Biografie i wspomnienia - książki, ebooki i audiobooki

Typ publikacji

Cena

Format

Wydawcy

Sortuj według:
Zyskujące popularność

Popularne kategorie

Wszystkie kategorie

    Promocja
    okładka Jezu, Ty się tym zajmij! O. Dolindo Ruotolo. Życie i cuda, Audiobook | Joanna Bątkiewicz-Brożek

    Mistyk. Posiadał przedziwny wgląd w duszę człowieka – napisał ponad 220 tysięcy imaginette, obrazków z proroczym słowem skierowanym do konkretnej osoby. Święty ojciec Pio bardzo go cenił i często odsyłał do niego penitentów. Mimo ogromnego cierpienia i prześladowań kapłan do końca pozostał heroicznie wierny Kościołowi. Biografia o. Dolindo Ruotolo Jezu, Ty się tym zajmij! zachwyciła setki tysięcy Polaków, a potężny akt zawierzenia, który podyktował mu sam Jezus, stał się jedn...

    Promocja
    okładka Wyklęta, Ebook | Anna Piwkowska

    Przyjaciółka wielkich poetów swoich czasów, Borysa Pasternaka i Rainera Marii Rilkego. O swoich niespełnionych miłościach pisała w wierszach i listach. Mogłaby być rosyjską Wirginią Woolf, gdyby nie Historia. Ta rzuciła ją najpierw na emigrację, potem pozwoliła powrócić do stalinowskiej Rosji w czasach Wielkiego Terroru, aż w końcu kazała założyć pętlę na szyję w zapomnianym przez Boga i ludzi tatarskim miasteczku – Jełabudze. Nad losem Cwietajewej zamyśla się poetka An...

    Promocja
    okładka O Marszałku Edwardzie Śmigłym-Rydzu, Ebook | Lech Wyszczelski

    Śmigły-Rydz należał do pierwszoplanowych osób obozu niepodległościowego, który pod przewodnictwem Józefa Piłsudskiego przygotowywał grunt do walki o wolną Polskę. Zdobył uznanie jako waleczny żołnierz i ceniony dowódca. W czasie wojny polsko-rosyjskiej 1919-1920 r. należał do najwybitniejszych dowódców liniowych Wojska Polskiego. Po przewrocie majowym 1926 r. nadal był inspektorem armii i trzymany był przez Piłsudskiego z dala od polityki. W dość tajemniczych okolicznościach...

    Promocja
    okładka Wspomnienia z mego życia. Autobiografia Wernera Siemensa. Część 1, Audiobook | Siemens Werner

    Werner von Siemens zapisał się w historii jako wynalazca m.in. prądnicy, telegrafów automatycznych, maszyny dynamoelektrycznej, trolejbusu czy elektrycznej windy i lokomotywy. W ciągu zaledwie kilku lat zdołał zbudować najdłuższą w Europie linię telegraficzną. Jego umiłowanie do nauk ścisłych i nieodparta chęć tworzenia, mimo wielu trudów, pozwoliła mu rozwinąć przedsiębiorstwo, które z sukcesami funkcjonuje po dziś dzień. Jak wyglądało życie jednego z najwybitniejszych inno...

    Promocja
    okładka Kochany Franz, Audiobook | Anna Bolecka

    Kochany Franz to powieść w listach oparta na faktach z życia genialnego pisarza z Pragi. Franz Kafka, autor „Przemiany", „Procesu" czy „Zamku", był za życia prawie całkiem nieznany. W testamencie nakazał zniszczyć większość swoich dzieł. Kiedy umarł w wieku zaledwie czterdziestu jeden lat, jego najbliższy przyjaciel i wykonawca testamentu Max Brod nie zastosował się do ostatniej woli pisarza. Powieść „Kochany Franz" próbuje rozwikłać mroczne zagadki, które intrygują nas do dz...

    Promocja
    okładka Narzeczona Schulza, Audiobook | Agata Tuszyńska

    Schulz wypatrzył Szelińską na ulicy. Elegancka, postawna, dumna. Chorobliwie nieśmiały, przez kolegę poprosił o pozowanie do portretu, na które ona się zgodziła. I tak to się zaczęło. Fascynacja, miłość, narzeczeństwo, rozstanie. On nie potrafił opuścić Drohobycza, w którym ona się dusiła, ani stworzyć prawdziwego związku, na którym jej zależało. Brunon – Bruno – Geniusz. Pięknie rysował, wzniośle pisał, ale obok Sztuki jest jeszcze zwyczajne życie. Zbyt wielki, zbyt inny, zb...

