Majówkowy Maraton Czytelniczy

Biografie i wspomnienia

Typ publikacji

Cena

Format

Wydawcy

Sortuj według:
Zyskujące popularność
    Promocja
    okładka Wszyscy kochają nasze miasto. Historia Grungeuu z pierwszej ręki, Książka | Yarm Mark

    Dwadzieścia lat po wydaniu Nevermind Nirvany i Ten Pearl Jamu pojawia się wyczerpująca i nie do pobicia książka o Seattle ery grunge’u, na którą składa się ponad 250 wywiadów pełnych nieznanych do tej pory historii oraz liczne, niepublikowane wcześniej zdjęcia. W 1986, zupełnie nieopierzona wytwórnia płytowa ze Seattle wydaje składankę Deep Six, na którą składają się utwory lokalnych zespołów takich jak Soundgarden, the Melvins, czy Green River. Sprzedaje się fatalnie, ale tw...

    Promocja
    okładka Ostatnie chwile powstania styczniowego, Książka | Walery Przyborowski

    Ostatnie chwile powstania styczniowego- Walery Przyborowski Reprint oryginałów wydanych w latach 1870-1880, cztery tomy w jednym woluminie. Reprint opisujący ostatnie momenty Powstania Styczniowego oraz dzieje Polski po upadku powstania. Bezstronna i rzetelna historia spisana na kartkach niniejszego dzieła obrazuje m.in.życie Polaków pod zaborami oraz stan polityczny i organizację kraju. Wszystko to na bazie materiałów źródłowych oraz historii i wspomnień naocznych świadków i...

    Promocja
    okładka Historia w odcieniach szarości Niezwykłe losy lekarzy zwierząt, Książka | dr n. wet. Włodzimierz Andrzej Gibasiewicz

    Są takie historie ludzkie, przy których nigdy nie jest możliwe postawienie końcowej kropki, a upór badawczy pasjonata zawsze prowadzi do napisania kolejnego rozdziału. Najlepszym tego przykładem jest dziewiętnasta już publikacja dr Włodzimierza A. Gibasiewicza Historia w odcieniach szarości. Niezwykłe losy lekarzy zwierząt. Jest to też druga książka Autora, opublikowana w serii Historie do Poczytania, po ciepło przyjętej pracy Początek od końca drogi. Lekarze weterynarii w wa...

    Promocja
    okładka Kapitańskie tango Morskie opowieści dla dorosłych, Książka | Wojciech Malinowski

    O książce Niecodzienne i niepoprawne wspomnienia doświadczonego kapitana żeglugi wielkiej. 40 lat na statkach handlowych, pod polską i obcą banderą. Zmagania z urzędnikami, wyrwanie się zza żelaznej kurtyny, różnice kulturowe w kontaktach z lokalesami. W tle wielka polityka i małe ludzkie interesy. Ale też sztormy, piraci, narkotyki, wino i hiszpańskie dziewczyny. I rozważania, czym dziś jest morze dla marynarza? Czy jest miejsce na romantyzm tej profesji, czy pozostały tylko...

    Promocja
    okładka Wheels of Steel Eksplozja nowej fali brytyjskiego heavy metalu, Książka | Popoff Martin

    Och, ta heroiczna, pełna chwały i szaleństwa Nowa Fala Brytyjskiego Heavy Metalu! Był rok 1979, kiedy to przedstawiciele tego nowopowstałego, szalonego gatunku heavy metalu sypali ziemię na trumnę muzyki punk, jednocześnie opłakując usuwające się w cień – a może raczej doświadczające swojego upadku – gwiazdy wczesnego hard rocka, to znaczy Led Zeppelin, Deep Purple, Black Sabbath oraz Uriah Heep.W książce Wheels of Steel – Eksplozja Nowej Fali Brytyjskiego Heavy Metalu Martin...

    Promocja
    okładka Ważne, nieważne Dziennik 1953-1973, Książka | Tadeusz Kwiatkowski

    Kronika kulturalnego życia PRL Nigdy niepublikowany dziennik Tadeusza Kwiatkowskiego – krakowskiego pisarza i scenarzysty Ważne, nieważne. Dziennik 1953-1973 to książka o życiu artystycznych sfer Krakowa i Warszawy lat 50., 60. i 70. Równocześnie, to zapis wnikliwych obserwacji, zachwytów i utyskiwań jednego z najciekawszych twórców tamtego czasu. Kwiatkowski notuje, co czytał, gdzie bywał, co go inspirowało do pisania powieści, scenariuszy filmowych i teatralnych oraz skec...

