Życie i dzieło Zygmunt Bauman to najczęściej cytowany polski humanista ostatnich lat. Był znany na całym świecie ze względu na prace o związkach nowoczesności i Zagłady, „płynności” naszej epoki, globalizacji i nowych wykluczonych. W Polsce jego nazwisko pojawia się jednak częściej w kontekście pytań o powojenną przeszłość. W pierwszą rocznicę śmierci chcemy się przyjrzeć, jakie lekcje niosą biografia i dzieło polskiego socjologa. Z czego wynikało komunistyczne zaangażowani...

Za wyborem i życiem Waga problemu i temperatura sporu, który rozgorzał w polskim społeczeństwie po wyroku Trybunału Konstytucyjnego z października 2020 r., są oczywiste. Podobnie jak głęboki podział i brak dyskusji między obozami pro- i antychoice. Próba przełamania tego impasu poprzez szukanie szerszych perspektyw i przedefiniowanie dotychczasowych stanowisk stanowiła dla nas motywację do podjęcia tematu. Przyglądamy się więc doświadczeniom innych krajów oraz kobiet zaa...

Temat Miesiąca: Kościół pierwszych wieków i naród żydowski były splecione ze sobą jeszcze przez kilka stuleci po śmierci Jezusa. Dlaczego obie wspólnoty zatraciły świadomość bliskich relacji? Kim dla Żydów jest dziś Jezus? | Uciec od wojny - jak dziś żyją syryjscy uchodźcy? Dodatek specjalny: fotoreportaż Macieja Moskwy | Richard Sennett: Humanizm postawił człowieka w centrum doświadczeń, ludzi, nie Boga, uczynił panami | A. Vargas Tetmajer i B. de Barbaro: czym są enteogeny?...

Choć nie ma obiektywnej miary dla moralnego postępu ludzkości, wielkie religijne i świeckie utopie niosą nadzieję na wyeliminowanie z ludzkiego życia chciwości, nienawiści i przemocy. Postęp wyrażający się w umiejętności pokojowego współżycia nie tylko z ludźmi, ale również ze zwierzętami i światem przyrody daje się zaobserwować, ale nie jest on dany raz na zawsze i wszędzie w takim samym stopniu. Czy skala przemocy się zmniejsza w historii? Jakie są kryteria postępu i kto ...

Granice niepełnosprawności Socjologowie prognozują, że za jakiś czas jedna piąta populacji Ziemi będzie w jakiś sposób niepełnosprawna. Kiedy się jednak zastanowić, co oznacza to pojęcie, okazuje się, że część ograniczeń, których takie osoby doświadczają, wynika jedynie z postawy społeczeństwa wobec nich. To ludzie spełnieni, szczęśliwi, realizujący swoje pasje i cele. Dla części z nich ich ciała są powodem do dumy i nie zamieniliby ich na inne. Co to znaczy być niepełnosp...

W pułapce bodźców  Obcięcie powiek było jedną z bardziej wyrafinowanych i okrutnych starożytnych chińskich tortur. Skazaniec z otwartymi oczami był narażony na nieprzerwany odbiór sygnałów ze świata. W konsekwencji szybko zaczynał chorować i umierał.   Wielu naukowców właśnie w tej figurze widzi metaforę współczesnego człowieka. Według badaczy z uniwersytetu w San Diego za pośrednictwem usług cyfrowych i innych mediów zalewani jesteśmy potokiem informacyjn...

Temat Miesiąca: Aubrey de Grey - Możemy zatrzymać śmierć. Narodziła się już osoba, kóra dożyje kilkuset lat. Czy teoria o żyicu bez starości naprawdę się sprawdzi? | Ryszard Horowitz: Nie umiem opowiadać o swoich doświadczeniach, ale cudze historie mnie fascynują. | Pedofilia w Kościele. Jakiej pomocy oczekują ofiary pedofilii od Kościoła? Czy znajdują ją w Kościele? | Zbigniew Herbert. Posyłam wieżę Eiffela. Niepublikowana korespondencja Herberta z Brzękowskim. | Fotoreporta...