    Promocja
    okładka Viva, Ebook | Patrick Deville

    W krótkich rozdziałach pełnych anegdot, faktów historycznych, spotkań i zbiegów okoliczności, Patrick Deville tworzy panoramę wyjątkowego wrzenia rewolucyjnego, które miało miejsce w Meksyku - przede wszystkim w kilku jego miastach (w stolicy, ale również w Tampico czy Cuernavace) – w latach trzydziestych XX w. Dwie najważniejsze postacie tej opowieści to Trocki, dla którego Meksyk był kolejnym etapem jego wygnania i który w odpowiedzi na procesy moskiewskie zorgan...

    Promocja
    okładka Polska na odwyku, Ebook | Marek Sekielski

    Wybitny aktor, Borys Szyc, który przestał pić i zaczął się leczyć. Lekarz, który w piciu dotknął dna. Kobieta, która w alkohol uciekała od samej siebie. Sportowiec, którego alkohol doprowadził do bezdomności. Dwanaście szczerych i intymnych rozmów o piekle, z którego można wrócić. Najpierw był cykl wywiadów w internecie. A teraz książka. Na początku jednak była potrzeba wysłuchania drugiego człowieka – poznania jego emocji, historii uzależnienia i drogi wyjści...

    Promocja
    okładka Maestro. Piękna gra Rogera Federera, Ebook | Christopher Clarey

    Kompletna biografia tenisowej legendyRoger Federer przez wiele lat sprawiał, że jego zadziwiające wyczyny na korcie wyglądały jak najprostsza sprawa pod słońcem Ale jego droga od temperamentnego, jasnowłosego nastolatka do jednego z największych, najbardziej opanowanych i eleganckich sportowców na świecie wymagała potężnej pracy nad sobą, niezwykle silnej woli i katorżniczych treningów.Christopher Clarey wielokrotnie rozmawiał ze Szwajcarem, jego najbliższymi, a także rywalam...

    Promocja
    okładka Przyszedłem rozłączyć, Audiobook | Dobraczyński Jan

    Audiobook „Przyszedłem rozłączyć” to historia życia i działalności św. Elżbiety Węgierskiej autorstwa związanego z nurtem katolickim publicysty Jana Dobraczyńskiego. Żyjąca w XIII wieku, w chwili śmierci mająca zaledwie 24 lata, Elżbieta, wywodząca się z węgierskiego rodu królewskiego, postanowiła oddać swoje życie Bogu. Już jako matka trójki dzieci postanowiła żyć w odosobnieniu i ascezie. Wcześniej o jej życiu decydowali inni: rodzice, którzy zgodnie z obyczajem zaręczyli j...

    Promocja
    okładka LeBron James. Biografia, Ebook | Jeff Benedict

    Wybraniec.Ikona.G.O.A.T.Kompletna biografia LeBrona Jamesa, najlepszego koszykarza XXI wieku i jednego z najwybitniejszych sportowców w historii. James nosi koronę, jakby się z nią urodził, prawda jest jednak zupełnie inna. To absorbująca opowieść o talencie, charakterze, walce, szczęściu i długowieczności.Jeszcze zanim oddał pierwszy rzut na parkietach NBA, zarobił 100 milionów dolarów. Fortuna go jednak nie zmieniła i wciąż otacz...

    Promocja
    okładka Marian Eile, Ebook | Mariusz Urbanek

    Marian Eile był niepraktykującym prawnikiem, artystą malarzem, miłośnikiem jazzu i motoryzacji, bezkompromisowym pedantem w pracy i abnegatem w codziennym życiu. W komunistycznej Polsce próbował zachować normalność, płacąc za to gorzką cenę kompromisu z narzuconą władzą. Agnieszka Osiecka napisała: „Starał się, żeby jakoś przetrwać stalinizm, nie ubłociwszy kaloszy i nie przestając jeść ryby dwoma widelcami”. Przybliżał Polakom malarstwo Picassa, prozę Kafki, muzykę Armstrong...

