"Teologowie i uczeni od wieków pisali, że istnieją dwie Księgi, w których Bóg objawia się człowiekowi: Pismo Święte i Natura. Echa tej metafory słyszymy do dziś, gdy mowa o „odczytywaniu” ludzkiego genomu. Wizja „dwóch Ksiąg” może być piękną ilustracją zbieżnych dążeń wiary i nauki, ale i świadectwem tego, jak obchodzono dawną kościelną cenzurę – odważne poszukiwania długo trzeba było osłaniać religijną metaforyką. Jak wyglądają dziś relacje między nauką a religi...
Michał Okoński, redaktor wydania:Przeglądanie roczników „Tygodnika” jest doświadczeniem niezwykłym. To nie tylko czytanie o historii – to słuchanie historii, która sama do nas mówi. I pyta o teraźniejszość. Weźmy stulecie niepodległości: ten numer wydania specjalnego otwiera pisany na jedną z poprzednich jej rocznic tekst Eugeniusza Kwiatkowskiego, legendarnego wicepremiera II Rzeczypospolitej, budowniczego Gdyni i twórcy koncepcji Centralnego Okręgu Przemysłowego.Tekst trzeź...
Zarówno dzieci, jak i dorośli lubią przeglądać atlasy geograficzne – podróżować „palcem po mapie” oraz zapamiętywać nazwy dalekich gór, rzek i miast. Internet daje dziś dodatkowe fascynujące możliwości – nieznane nam wcześniej krainy możemy oglądać bądź z lotu ptaka, bądź z perspektywy ulicznego spacerowicza. Dawne mapy bywają zaś dziełami sztuki, przedmiotem pożądania kolekcjonerów. Pokazują stan wiedzy z danego czasu i to, co ich twórcy, polityczni mecenasi albo nawet cała ...
WSPÓŁCZESNA NAUKA SZYBKO SIĘ ZMIENIA: wczorajsze odkrycia pojutrze zostaną podważone lub tak szczegółowo uzupełnione, że o wcześniejszych doniesieniach niewielu będzie już pamiętać. Te same zjawiska wyjaśnia się za pomocą wielu konkurencyjnych hipotez lub teorii, konstruowanych w ramach rywalizujących paradygmatów, z których raz te, a raz inne zyskują największe poparcie. A nowe, coraz doskonalsze metody badawcze co rusz zmuszają do rewizji poglądów przyjmowanych dotąd niemal...
Szacuje się, że co 20 min z powierzchni Ziemi znika jeden gatunek roślin lub zwierząt, często zanim jeszcze zdążyliśmy go poznać. Wymierają geny, gatunki oraz ekosystemy, a tym samym zanika bioróżnorodność, która odgrywa tak istotną rolę w utrzymaniu równowagi życia na zamieszkiwanej przez nas wszystkich planecie. Czy da się pogodzić postęp technologiczny z ochroną środowiska? W jakim stopniu nasze decyzje żywieniowe wpływają na zróżnicowanie gatunków? Jak docenić bioróżnoro...
Szacuje się, że co 20 min z powierzchni Ziemi znika jeden gatunek roślin lub zwierząt, często zanim jeszcze zdążyliśmy go poznać. Wymierają geny, gatunki oraz ekosystemy, a tym samym zanika bioróżnorodność, która odgrywa tak istotną rolę w utrzymaniu równowagi życia na zamieszkiwanej przez nas wszystkich planecie. Czy da się pogodzić postęp technologiczny z ochroną środowiska? W jakim stopniu nasze decyzje żywieniowe wpływają na zróżnicowanie gatunków? Jak docenić bioróżnoro...
Pierwszy numer rocznika Centrum Badań nad Zagładą Żydów IFiS PAN skupia się na zagadnieniu stosunków polsko – żydowskich w okresie niemieckiej okupacji. Znalazły się tu zarówno omówienia dokonań polskiej i zagranicznej socjologii oraz historiografii na temat Zagłady, jak i studia poświęcone zagadnieniom szczegółowym. Autorzy tych publikacji reprezentują różne generacje i podejścia badawcze. Wspólnym mianownikiem łączącym ich teksty jest waga, jaką poświęcają s...
