Kołakowski [pytania]. Minibook ebook

Leszek Kołakowski

Leszek Kołakowski był polskim filozofem, publicystą, eseistą i prozaikiem, jednym z najbardziej znanych polskich współczesnych filozofów. W swoich dziełach zajmował się przede wszystkim historią filozofii, historią idei oraz filozofią religii. Kołakowski był autorem wielu książek naukowych, popularnonaukowych, esejów czy bajek filozoficznych.

Początki kariery Kołakowskiego

Leszek Kołakowski urodził się 23 października 1927 roku w Radomiu. Jego matka zmarła, gdy chłopiec miał trzy lata. Ojciec, Jerzy Julian Kołakowski, był działaczem społecznym i oświatowym – jego pisma ukazywały się pod pseudonimem Jerzy Karon. Do wybuchu II wojny światowej Leszek Kołakowski żył i uczył się w Radomiu oraz w Łodzi. W trakcie wojny, do roku 1942, przebywał we wsi Skórnice, następnie w Garbatce koło Kozienic, a później (1943 r.) także w Warszawie. W tym czasie mieszkał także z ocalonymi przez Irenę Sendlerową Żydami. Jerzy Julian Kołakowski został aresztowany przez Gestapo w 1943 roku i stracony na Pawiaku. Po jego śmierci Leszkiem opiekowała się mieszkająca na Żoliborzu ciotka – potem filozof przeniósł się na Saską Kempę, do Kazimierza Błeszyńskiego. Kołakowskiemu udało się pod koniec okupacji zdać maturę, a z końcem 1945 roku rozpoczął studia na Uniwersytecie Łódzkim. Tam stał się członkiem komunistycznego Akademickiego Związku Walki Młodych „Życie”, a potem także Polskiej Partii Robotniczej. Leszek Kołakowski wrócił do Warszawy w 1949 roku wraz z żoną Tamarą – zamieszkali najpierw w domu studenckim, a potem, już we własnym mieszkaniu, na Mokotowie. Filozof kontynuował studia – był asystentem profesora Tadeusza Kotarbińskiego, a potem profesora Adama Schaffa. Był również pracownikiem Instytutu Kształcenia Kadr Naukowych przy KC PZPR.

Leszek Kołakowski był jednym z ośmiu studentów – członków PZPR – którzy byli autorami listu otwartego atakującego Władysława Tatarkiewicza i protestującego przeciwko pozwalaniu na polityczne wystąpienia w trakcie jego wykładów. W efekcie kilka miesięcy później Tatarkiewicz stracił prawo do wykładania oraz prowadzenia zajęć.

1953 rok zaznaczył się w życiu Kołakowskiego obroną doktoratu – rozprawa dotyczyła filozofii Barucha Spinozy. Został on profesorem, a także jednym ze współtwórców warszawskiej szkoły historyków idei, a następnie – w latach 1956-1968 – kierownikiem katedry historii filozofii nowożytnej na Uniwersytecie Warszawskim. Od roku 1957 był także redaktorem naczelnym czasopisma „Studia Filozoficzne”. W tym samym czasie wskazuje się na przemianę Kołakowskiego z gorliwego zwolennika komunizmu w jego krytyka.

Za niezwykle ważną datę w życiu Leszka Kołakowskiego uznawany jest 21 października 1966 roku. Wtedy to wygłosił on wykład zatytułowany „Rozwój kultury polskiej w ostatnim 10-leciu” na Wydziale Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego. Nie był to początek filozoficznej kariery Kołakowskiego, ale raczej symboliczna kulminacja jego wieloletnich rozważań na temat zależności pomiędzy marksizmem a religią. Sześć dni później, 27 października 1966 roku, filozof został wydalony z partii za wykładanie studentom marksizmu w wersji niezgodnej z oficjalnym, ustalonym kanonem oraz za zbyt dalece radykalną krytykę władz. Pod listem do KC PZPR, domagającym się przywrócenia Kołakowskiego jako członka partii, podpisało się piętnastu literatów i intelektualistów, w tym Jacek Bocheński, Tadeusz Konwicki, Wiktor Woroszylski czy Igor Newerly. Rok 1968 przyniósł jednak dalsze ograniczenia – w związku z udziałem w wydarzeniach Marca ’68 filozof otrzymał zakaz wykładania i publikowania, przez co musiał emigrować z Polski.