    Promocja
    okładka Rehab , Audiobook | Wiktor Osiatyński

    "Alkoholizm jest chorobą i trzeba uzmysłowić to sobie z całą jasnością i wszelkimi konsekwencjami takiej diagnozy. Chorobą, którą można jednak pokonać, choć nie należy to do zadań łatwych. Nie wystarczy bowiem przestać pić – nawet trzeźwy pozostaje alkoholikiem... „Myślałem do dzisiaj, że moje życie to praca przerywana okresami pijaństwa. A przecież mogę widzieć swoje życie jako pijaństwo czasem przerywane okresami pracy”, napisał autor. Rehab to przesłanie, świadectwo dla w...

    Promocja
    okładka Niewygodny prorok. Biografia ks. Jana Ziei, Ebook | Jacek Moskwa

    Gdy chodzi o dobro bliźniego, nie ma miejsca na kompromisy Ksiądz Jan Zieja – świadek XX wieku, który całym życiem służył Bogu i człowiekowi. Podczas doświadczeń kampanii w 1920 roku z przykazania „Nie zabijaj!” uczynił swoje credo. W ciężkich czasach był zawsze blisko tych, którzy go potrzebowali – w trakcie drugiej wojny światowej pełnił funkcję naczelnego kapelana Szarych Szeregów, Batalionów Chłopskich oraz Batalionu „Baszta” w Powstaniu Warszawskim.Natchniony prorok...

    Promocja
    okładka Wszystko, co chcielibyście wiedzieć o Żydach, ale za bardzo baliście się zapytać, Ebook | Jonny Daniels, Bartosz Węglarczyk

    Bartosz Węglarczyk: Z Jonnym spotkaliśmy się kilka lat temu w Warszawie. Zaprzyjaźniliśmy się. Bez przerwy rozmawiamy o wszystkim: o dziewczynach, o jedzeniu, o psach i naprawdę sporo o Donaldzie Trumpie. Zwykle zgadzamy się ze sobą, chociaż nie zawsze. Czasami się kłócimy, zwłaszcza jeżeli chodzi o politykę. Obaj mocno wierzymy, że rozmowa jest najważniejsza. Niekoniecznie musimy się zgadzać. Ludzie boją się nieznanego. Im lepiej kogoś poznamy, tym większa jest szansa na t...

    Promocja
    okładka Wielka gra majora Żychonia, Ebook | Andrzej Brzeziecki

    Prawdziwa historia asa wywiadu, polskiego Jamesa Bonda Polecam. Zdecydowanie polecam – Marek Krajewski Postać Jana Henryka Żychonia jest wielobarwna, kontrowersyjna i tragiczna. Jako młody chłopak uciekł z domu do Legionów, walczył o granice odrodzonej Polski, był oficerem wywiadu niestroniącym od brutalnych metod, godnym przeciwnikiem niemieckiej Abwehry; wzbudzał też kontrowersje swoim nieokrzesaniem i zamiłowaniem do alkoholu. Zainicjował szereg ważnych akcji wywia...

    Promocja
    okładka Całe piękno świata., Ebook | Patrick Bringley

    Fascynująca podróż po Metropolitan Museum of Art i jego skarbach. Każdego roku miliony odwiedzają Metropolitan Museum of Art w Nowym Jorku. Ale tylko nieliczni mają nieograniczony dostęp do każdego jego zakamarka. Są to strażnicy, którzy pilnują zgromadzonych tu skarbów. Patrick Bringley nigdy nie myślał, że będzie jednym z nich. Kiedy jednak u jego starszego brata zdiagnozowano raka, on sam poczuł potrzebę ucieczki od codziennego życia. Porzucił więc dotychczasową pracę dl...

    Promocja
    okładka Osiecka. Nikomu nie żal pięknych kobiet, Audiobook | Zofia Turowska

    Najlepszy z dotychczasowych portret Agnieszki Osieckiej – artystki, poetki, matki, żony, kochanki, dziennikarki i ówczesnej celebrytki PRL-u. Nie jest to jednak typowa biografia. Zawiera liczne wspomnienia przyjaciół Osieckiej, fragmenty jej pamiętników, opowiadań i wierszy, a także archiwalne zdjęcia wykonane przez samą Osiecką. Odkrywa nieznane fakty i przypomina te, które zatarł czas. Agnieszka Osiecka urodziła się w rodzinie, dla której kultura była jak powietrze. W ich...