    Promocja
    okładka Nobliści skandaliści, Książka | Sławomir Koper

    Maria Skłodowska-Curie, Henryk Sienkiewicz, Władysław Reymont, Czesław Miłosz, Wisława Szymborska... Któż nie zna nazwisk polskich noblistów i - przynajmniej - kilku faktów z ich życiorysów. Sławomir Koper w książce „Nobliści skandaliści”, wydanej nakładem Wydawnictwa Harde, nie skupia się jednak na ich wybitnych osiągnięciach w dziedzinie literatury czy nauki, ale na życiu prywatnym. Często pełnym osobistych niepowodzeń, tragedii, trudnych relacji z najbliższymi, skandali. P...

    Promocja
    okładka Ech panie Wiech, Książka | Janusz Dziano, Danuta Koper

    Obszerna biografia Stefana Wiecheckiego "Wiecha" - Homera warszawskiej ulicy i warszawskiego Jęzora?, jak pisał o nim Julian Tuwim. Zawierająca wiele nigdy nie publikowanych zdjęć. Wzbogacona wspaniałymi felietonami pisanymi przez autora w gwarze warszawskiej rodem z placu Kercelego, Targówka i Szmulek, komentującymi w satyryczny sposób codzienne życie przedwojennej, a później powojennej Warszawy.

    Promocja
    okładka HRABI Duszkiem tak!, Książka | Jakub Jabłonka, Paweł Łęczuk, Joanna Kołaczkowska, Kamys Dariusz, Majer Tomasz, Łukasz Petsch

    Kabaret HRABI pierwszy raz w takiej formie, nie na scenie, a za kulisami. W opowieściach prywatnych i terapii grupowej. Własnymi słowami, więc nudno nie będzie. Błyskawice absurdu, sztormy inteligencji, burze pomysłów. Przed Państwem Kabaret HRABI! • Aśka. Kobieta dynamit. Powalający urok i monstrualny zmysł komiczny. • Kamol. Studnia z pomysłami. Bez dna. • Bajer. W pewnych kręgach nazywany Małpoludem, ale jakoś wszystkie dziewczyny chcą go całować! • Lopez. Maestro, Dzi...

    Promocja
    okładka Będzie skandal. Autoportret Kazimierza Kutza, Książka | Kazimierz Kutz

    Kazimierz Kutz ostatnie lata życia poświęcił na spisanie autobiografii. Odkrywa w niej swoje tajemnice: o denaturacie pitym z aktorami na planie Soli ziemi czarnej, o tym, jak zainspirował Jeremiego Przyborę do napisania piosenki, czy o pełnych szaleństwa wyjazdach do Wenecji w towarzystwie Andrzeja Wajdy i Elżbiety Czyżewskiej. Z odwagą opowiada, jak wyrwał się ze Śląska, jaką cenę zapłacił za swoje wybory i co dawało mu siłę w podążaniu własną artystyczną drogą. Pisząc o u...

    Promocja
    okładka Biblioteka Narodowa 1919-2019. Księga jubileuszowa serii Pod redakcją Stanisława Beresia, Książka |

    W 2019 roku mija sto lat od powstania Biblioteki Narodowej – najstarszej, najcenniejszej i najbardziej znanej serii wydawniczej w Polsce. Jej koncepcję stworzyli profesorowie Uniwersytetu Jagiellońskiego, gdy nasza państwowość dopiero się ważyła. Początkowo seria ukazywała się w Krakowskiej Spółce Wydawniczej, a od 1933 roku aż do dziś wydaje ją Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Jest to jeden z najstarszych tego typu cykli wydawniczych nie tylko w naszym kraju, ale i na świe...

    Promocja
    okładka Opiekunka Życie z Nancy. Podróż w świat alzheimera, Książka | Andrea Gillies

    Kiedy Andrea Gillies wraz z mężem, trójką dzieci i teściami przeprowadzała się do dużego wiktoriańskiego domu położonego w jednym z odległych zakątków na północy Szkocji, nie miała pojęcia, jak niezwykłe czeka ich doświadczenie. Opiekując się chorą na alzheimera teściową, Gillies towarzyszyła jej w szczególnej podróży – w przejściu z realnego świata do alternatywnej rzeczywistości demencji. Opiekunka to nie tylko opowieść o życiu w cieniu alzheimera, to także sprawozdanie z f...