We wstępie redakcja zwraca uwagę na niebezpieczeństwo wynikające z coraz śmielej artykułowanych zapowiedzi radykalnych działań w obszarze tzw. polityki historycznej, a zwłaszcza zagrożenia dla prowadzenia badań naukowych oraz groźbę instrumentalizowania problematyki Holokaustu. Spośród tekstów zamieszczonych w dziale „Studia” na szczególną uwagę zasługuje artykuł Karoliny Panz poświęcony fenomenowi powojennej przemocy na Podhalu. Autorka analizuje przebieg i me...
12. numer rocznika naukowego „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” wydawany przez Centrum Badań nad Zagładą Żydów IFiS PAN. Wspólnym mianownikiem wielu publikwanych artykułów jest kontekst europejski. Zamieszczone teksty dotyczą m.in. zaangażowania francuskiego Kościoła w ukrywanie dzieci żydowskich (Eliot Nidam Orvieto), akcję wysyłania ich do Anglii (Anna M. Rosner), działania Sonderdienst w Genrelanym Gubernatoriskie (Peter Black), a także o postrzegani...
Zasadniczą tematyką przewijającą się w zawartości tego numeru są źróda historyczne wykrzystywane w badaniach nad Zagładą. Problematyki tej dotyczą studia o snach (B. Engelking), archiwach histori mówionej (P. Filipkowski) oraz piśmiennnictwie religijnych Żydów (H. Drefus). Kolejne teksty dotyczą powojennych rozliczeń w Polsce (A. Prusin pisze o sądzeniu zbrodniarzy nazistowskich przez Naczelny Trybunał Narodowy, A. Kornbluth o postępowaniach sądowych z tzw. dekret...
Do rąk czytelników oddajemy, 10. już numer rocznika naukowego “Zagłada Żydów. Studia i Materiały” wydawanego od 2005 roku przez Centrum Badań nad Zagładą Żydów IFiS PAN. Te 10. lat skłania do syntez, bilansów i podsumowań. W numerze staramy się szukać odpowiedzi na pytania, które rodzi refleksja nad ostatnimi 10. laty badań dot. zagłady Żydów w Polsce - o literaturze i historiografii Zagłady ostatniej dekady piszą Justyna Kowalska-Leder i Bartłomiej Krupa; o ...
13. numer rocznika naukowego „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” wydawanego przez Centrum Badań nad Zagładą Żydów IFiS PAN. To prawie dziewięćset stron pionierskich studiów, materiałów, omówień i opracowań nieznanych tekstów źródłowych. Wątkami przewodnimi numeru są dwie rocznice. Pierwsza z nich to 75 rocznica akcji „Reinhardt” czyli eksterminacji Żydów na ziemiach polskich, druga zaś – 70-lecie powstania Żydowskiego Instytutu Historycznego. Tematom tym poświęcon...
Rok 1968 to symbol rewolucji seksualnej. Upowszechnienie się pigułki antykoncepcyjnej, krytyka tradycyjnego modelu rodziny, sukcesy feminizmu i emancypacja osób homoseksualnych odmieniły zachodnie społeczeństwa. W tym samym roku papież Paweł VI ogłosił encyklikę Humanae vitae, w której podtrzymał katolickie nauczanie o zakazie używania sztucznej antykoncepcji. Dokument ten stał się wyrazem oporu Kościoła wobec współczesnych przemian obyczajowych. 50 lat po tych wydarzeniach ...
Niewiele jest w naszym kraju instytucji równie zasłużonych dla dialogu polsko- i chrześcijańsko-żydowskiego jak „Tygodnik Powszechny”.Wydanie specjalne pisma, przygotowane z okazji 65. rocznicy jego powstania pod prowokacyjnym tytułem „Żydownik Powszechny” stanowi tego dobitne świadectwo.W tej antologii najważniejszych tekstów „Tygodnika” poświęconych tematyce Zagłady i polskiego stosunku do niej, antysemityzmu oraz relacji między katolicyzmem i judaizmem, nie zabrakło oczywi...