Ustanawianie w Europie swobody przepływu towarów, usług, kapitału i osób odbywało się równocześnie ze wznoszeniem barier na zewnętrznych granicach wspólnoty. Trwający wciąż dramat uchodźców pokazał, że zamknięcie to dokonało się nie tylko w wymiarze politycznym, ale również etycznym – zakwestionowane zostało prawo Innego do uczestnictwa w naszym świecie, do bycia w nim gościnnie podjętym. W jaki sposób oswajać się z obcością? Co kryje się w pojęciu gościnności? Dlaczego ch...

W poszukiwaniu piękna Albrecht Dürer pisał: „Czym jest piękno, tego nie wiem”. Czy dzięki nauce wiemy więcej na temat piękna niż nasi przodkowie? Z jednej strony dajemy sobie prawo do suwerennego decydowania, co jest piękne, z drugiej odkrywamy, że o tym, co za takie uznamy, w dużej mierze decyduje budowa naszego mózgu. Jakie miejsce zajmuje dziś w kulturze i życiu społecznym kategoria piękna? Co ono dla nas oznacza? Czy nadal istotne są talent i kryteria pozwalające odr...

Nie ma nas bez was Europa nie posiada jednej duszy. Jest mieszaniną, efektem wzajemnego splątania wielu odmiennych historii. Żadna z narodowych tożsamości Starego Kontynentu, oddziaływujących na siebie przez wieki, nie pozostała w postaci czystej, każda za to dzieli coś z inną, także pozaeuropejską. Polacy nie byliby tym, kim są, bez Niemców, a ci z kolei bez Francuzów i Włochów… To właśnie świadomość wzajemnego przenikania się i szacunek dla racji dzielonych najbardziej psu...

Choroba mózgu czy słabość charakteru? Mózg może się uzależnić od wszystkiego – nie tylko od narkotyków, ale także od wykonywania określonych czynności. Wśród naukowców trwają dyskusje na temat przyczyn uzależnień, a również właściwych sposobów ich leczenia i odpowiednich rozwiązań prawnych. Dlaczego osoby, które w młodym wieku doświadczyły traumy, są bardziej narażone na popadnięcie w nałóg? Co to znaczy, że uzależnienie jest chorobą mózgu? Jak coraz powszechniejsze uzależn...

"Jak zyskać uważność? „Każdy z nas zupełnie dosłownie wybiera – poprzez to, na co zwraca uwagę – wszechświat, jaki w swoim mniemaniu zamieszkuje” – pisał William James. Uważność, łącząca działanie serca i umysłu, jest postawą etyczną, która pozwala przekroczyć perspektywę „ja”, uczy współczucia i pokory. Stanowi drogę powrotu do świata: ku temu, co się dzieje teraz, by otwarcie i bez zbędnego wartościowania cieszyć się następującymi po sobie chwilami. Jak wyciszyć swoje „ja...

Szczęście – to skomplikowane W filozoficznym bestsellerze czasów PRL-u (13 wydań do dziś), czyli książce O szczęściu, Władysław Tatarkiewicz wyróżnia cztery rozumienia szczęścia. Pierwsze, gdy mówimy o pomyślności, farcie, np. na loterii i w kartach. Drugie, gdy chodzi nam o szczególne przeżycie, euforię, stan intensywnej radości. Trzecie, gdy jak starożytnie pojmujemy je jako eudajmonię,posiadanie największej miary dóbr dostępnych człowiekowi. I czwarte wreszcie, które ...

Świat prosi o ratunek Jak pokazał raport opublikowany w „Nature Climate Change”, po porozumieniach paryskich roczna emisja CO₂ do atmosfery zamiast spadać – wzrastała. Tymczasem na osiągnięcie neutralności klimatycznej mamy coraz mniej czasu. Naukowcy z McGill University przekonują, że wzrost średniej globalnej temperatury może przekroczyć punkt krytyczny (1,5ºC) nie – jak dotąd sądzono – w połowie wieku, ale już w latach 2027–2042.  Mimo destrukcyjnych skutków dzia...