    Promocja
    okładka Ścieżka, Książka | Zaplotnik Nejc

    Ścieżka” Nejca Zaplotnika, która doczekała w kraju autora 15 wydań, uznawana jest za jedną z najważniejszych książek górskich w historii, która zmieniła nie tylko samo postrzeganie wspinaczkowego świata, ale także spojrzenie na literaturę górską. Doceniło to jury najważniejszej nagrody w dziedzinie literatury górskiej w Polsce. Podczas Festiwalu Górskiego im. Andrzeja Zawady w Lądku-Zdroju „Ścieżka" otrzymała tytuł Książki Górskiej Roku 2019 w kategorii Wspinaczka. „Jestem s...

    Promocja
    okładka Listy do rodziny, Książka | Witold Gombrowicz

    Wielki Gombrowicz prywatnie Nowe wydanie listów genialnego pisarza do rodziny Gombrowicz przyzwyczaił czytelników do tego, że jego główną artystyczną bronią są zaskoczenie i prowokacja. W listach do członków rodziny także zaskakuje, ale nie dlatego, że prowadzi z czytelnikami albo adresatami listów perfidną literacką grę, wręcz odwrotnie. Korespondencja jest zaskakująca, ponieważ wielki Gombro odsłania tu swoje mniej znane oblicze: nie prowokatora czy skandalisty, ale wrażl...

    Promocja
    okładka Najpierw Polska Rzecz o Józefie Becku, Książka | Jerzy Chociłowski

    Pierwsza pełna biografia Józefa Becka, polityka, dyplomaty, bliskiego współpracownika Józefa Piłsudskiego, od 1932 roku ministra spraw zagranicznych. ? „Krytykowano Becka z różnych stron i na różne sposoby. Gdy jeszcze żył i gdybając ex post do dzisiaj. Za to, co robił i czego nie zrobił. Mimo wszystko jedno pozostaje poza sporem. Nie narodziła się w międzywojniu żadna inna sensowna koncepcja polityki zagranicznej oprócz tej, jaką prowadził Józef Beck” [ze Wstępu]....

    Promocja
    okładka Ochotnik do Oświęcimia, Książka | Wincenty Gawron

    Wspomnienia przyjaciela rtm. Witolda Pileckiego z pobytu i konspiracji w Auschwitz.
    "Ochotnik do Oświęcimia" jest częścią pamiętnika, prowadzonego przez Wincentego Gawrona w okresie wojny i w pierwszych latach po jej zakończeniu. Autor starannie odnotowywał dramatyczne wydarzenia, których był uczestnikiem.

    Promocja
    okładka Moja służba w Armii Krajowej Wspomnienia z pracy na kolei, działalności konspiracyjnej w Obwodzie Garwolin ZWZ-AK oraz okresu int, Książka | Wójcik Bolesław

    Wspomnienia Bolesława Wójcika (1912–2001), mjr. rez. Wojska Polskiego i por. Armii Krajowej, składają się z dwóch części. W pierwszej, zatytułowanej Mój kolejarski pamiętnik, autor opisuje pokrótce swoje losy przed wojną: naukę, służbę w WP, a przede wszystkim pracę na kolei. Następnie przedstawia swój udział w wojnie obronnej Polski 1939 r. oraz działalność konspiracyjną w Obwodzie Garwolin ZWZ-AK w okresie do połowy roku 1944. W 1944 r. Bolesław Wójcik – podobnie jak duża ...

    Promocja
    okładka Roman by Polański, Książka | Polański Roman

    Życie to tajemnica. Mało kto wie więcej na ten temat od Polańskiego, który w swojej książce zdobywa się na niesłychaną szczerość. Podróż w głąb duszy. Fascynujące! Janusz Wróblewski, „Polityka” Chciałbym, aby czytelnik nie zapominał, że książka ta została napisana ponad trzydzieści lat temu. Kiedy czytamy ją dzisiaj, wydaje nam się, że żyliśmy wówczas na innej planecie. Już nie pamiętamy, do jakiego stopnia nasze społeczeństwo było tolerancyjne i wolne. Roman Polański, jesień...