Emigracja

Po wyjeździe z Polski Leszek Kołakowski najpierw przebywał w Paryżu, a następnie w Montrealu, gdzie w roku akademickim 1967/1969 wykładał na Uniwersytecie McGilla. Potem przeniósł się do Kalifornii, jednak po roku wykładania na Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley ostatecznie osiadł w Anglii, gdzie mieszkał aż do śmieci. Tam związał się z Uniwersytetem Oksfordzkim, gdzie był wykładowcą (Senior Research Fellow) w All Souls College w latach 1972-1991, aż do przejścia na emeryturę. Poza Oksfordem Kołakowski wykładał także na Uniwersytecie Yale’a, Uniwersytecie New Haven czy Uniwersytecie Chicagowskim.

Jeden z najsłynniejszych esejów Kołakowskiego, „Tezy o nadziei i beznadziejności”, który ukazał się w paryskiej „Kulturze” w 1971 roku, stał się inspiracją do powstania Komitetu Obrony Robotników i Uniwersytetu Latającego, a także jedną z podstaw intelektualnych dla opozycji antykomunistycznej. Kołakowski był także jednym z sygnatariuszy protestu przeciwko zmianom w Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w roku 1975. To jemu przypisuje się pomysł stworzenia w PRL-u wolnych związków zawodowych. Między 1977 a 1980 rokiem był oficjalnym przedstawicielem KOR-u za granicą oraz odpowiadał za komunikację pomiędzy KOR-em a polską emigracją.

Już w czasie III Rzeczypospolitej, w 1991 roku, został członkiem Polskiej Akademii Nauk. Był także członkiem Fundacji im. Stefana Batorego oraz Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. Zmarł 17 lipca 2009 roku w Oksfordzie. 29 lipca został pochowany na cmentarzu Wojskowym na warszawskich Powązkach.

Nagrody

Wśród licznych wyróżnień i nagród, jakie w swoim życiu otrzymał Leszek Kołakowski, z pewnością wymienić należy przede wszystkim Order Orła Białego, przyznany mu roku 1997. Filozof był także pierwszym laureatem Nagrody Biblioteki Kongresu Stanów Zjednoczonych im. Johna Klugego (2003). Oprócz tego otrzymał między innymi nagrodę Polskiego Pen Clubu im. Jana Parandowskiego (1988), Medal Świętego Jerzego (2006), Nagrodę Jerozolimską (2007) oraz liczne doktoraty honoris causa – wśród nich Uniwersytetu Gdańskiego, Łódzkiego, Szczecińskiego, Wrocławskiego oraz Central European University.

Twórczość Leszka Kołakowskiego

Przede wszystkim na początku swojej kariery filozoficznej, w latach młodości, ważną kwestią w rozważaniach Leszka Kołakowskiego była filozofia marksistowska – wraz z upływem czasu coraz bardziej przez niego krytykowana i rozliczana. Myśli te znaleźć można przede wszystkim w trzech tomach składających się na „Główne nurty marksizmu”, które są swoistym podręcznikiem historii tej doktryny.

Marksizm nie był jednak, rzecz jasna, jedynym nurtem filozoficznym, nad którym pochylał się Leszek Kołakowski. Tematy związane z filozofią kultury, religii, mitem czy historią filozofii znaleźć można między innymi w takich dziełach jak: „Kultura i fetysze”, „Obecność mitu”, „Jezus ośmieszony. Esej apologetyczny i sceptyczny” czy „Jednostka i nieskończoność. Wolność i antynomie wolności w filozofii Spinozy”. Kołakowski był jednak znany przede wszystkim jako popularyzator kwestii filozoficznych – w tym w formie opowiastek dla dzieci i dorosłych, takich jak „13 bajek z Królestwa Lailonii” czy „Kto z was chciałby rozweselić pechowego nosorożca”. Jedna z najbardziej znanych serii jego autorstwa to „Mini wykłady o maxi sprawach”, dostępna zarówno w formie książek papierowych, jak i audiobooków na Woblinku. W 1996 roku w Telewizji Polskiej emitowany był program pod tym samym tytułem, w ramach którego w kilkuminutowych wykładach Kołakowski rozważał tak fundamentalne kwestie jak cnota, Bóg, zawiść czy sprawiedliwość. Z kolei od 2004 roku przybliżał głównych filozofów i ich idee w ramach programów „O co nas pytają wielcy filozofowie”, na podstawie których wydana została później książka pod tym samym tytułem.

Te i wiele innych książek autorstwa Leszka Kołakowskiego, w tym „Ułamki filozofii”, „Chrześcijaństwo”, „Wejście i wyjście oraz inne utwory ku przestrodze i dla zabawy” czy „13 bajek z królestwa Lailonii dla dużych i małych oraz inne bajki” znajdziecie na Woblink w formie książek papierowych, audiobooków oraz ebooków (epub, mobi).