Zniszczyć patriarchat w sobie Mimo że ostatnie 200 lat to czas emancypacji kobiet, mężczyźni wciąż dominują w życiu społecznym.Wystarczy spojrzeć na listy najbardziej wpływowych oraz najbogatszych osób w Polsce i na świecie. Dyskryminujące kobiety prawo i język ewoluują, lecz najtrudniej zmienić utrwalone od pokoleń myślowe schematy, poprzez które często nieświadomie pogłębiamy, a przynajmniej utrwalamy, płciowe nierówności. Ich przezwyciężenie w sobie stanowi kluczowe w...

Sztuka zachwytuPo ponad rocznym życiu z ograniczeniami spowodowanymi kolejnymi falami epidemii COVID-19 możemy w końcu śmielej powrócić do rzeczywistości i odświeżyć codzienne kontakty z bliskimi. Być może towarzyszą nam zmęczenie i niepokój, a może wręcz przeciwnie – ekscytacja i radość. Niezależnie od tego to dobry moment, byśmy spróbowali spojrzeć na otaczający nas świat i ludzi z większą niż dotychczas uważnością. Nie chodzi tu wcale o banał, ale o wyczulone doświadc...

"Kiedy nadejdzie przyszłość Futurologiczne wizje wynikają z marzenia o przekraczaniu granic. Jakie będą atrybuty człowieka technologicznego? Jaką rolę odegra natura w mieście przyszłości? Co przyniesie rzeczywistość rozszerzona? Gdzie szukać transcendencji? " 

"Pięć lat z Franciszkiem Kierunki działań, które dla Kościoła i świata wytyczył papież „z dalekiego kraju”, zyskały wielu sympatyków – także wśród niechrześcijan lub niewierzących. To jednak, co u wielu budzi entuzjazm, u innych wywołuje opór, niepokój lub wątpliwości. Postrzegając Franciszka – podobnie jak ks. Tomáš Halík – jako kontynuatora II Soboru Watykańskiego, zapoznaliśmy się też z argumentami formułowanymi przez osoby i środowiska, które do obecnego pontyfikatu podc...

Szacuje się, że co 20 min z powierzchni Ziemi znika jeden gatunek roślin lub zwierząt, często zanim jeszcze zdążyliśmy go poznać. Wymierają geny, gatunki oraz ekosystemy, a tym samym zanika bioróżnorodność, która odgrywa tak istotną rolę w utrzymaniu równowagi życia na zamieszkiwanej przez nas wszystkich planecie. Czy da się pogodzić postęp technologiczny z ochroną środowiska? W jakim stopniu nasze decyzje żywieniowe wpływają na zróżnicowanie gatunków? Jak docenić bioróżnoro...

Temat Miesiąca: Narodziny: scenariusz czy reżyseria - Rodzenie dzieci można dokładnie zaplanować: z banku spermy wybrać dawcę o określonych cechach, zarodek przebadać przed implantacją, umówić się z lekarzem na cesarskie cięcie w dowolnym dniu. Czy dziś narodziny to jeszcze cud, czy już tylko sprawnie odegrany scenariusz? | Idee: Dialog religii - niemożliwa konieczność?Czy grozi zdradą własnego wyznania? Co różni wiarę i wierzenie? | Debaty: Peter Beinart - o zaściankowości d...

Jak feminizm zmienił nasze postrzeganie rzeczywistości społecznej? Dlaczego bywa zawłaszczany przez popkulturę i politykę? Co naprawdę wzmacnia kobiety, a co nie pozwala im wyjść poza utarte schematy? 

Białoruś: możliwość Współczesna Białoruś to – jak napisał poeta Andrej Chadanowicz – „kraj w przeciągach Europy”. Wielu uważa ją za przyczółek Rosji, państwo reżimowe, którego twarzą jest Aleksander Łukaszenka. Tymczasem to kraj podwójnych symboli narodowych, niesymetrycznych podziałów społecznych, traumatycznej historii, a wreszcie niedocenionej, ponieważ nieznanej, kultury. Z jakimi problemami tożsamościowymi i traumami zmagają się Białorusini i Białorusinki? Czy możli...