    Promocja
    okładka Ja Futbol, Książka | Zlatan Ibrahimović

    Ta książka opowiada o mojej podróży w służbie piłki nożnej. Pokazuję, że nie ma rzeczy niemożliwych, jeśli się nie poddajesz. Wygrałem mnóstwo meczów i sięgnąłem po wiele tytułów, ale piłce nożnej zawdzięczam też styl życia i bezpieczeństwo, o jakich wcześniej nie mógłbym nawet marzyć. Pielęgnuj swój talent, wykorzystuj go i ciężko pracuj. Zastosuj się do tej rady, a będziesz mógł osiągnąć dosłownie wszystko.

    Promocja
    okładka Skarby Queen, Książka | Brian May, Roger Taylor, Harry Doherty

    Skarby Queen to opowieść o niesamowicie utalentowanych i popularnych muzykach, którzy przez całą swoją karierę cieszyli się olbrzymim uznaniem fanów. Unikatowe pamiątki z prywatnej kolekcji członków Queen. Zdjęcia tekstów piosenek zapisane odręcznie przez Freddiego Mercury’ego, Briana Maya, Rogera Taylora i Johna Deacona. Słowa, niepublikowane wcześniej fotografie i opowieści zza kulis – wszystko układa się w tej oficjalnej publikacji w historię jednego z największych zespołó...

    Promocja
    okładka Pieśni plemienia goryli Moja wędrówka przez życie z autyzmem, Książka | Dawn Prince-Hughes

    "Pieśni plemienia goryli" to znacznie więcej niż historia osoby z autyzmem. To pean na cześć wszystkiego, co jest w życiu najważniejsze. Historia Dawn Prince-Hughes ma szansę wpłynąć na czytelnika, zmuszając nas, podobnie jak samą autorkę, do odkrycia i oceny naszego rozumienia ludzkich emocji. Książka ta jest opowieścią o autyzmie. Ściśle rzecz biorąc, opowiadam w niej o moim własnym autyzmie – zarazem podobnym i niepodobnym do innych jego przypadków. To również opowieść o ...

    Promocja
    okładka Listy 1959-1998, Książka | Sławomir Mrożek, Gustaw Herling-Grudziński

    Pierwsze wydanie korespondencji gigantów polskiej literatury Sławomir Mrożek i Gustaw Herling-Grudziński. Dwóch wybitnych pisarzy, dwóch intelektualistów, których historia skazała na emigrację. O czym pisali do siebie w listach? Korespondencja z lat 1959-1998 to niesamowity dokument, który pozwala lepiej zrozumieć los obu twórców i ich dzieł. Listy są szczere, czasem zabawne, innym razem pełne żalu. Powoli z opisywanych zdarzeń literackich, kulturalnych i politycznych wysnuw...

    Promocja
    okładka Przyczajony geniusz Janusz Gajos 21 opowieści, Książka | Wakar Jacek

    Życiowa droga Janusza Gajosa, która zaprowadziła go do punktu, w którym jest dzisiaj, nie była prosta. Czterokrotne zdawanie do szkoły filmowej, a w międzyczasie terminowanie w lalkowym teatrze w Będzinie. Najpierw czas poza Warszawą, z dala od reflektorów, a potem zdobywanie szlifów w komedii, zapewne najtrudniejszym, ale i niewystarczająco powaznym gatunku. No i ten Kos…Popularność, jaką dziś nawet trudno sobie wyobrazić. Można się było w tym osadzić, przeciez niejeden wyma...

    Promocja
    okładka Mój Leonardo Pięćdziesiąt lat rozsądku i szaleństwa w świecie sztuki i poza jego granicami, Książka | Kemp Martin

    Osobiste wspomnienia przeplatane wnikliwymi analizami pokazują życiową pasję Martina Kempa, emerytowanego profesora Oksfordu, który od 50 lat bada dorobek Leonarda da Vinci. Każdy rozdział traktuje o konkretnym arcydziele. Wciągająca narracja wyjaśnia złożone zagadnienia atrybucji, interpretacje ekspertów i ponadczasowe znaczenie koneserstwa. Znajdziemy tu cały wachlarz zagadnień – od analizy technicznej poszczególnych prac po inspirowane życiem i dorobkiem Leonarda obiekty w...