    Promocja
    okładka Słucham. Rozmowy o telefonie zaufania, Ebook | Michał Dobrołowicz, Lucyna Kicińska

    Tu każda rozmowa jest na wagę życia. Media regularnie donoszą o rosnącej liczbie osób potrzebujących wsparcia psychicznego oraz o nieproporcjonalnie małej liczbie specjalistów, którzy mogliby go udzielić. Ten problem potwierdzają dane towarzystw naukowych, lekarze oraz sami pacjenci. Jednak istnieje też forma pomocy, o której mówi się zdecydowanie za mało. Jest nią telefon zaufania – szansa otrzymania profesjonalnej konsultacji, po którą należy „tylko” zadzwonić. W jaki s...

    Promocja
    okładka Zdrajcy, donosiciele, konfidenci w okupowanej Polsce 1939-1945, Ebook | Andrzej Zasieczny

    Niemcy od pierwszych dni okupacji dążyli nie tylko do stworzenia skutecznej administracji na zajętych ziemiach polskich i wdrożenia mechanizmu ich ekonomicznej eksploatacji, ale chcieli w pełni podporządkować sobie Polaków i złamać ich ducha oporu. W tym celu nie tylko natychmiast wprowadzili politykę krwawego terroru, mordując już od września 1939 r., na podstawie wcześniej przygotowanych list proskrypcyjnych, działaczy niepodległościowych, powstańców śląskich i wielkopolsk...

    Promocja
    okładka Synek księdza Kaczkowskiego, Ebook | Piot Żyłka, Patryk Galewski

    Ksiądz Jan Kaczkowski nazywał go swoim „synkiem”.Dzięki filmowi Johnny ich niezwykłą relację poznała cała Polska. Najlepiej jego historię streszczają tatuaże, które ma na rękach. Kiedyś na lewej było jasne przesłanie – HWDP. Dalej tam jest, ale teraz przykryte innymi tatuażami, na których widać Patryka z rodziną, wyciągniętą pomocną dłoń i sylwetkę pewnego znanego księdza „onkocelebryty”.Johnny wyciągnął go z dna i – jak mówią bliscy ks. Kaczkowskiego – w pozabiologiczny spos...

    Promocja
    okładka Jak stracić matkę. Opowieść o Erice Jong i strachu przed lataniem, Ebook | Molly Jong-Fast

    Szczere i poruszające wspomnienia Molly Jong-Fast – córki słynnej pisarki Eriki Jong, autorki kultowego „Strachu przed lataniem”.Córka Eriki Jong – autorki słynnego „Strachu przed lataniem” i ikony ruchu feministycznego – Molly Jong-Fast zaprasza nas za kulisy niezwykłej relacji matki i córki. „Jak stracić matkę” to bezlitosna wiwisekcja dorastania w świecie pełnym chaosu, ambicji, złamanych serc i uzależnień. Kiedy matka Molly zaczyna znikać w mroku demencji, historia ...

    Promocja
    okładka Wrzask rebeliantów, Ebook | S. C. Gwynne

    Generał Stonewall Jackson jest postacią owianą legendą, romantycznym bohaterem, szlachetnym przegranym. Jest też bez wątpienia jednym z najwybitniejszych amerykańskich taktyków wojskowych. Kiedy wiosną 1862 roku wydawało się, że klęska konfederatów jest nieuchronna, Jackson przeprowadził być może najlepszą kampanię w historii Stanów Zjednoczonych, zdumiewając i zachwycając nowatorską strategią. Jego tragiczną śmierć opłakiwały tak Południe, jak i Północ. S.C. Gwynn...

    Promocja
    okładka Nieuchwytna cząstka. Niezwykła historia odkrycia bozonu Higgsa, Ebook | Frank Close

    Jest to niezwykle ważna biografia giganta nauki, Petera Higgsa (19129–2024), laureata Nagrody Nobla, którego badania doprowadziły do odkrycia podstawowych elementów budowy materii i natury wszechświata oraz istotnych zmian we współczesnej fizyce.W lipcu 2012 roku wielką sensacją stało się potwierdzenie na podstawie badań w Wielkim Zderzaczu Hadronów w CERN w Genewie teorii Higgsa z lat 60. XX wieku, dotyczącej istnienia niemal nieskończenie małej cząstki, która została...