Głód nie oznacza braku żywności, ale brak etyki i uwikłania polityczne. Dlaczego ludzie na świecie głodują? Jakie są związki głodu z polityką i władzą? Co symbolizuje głód? Jak pamiętać o ofiarach klęsk głodowych? W Temacie Miesiąca: Cena optymizmu David Rieff (tłum. Krzysztof Kornas) Głód. Mało charyzmatyczny skandal Karolina Brzuzan w rozmowie z Szymonem Maliborskim Algorytmy głodu Oksana Zabużko w rozmowie z Urszulą Pieczek Transnarodowa historia strajków głodowych Ja...
Choć nie ma obiektywnej miary dla moralnego postępu ludzkości, wielkie religijne i świeckie utopie niosą nadzieję na wyeliminowanie z ludzkiego życia chciwości, nienawiści i przemocy. Czy skala przemocy się zmniejsza w historii? Jakie są kryteria postępu i kto je ustanawia? Co czyni nas lepszymi ludźmi? Co wiemy o ewolucji i moralności mózgu? Dlaczego moralność potrzebuje duchowości? W Temacie Miesiąca: Czy nadejście idei postępu było przejawem postępu? Jacek Dukaj Coraz w...
W poszukiwaniu piękna Skąd wiemy, że coś jest piękne? Jak reaguje na to nasz mózg? Czy tylko rzeczy piękne są pożądane? W Temacie Miesiąca: Piękno jest najważniejsze Semir Zeki w rozmowie z Mateuszem Hoholem i Łukaszem Kwiatkiem Należy sobie zaufać Anda Rottenberg w rozmowie z Łukaszem Białkowskim „Czym jednak jest piękno, tego nie wiem” Anna Arno Jak Galatea Narcyzem się stała Zygmunt Bauman Ponadto w numerze: Nowy cykl literacki ZNAKU: Filip Zawada Rozdeptałem ...
Wymiary przemocy Obecną sytuację na świecie można nazwać czasem przemocy. Świadczy o tym zapoczątkowana w 2017 r. akcja #MeToo, regularne doniesienia o strzelaninach w amerykańskich szkołach, a także język polskiej debaty publicznej. Coraz trudniej wskazać sytuacje, które nie są podszyte przemocą. Co nazywamy przemocą? Kiedy stała się ona codziennością? Jaki jest jej związek z religią? Dlaczego się nią fascynujemy? Kim są ofiary przemocy? Czym jest przemoc wirtualna? Na ...
"Pięć lat z Franciszkiem Kierunki działań, które dla Kościoła i świata wytyczył papież „z dalekiego kraju”, zyskały wielu sympatyków – także wśród niechrześcijan lub niewierzących. To jednak, co u wielu budzi entuzjazm, u innych wywołuje opór, niepokój lub wątpliwości. Postrzegając Franciszka – podobnie jak ks. Tomáš Halík – jako kontynuatora II Soboru Watykańskiego, zapoznaliśmy się też z argumentami formułowanymi przez osoby i środowiska, które do obecnego pontyfikatu podc...
"Jak zyskać uważność? „Każdy z nas zupełnie dosłownie wybiera – poprzez to, na co zwraca uwagę – wszechświat, jaki w swoim mniemaniu zamieszkuje” – pisał William James. Uważność, łącząca działanie serca i umysłu, jest postawą etyczną, która pozwala przekroczyć perspektywę „ja”, uczy współczucia i pokory. Stanowi drogę powrotu do świata: ku temu, co się dzieje teraz, by otwarcie i bez zbędnego wartościowania cieszyć się następującymi po sobie chwilami. Jak wyciszyć swoje „ja...