Co znajdziesz w kategorii: Biografie i wspomnienia

Co to jest książka biograficzna?

Książki biograficzne to dzieła opisujące życie, karierę, osiągnięcia jakiejś znanej postaci lub popularnej osoby, na przykład muzyka, polityka czy sportowca. Niektóre z tych tytułów są fabularyzowane, inne nie. W przeciwieństwie do autobiografii, ebooki biograficzne napisane są z perspektywy osoby trzeciej, opisującej daną postać. Z kolei autobiografie to historie tworzone przez same osoby w nich opisywane - znajdziecie w nich zatem wiele osobistych opowieści oraz pierwszoosobową formę narracji. Czasami biografie skupiają się na osobach lub wydarzeniach kontrowersyjnych - innym razem na tych najbardziej cenionych i lubianych. Sensację wywołał na przykład debiut literacki Jennette McCurdy, “Cieszę się, że moja mama umarła”. Ten pełen emocji zapis zmagań z toksyczną matką, zaburzeniami odżywiania i uzależnieniami jednej z najbardziej znanych współczesnych amerykańskich dziecięcych aktorek. Nie zawsze jednak biografie lub autobiografie opierają się na tak trudnych zwierzeniach i wspomnieniach.

Z czego składa się biografia?

Jakie elementy składają się na ciekawe biografie? Przede wszystkim wciągająca, często wielowątkowa historia odmalowująca obraz człowieka z krwi i kości - z jego radościami i smutkami, problemami i sukcesami. Często dzieła te opierają się na wspomnieniach - czy to samej opisywanej osoby, czy jej przyjaciół, znajomych, rodziny, bliskich. Dzięki temu otrzymujemy w miarę możliwości jak najbardziej pełny obraz życia, do którego poznania zostajemy zaproszeni. Nierzadko dzięki temu poznajemy inne, czasem zaskakujące oblicze danej osoby, odmienne od tego, co znamy z mediów czy opinii społecznej. Najlepsze książki biograficzne często opierają się na sytuacjach, które są czytelnikom zupełnie nieznane lub niewyobrażalne. Tak dzieje się na przykład w wypadku tytułu “ Czesałam ciepłe króliki. Rozmowa z Alicją Gawlikowską-Świerczyńską” Dariusza Zaborka. Ta lekarka i więźniarka obozu w Ravensbrück opowiada historię o niesamowitym optymizmie, który udało się jej utrzymać nawet pomimo tragicznych warunków obozu koncentracyjnego. W wieku 92 lat zdecydowała się opowiedzieć Zaborkowi o swoim życiu, dzięki czemu otrzymujemy poruszający obraz o życiu silnej, odważnej i niezależnej kobiety. Ebook z tym wywiadem znajdziecie na Woblink w formatach epub, mobi lub pdf.

Jakie są rodzaje ebooków biograficznych?