Co znajdziesz w kategorii: Biografie i wspomnienia

Co to jest książka biograficzna?

Książki biograficzne to dzieła opisujące życie, karierę, osiągnięcia jakiejś znanej postaci lub popularnej osoby, na przykład muzyka, polityka czy sportowca. Niektóre z tych tytułów są fabularyzowane, inne nie. W przeciwieństwie do autobiografii, ebooki biograficzne napisane są z perspektywy osoby trzeciej, opisującej daną postać. Z kolei autobiografie to historie tworzone przez same osoby w nich opisywane - znajdziecie w nich zatem wiele osobistych opowieści oraz pierwszoosobową formę narracji. Czasami biografie skupiają się na osobach lub wydarzeniach kontrowersyjnych - innym razem na tych najbardziej cenionych i lubianych. Sensację wywołał na przykład debiut literacki Jennette McCurdy, “Cieszę się, że moja mama umarła”. Ten pełen emocji zapis zmagań z toksyczną matką, zaburzeniami odżywiania i uzależnieniami jednej z najbardziej znanych współczesnych amerykańskich dziecięcych aktorek. Nie zawsze jednak biografie lub autobiografie opierają się na tak trudnych zwierzeniach i wspomnieniach.

Z czego składa się biografia?

Jakie elementy składają się na ciekawe biografie? Przede wszystkim wciągająca, często wielowątkowa historia odmalowująca obraz człowieka z krwi i kości - z jego radościami i smutkami, problemami i sukcesami. Często dzieła te opierają się na wspomnieniach - czy to samej opisywanej osoby, czy jej przyjaciół, znajomych, rodziny, bliskich. Dzięki temu otrzymujemy w miarę możliwości jak najbardziej pełny obraz życia, do którego poznania zostajemy zaproszeni. Nierzadko dzięki temu poznajemy inne, czasem zaskakujące oblicze danej osoby, odmienne od tego, co znamy z mediów czy opinii społecznej. Najlepsze książki biograficzne często opierają się na sytuacjach, które są czytelnikom zupełnie nieznane lub niewyobrażalne. Tak dzieje się na przykład w wypadku tytułu “ Czesałam ciepłe króliki. Rozmowa z Alicją Gawlikowską-Świerczyńską” Dariusza Zaborka. Ta lekarka i więźniarka obozu w Ravensbrück opowiada historię o niesamowitym optymizmie, który udało się jej utrzymać nawet pomimo tragicznych warunków obozu koncentracyjnego. W wieku 92 lat zdecydowała się opowiedzieć Zaborkowi o swoim życiu, dzięki czemu otrzymujemy poruszający obraz o życiu silnej, odważnej i niezależnej kobiety. Ebook z tym wywiadem znajdziecie na Woblink w formatach epub, mobi lub pdf.

Jakie są rodzaje ebooków biograficznych?