Życie i dzieło Zygmunt Bauman to najczęściej cytowany polski humanista ostatnich lat. Był znany na całym świecie ze względu na prace o związkach nowoczesności i Zagłady, „płynności” naszej epoki, globalizacji i nowych wykluczonych. W Polsce jego nazwisko pojawia się jednak częściej w kontekście pytań o powojenną przeszłość. W pierwszą rocznicę śmierci chcemy się przyjrzeć, jakie lekcje niosą biografia i dzieło polskiego socjologa. Z czego wynikało komunistyczne zaangażowani...
Homo religiosus Teologia chrześcijańska głosi, że w serce człowieka wpisane jest pragnienie Boga. Wyrażają je wierzenia i rytuały obecne w różnych kulturach. Pytanie o to, czy człowiek jest istotą religijną, podejmują dziś w nowy sposób psycholodzy rozwojowi, kognitywiści i antropolodzy kultury. Choć większość zgadza się, że religia jest zjawiskiem powszechnym, różnią się w wyjaśnieniu tego faktu – niektórzy przekonują, że pełniła ona (i wciąż pełni) ważną i użyteczną funkcj...
Niewiele jest w naszym kraju instytucji równie zasłużonych dla dialogu polsko- i chrześcijańsko-żydowskiego jak „Tygodnik Powszechny”.Wydanie specjalne pisma, przygotowane z okazji 65. rocznicy jego powstania pod prowokacyjnym tytułem „Żydownik Powszechny” stanowi tego dobitne świadectwo.W tej antologii najważniejszych tekstów „Tygodnika” poświęconych tematyce Zagłady i polskiego stosunku do niej, antysemityzmu oraz relacji między katolicyzmem i judaizmem, nie zabrakło oczywi...
AUSTER I TOKARCZUK, HALÍK I TISCHNER, RYŚ I ŻYCIŃSKI, KISIEL I STASIUK, KARŁOWICZ I ŚRODA… z gromadzonej przez ponad 70 lat „Tygodnikowej” skarbnicy wybieramy teksty, reportaże, wywiady i prozy świąteczne – choć daty publikacji związane z Bożym Narodzeniem, to przecież uniwersalne, i to na wielu poziomach.Po pierwsze, opowieść o Bożym Narodzeniu jest opowieścią o Wcieleniu. Fakt, że Bóg stał się człowiekiem, więcej: dzieckiem, ma wielkie znaczenie dla współczesnej religi...
W kategorii prasa znajdują się różnego rodzaju czasopisma – miesięczniki, kwartalniki i wydania specjalne topowych polskich periodyków. Na Woblink.com wśród najciekawszych tytułów znaleźć można miesięcznik „Znak” – magazyn o tematyce społeczno-kulturalnej, który wydawany jest, z krótką przerwą, od 1946 roku. Wśród stałych działów „Znaku” znajdują się: Temat miesiąca, Społeczeństwo i Świat, Idee oraz Ludzie–Książki–Zdarzenia. Do pisma regularnie piszą najciekawsi polscy felietoniści i pisarze oraz stawiają tam swoje pierwsze dziennikarskie kroki autorzy młodego pokolenia. Innym tytułem wartym wyróżnienia jest miesięcznik „W drodze” przeznaczony dla czytelników zainteresowanych codziennym życiem według wzorców chrześcijańskich. Pismo nie boi się trudnych tematów takich jak wiara i ekologia, kryzys wiary wśród sióstr zakonnych i księży czy ludzka seksualność. Dla miłośników muzyki na Woblinku znajdują się archiwalne numery pisma „Jazz Press”. Za darmo do pobrania są także archiwalne numery pisma „Book Up!” – bezpłatnego cyfrowego magazynu o książkach i kulturze, który powstał z inicjatywy portali Woblink oraz Lubimy Czytać. Ponadto znajdą w tej kategorii coś dla siebie miłośnicy kultury, polityki i spraw społecznych – „Res publica nowa” to kwartalnik, który „daje do myślenia”. To pismo prowadzone przez Fundację Res Publica im. Henryka Krzeczkowskiego, która zajmuje się też organizowaniem debat i wydarzeń dotyczących rozwoju i jakości kultury.