Na Woblink znajdziecie wiele różnych rodzajów biografii literackich skupiających się na osobach o różnych zawodach, pochodzeniu czy żyjących w zupełnie odmiennych od dzisiejszych warunkach. Wiele tego typu dzieł odmalowuje portrety artystów i twórców. W tej grupie znajdziecie chociażby historię życia Kory zatytułowaną “Się żyje. Kora. Biografia” napisaną przez Katarzynę Kubisiowską. Z kolei autobiograficzna “My Love Story. Autobiografia” została spisana przez samą Tinę Turner. Nie tylko ta wielka piosenkarka wzięła sprawy w swoje ręce, gdy przyszło do opowiedzenia historii swojego życia. Taką drogą poszli także Dave Grohl, muzyk, lider zespołu Foo Fighters, w swojej książce “The Storyteller. Moje historie. Opowieści o życiu i muzyce” czy Woody Allen w “A propos niczego. Autobiografia”. Specyficzny rodzaj autobiografii przedstawił w swoim dziele “Tysiąc lat radości i trosk. Wspomnienia” chiński artysta Ai Weiwei, przeplatając własne doświadczenia i wspomnienia z historią swojego ojca oraz kontekstem przemian, jakie miały miejsce w Chinach w ciągu kilku ostatnich dekad. Ciekawą perspektywę biografii artysty proponuje także Natalia Budzyńska w swoim dziele “Witkiewicz, ojciec Witkacego”. Opisuje ona bowiem życie znanego malarza, krytyka sztuki oraz pisarza, ojca Witkacego, twórcy architektonicznego stylu zakopiańskiego, o którym czasem zapomina się, mówiąc głównie o jego synu. Wśród ważnych biografii polskich artystów znajdziecie także książkę Moniki Śliwińskiej “Wyspiański. Dopóki starczy życia”. Dzięki danym zebranym w archiwach, rodzinnych dokumentach, listach i pamiętnikach Śliwińskiej udaje się zrekonstruować mało znanego, prywatnego Wyspiańskiego, który ściga się z własną śmiercią, najbardziej intymne wiersze pisze o żonie i gorączkowo szuka sposobu, by dostąpić artystycznego spełnienia i nieśmiertelności. Cennym źródłem wiedzy są także biografie świętych (hagiografie). Dotyczą one zarówno postaci historycznych (na przykład “Ignacy Loyola. Sam i na piechotę”), jak i współczesnych (jak “Siostra Faustyna. Biografia świętej”). Wiele z nich dotyczy także świętych papieży, w tym Jana Pawła II - tutaj znajdziecie chociażby “Pontyfikat na czasy zamętu. Jan Paweł II wobec wyzwań Kościoła i świata” o. Macieja Zięby lub “Niezapomniany. Jan Paweł II we wspomnieniach przyjaciół i współpracowników” Włodzimierza Rędziocha. Te i wiele innych biografii oraz autobiografii znajdziecie na Woblink jako książki papierowe, audiobooki lub ebooki (epub, mobi, pdf).

Najlepsze książki biograficzne i autobiograficzne

Wiele popularnych biografii i autobiografii opowiada historie osób rozpoznawalnych na całym świecie, odkrywając nieznane lub przemilczane wcześniej elementy ich życia. Biografie sławnych ludzi zawierają w sobie także między innymi najciekawsze biografie sportowców, polityków, pisarzy czy muzyków. Znajdziecie tu na przykład ebooka “Ten drugi”, opowieść o księciu Harrym. Wcześniej ukrywane wydarzenia i okoliczności zawiera w sobie także na przykład biografia aktora Matthew Perry'ego , znanego głównie z roli Chandlera w serialu “Przyjaciele”. Jego “ Przyjaciele, kochankowie i ta Wielka Straszna Rzecz”, choć pełne charakterystycznego dla niego humoru, opowiada o trudnej walce z chorobą i nałogami, najciemniejszych momentach życia i najważniejszych, prawdziwych przyjaciołach. Swoją autobiografię, w której wyjaśnia wiele wcześniejszych kontrowersji i ujawnia nieznane dotąd fakty, stworzyła także Pamela Anderson w “Love, Pamela. Autobiografia”. Poznać możecie także życie innych aktorów - Matthew McConaughey’a w książce “Zielone światła” czy Toma Feltona w “Po drugiej stronie różdżki”. Michał Rusinek, przez wiele lat sekretarz Wisławy Szymborskiej, opowiada o tej wybitnej poetce w swoim “Nic zwyczajnego. O Wisławie Szymborskiej”. David Gardner napisał biografię jednego z najbardziej znanych współcześnie amerykańskich aktorów zatytułowaną “ Tom Hanks. Enigma”. Nie tylko artyści są jednak podmiotami książek biograficznych. Jedna z najbardziej głośnych swego czasu pozycji dotyczy współtwórcy sukcesu firmy Apple - to “Steve Jobs” Waltera Andersona. Znaną autobiografię napisała także Michelle Obama - jej “ Becoming. Moja historia” to pełne szczerości i humoru wspomnienia byłej Pierwszej Damy Stanów Zjednoczonych. O swoich przodkach pisała z kolei znana dziennikarka Oriana Fallaci. “Kapelusz cały w czereśniach” to epicka historia jej własnych przodków, pełna miłości, zdrady, namiętności i niespokojnego ducha, artystów, chłopów, buntowników, bohaterów i tchórzy, a przy tym literacki hołd dziennikarki dla jej rodzinnych Włoch i Florencji. Te i wiele innych tytułów biograficznych odsłaniających życie znanych i mniej znanych osób z Polski i świata, czeka na Was na Woblink jako książki papierowe, audiobooki lub ebooki (epub, mobi, pdf).