Na Woblink znajdziecie wiele różnych rodzajów biografii literackich skupiających się na osobach o różnych zawodach, pochodzeniu czy żyjących w zupełnie odmiennych od dzisiejszych warunkach. Wiele tego typu dzieł odmalowuje portrety artystów i twórców. W tej grupie znajdziecie chociażby historię życia Kory zatytułowaną “Się żyje. Kora. Biografia” napisaną przez Katarzynę Kubisiowską. Z kolei autobiograficzna “My Love Story. Autobiografia” została spisana przez samą Tinę Turner. Nie tylko ta wielka piosenkarka wzięła sprawy w swoje ręce, gdy przyszło do opowiedzenia historii swojego życia. Taką drogą poszli także Dave Grohl, muzyk, lider zespołu Foo Fighters, w swojej książce “The Storyteller. Moje historie. Opowieści o życiu i muzyce” czy Woody Allen w “A propos niczego. Autobiografia”. Specyficzny rodzaj autobiografii przedstawił w swoim dziele “Tysiąc lat radości i trosk. Wspomnienia” chiński artysta Ai Weiwei, przeplatając własne doświadczenia i wspomnienia z historią swojego ojca oraz kontekstem przemian, jakie miały miejsce w Chinach w ciągu kilku ostatnich dekad. Ciekawą perspektywę biografii artysty proponuje także Natalia Budzyńska w swoim dziele “Witkiewicz, ojciec Witkacego”. Opisuje ona bowiem życie znanego malarza, krytyka sztuki oraz pisarza, ojca Witkacego, twórcy architektonicznego stylu zakopiańskiego, o którym czasem zapomina się, mówiąc głównie o jego synu. Wśród ważnych biografii polskich artystów znajdziecie także książkę Moniki Śliwińskiej “Wyspiański. Dopóki starczy życia”. Dzięki danym zebranym w archiwach, rodzinnych dokumentach, listach i pamiętnikach Śliwińskiej udaje się zrekonstruować mało znanego, prywatnego Wyspiańskiego, który ściga się z własną śmiercią, najbardziej intymne wiersze pisze o żonie i gorączkowo szuka sposobu, by dostąpić artystycznego spełnienia i nieśmiertelności. Cennym źródłem wiedzy są także biografie świętych (hagiografie). Dotyczą one zarówno postaci historycznych (na przykład “Ignacy Loyola. Sam i na piechotę”), jak i współczesnych (jak “Siostra Faustyna. Biografia świętej”). Wiele z nich dotyczy także świętych papieży, w tym Jana Pawła II - tutaj znajdziecie chociażby “Pontyfikat na czasy zamętu. Jan Paweł II wobec wyzwań Kościoła i świata” o. Macieja Zięby lub “Niezapomniany. Jan Paweł II we wspomnieniach przyjaciół i współpracowników” Włodzimierza Rędziocha. Te i wiele innych biografii oraz autobiografii znajdziecie na Woblink jako książki papierowe, audiobooki lub ebooki (epub, mobi, pdf).

Najlepsze książki biograficzne i autobiograficzne

Wiele popularnych biografii i autobiografii opowiada historie osób rozpoznawalnych na całym świecie, odkrywając nieznane lub przemilczane wcześniej elementy ich życia. Biografie sławnych ludzi zawierają w sobie także między innymi najciekawsze biografie sportowców, polityków, pisarzy czy muzyków. Znajdziecie tu na przykład ebooka “Ten drugi”, opowieść o księciu Harrym. Wcześniej ukrywane wydarzenia i okoliczności zawiera w sobie także na przykład biografia aktora Matthew Perry'ego , znanego głównie z roli Chandlera w serialu “Przyjaciele”. Jego “ Przyjaciele, kochankowie i ta Wielka Straszna Rzecz”, choć pełne charakterystycznego dla niego humoru, opowiada o trudnej walce z chorobą i nałogami, najciemniejszych momentach życia i najważniejszych, prawdziwych przyjaciołach. Swoją autobiografię, w której wyjaśnia wiele wcześniejszych kontrowersji i ujawnia nieznane dotąd fakty, stworzyła także Pamela Anderson w “Love, Pamela. Autobiografia”. Poznać możecie także życie innych aktorów - Matthew McConaughey’a w książce “Zielone światła” czy Toma Feltona w “Po drugiej stronie różdżki”. Michał Rusinek, przez wiele lat sekretarz Wisławy Szymborskiej, opowiada o tej wybitnej poetce w swoim “Nic zwyczajnego. O Wisławie Szymborskiej”. David Gardner napisał biografię jednego z najbardziej znanych współcześnie amerykańskich aktorów zatytułowaną “ Tom Hanks. Enigma”. Nie tylko artyści są jednak podmiotami książek biograficznych. Jedna z najbardziej głośnych swego czasu pozycji dotyczy współtwórcy sukcesu firmy Apple - to “Steve Jobs” Waltera Andersona. Znaną autobiografię napisała także Michelle Obama - jej “ Becoming. Moja historia” to pełne szczerości i humoru wspomnienia byłej Pierwszej Damy Stanów Zjednoczonych. O swoich przodkach pisała z kolei znana dziennikarka Oriana Fallaci. “Kapelusz cały w czereśniach” to epicka historia jej własnych przodków, pełna miłości, zdrady, namiętności i niespokojnego ducha, artystów, chłopów, buntowników, bohaterów i tchórzy, a przy tym literacki hołd dziennikarki dla jej rodzinnych Włoch i Florencji. Te i wiele innych tytułów biograficznych odsłaniających życie znanych i mniej znanych osób z Polski i świata, czeka na Was na Woblink jako książki papierowe, audiobooki lub ebooki (epub, mobi, pdf).