniać z Żydami w Warszawie. (fragment pamiętnika) Wspomnienia Tadeusza Neumana to wśród relacji wojennych pozycja wyjątkowa. Autor, jak i cała z...
Wymiar polityczny relacji polsko-żydowskich w XIX i XX wieku to temat piątego tomu serii Stosunki Polsko-Żydowskie. Zebrane w nim artykuły poruszają zagadnienia trudne – jak konflikty narodowościowe, dyskryminacja czy przemoc antyżydowska – jednak nie zabrakło tu także tekstów prezentujących współpracę między społecznościami. Niektóre dotyczą kwestii szczegółowych, inne zaś ukazują stosunki polsko-żydowskie w szerszej perspektywie. Publikacja, zgodnie z założeniem serii, ...
Prezentowane nowe wydanie po raz pierwszy udostępnia czytelnikom całą relację w przekładzie na język polski, a jednocześnie, zgodnie z założeniem serii, powtarza układ oryginalnej edycji. Dołączone zestawienie pozwala prześledzić późniejsze ingerencje w wypowiedź krawca z Klimontowa, zawiera także fragmenty maszynopisu usunięte przed drukiem w 1947 r. Relacja została opatrzona przypisami i poszerzona o Wstęp Ewy Koźmińskiej-Frejlak oraz Posłowie Adama Kopciowskiego. &n...
Książka koncentruje się na losach Żydów w Polsce, począwszy od zakończenia wojny aż po czasy współczesne. Ukazuje ich warunki życia, atmosferę, w jakiej funkcjonowali, naciski, jakim częstokroć byli poddawani. Usiłuje znaleźć odpowiedź na pytanie – dlaczego w kluczowych momentach historii Polski – od okresu tużpowojennego przez początek lat 50. i kryzys 1956 roku aż po rok 1968 – wielu z nich wyjechało, niektórzy zaś pozostali? Czytelnik znajdzie tu ogólny obraz tego, jak ...