Walka z wszelkim dogmatyzmem prowadzona przez Sekstusa Empiryka, wielkiego przedstawiciela antycznego sceptycyzmu (II w. n.e. ), oprócz krytyki trzech działów filozofii zawartej w tekście Przeciw dogmatykom, obejmuje również refutację nauk stanowiących fundament późnoantycznej edukacji. W tekście pt. Przeciw matematykom (ks. I-VI) Sekstus obala główne tezy, na których ufundowana jest dogmatyczna pewność takich nauk jak gramatyka, retoryka, arytmetyka, geometria, astrologia i ...
Spekulacja i objawienie jest być może jedną z najbardziej rosyjskich książek w dorobku Szestowa. Może ona stanowić przyczynek do badań nad rosyjskimi źródłami myśli autora, które jak się wydaje, nie są wystarczająco dobrze znane, i co gorsza – nie są chyba należycie docenione. Książka „powstała” już po śmierci filozofa. Składają się na nią artykuły zebrane przez jego córki. Fundamentalnym jest artykuł o Włodzimierzu Sołowiowie, a także teksty o Buberze, Jaspersie, Husserlu, B...
Cysterski myśliciel, gdy analizuje kwestię natury duszy ludzkiej, ze zrozumieniem mówi o tych, którym trudno pojąć to ważkie zagadnienie. Niemniej, jest przekonany, że w istnienie duszy wątpić nie powinien nawet wyznawca filozofii akademickiej, ponieważ każdy człowiek posiada świadomość tego, że żyje, myśli i odbiera bodźce zewnętrzne. A właśnie ta świadomość świadczy o istnieniu w ciele ludzkim substancji duchowej. Toteż jeśli nawet człowiek nie posiada w swym umyśle obrazu ...
Moje poszukiwania filozoficzne zmierzają od wielu lat do adekwatnego opisu i interpretacji doświadczenia etycznego. Przygotowując się do urzeczywistnienia tego zamiaru, staram się przemyśleć przede wszystkim cztery stanowiska etyczne: fenomenologiczną etykę wartości, myśl etyczną Karola Wojtyly, etykę dialo-giczną oraz etykę odpowiedzialności.
(...) w rozumieniu wielu badaczy zajmowanie się kwestiami polityki stanowi dla samej filozofii poważny problem. Filozof niejako z definicji powinien przecież mieć na uwadze znacznie poważniejsze kwestie aniżeli troskę o porządek państwa. Historia jednak z nieubłaganą konsekwencją pokazuje, że nie może on rozmyślać w politycznej próżni. Powodzenie działań politycznych oznacza wysiłek tworzenia takiego ustroju państwowego, w którym życie jednostki wiązałoby się z podporządkowan...
(...) Potędze techniki towarzyszy coraz wyraźniej ubóstwo ducha. Nowe wydarzenie na miarę nowego czasu osiowego być może nastąpi w przyszłości, takiej szansy nie możemy całkowicie przekreślić, ale sprawa pozostaje otwarta. Fałszywe byłoby jednak mniemanie, że w sytuacji zagubienia ducha jest możliwy istotny przełom. Mamy dziś poczucie planetarnej jedności, lecz dalszy kierunek jest nieznany. Elity muszą się teraz liczyć z masami, kompromisy są nieuchronne, jednak co zwycięży?...
Szczególnie ważne dla współczesnej lektury Boga wody jest to, że Griaule, by zapewnić swoim ideom szerszy odbiór, nadał książce formę literacką atrakcyjniejszą pod względem estetycznym od przeciętnej książki antropologicznej. Książka cieszyła się w chwili wydania znaczną popularnością. Naturalnie wykluczyło to cały przyjmowany zazwyczaj aparat naukowy, zamiast niego czytelnik otrzymał szereg informacji o człowieku, który był źródłem wiedzy o myśli Dogonów, o przebiegu przekaz...
Teoria cnoty Tomasza z Akwinu, najpełniej rozwinięta w jego Sumie teologicznej, ale w zarysie przedstawiona już we wcześniejszym Komentarzu do Sentencji Piotra Lombarda, a w szczegółach dopracowana w późniejszych Questiones disputatae de virtutibus, jest bez wątpienia czymś więcej niż tylko najdojrzalszą formą średniowiecznego arystotelizmu w etyce czy też teologii moralnej. Z etycznymi koncepcjami Arystotelesa spotykają się w niej i łączą - często nie bez napięć - swoiste id...
Dzieło Marsyliusza z Padwy noszące tytuł Obrońca Pokoju (Defensor pacis) należy niewątpliwie do najoryginalniejszych i najciekawszych średniowiecznych utworów poświęconych problemom państwa i polityki. Uznane zrazu za antykościelny pamflet napisany dla doraźnych politycznych celów w walce Ludwika Bawarskiego z Janem XXII, krytykowane za swe radykalne sformułowania nawet przez takich stronników cesarza, jakim był Ockham, i rychło zapomniane, doczekało się ponownego odkrycia i ...
Panoramiczny przegląd myśli filozoficznej XX wieku. Wykład jest napisany prostym i przystępnym językiem. Autorzy pominęli wkraczanie w rozmaite techniczne problemy, a tam gdzie je uwzględnili, na przykład korzystając z pewnych pojęć logicznych, uczynili to w sposób zrozumiały. Dzięki temu książka jest z pewnością dostępna także dla przeciętnego czytelnika, a nie tylko dla specjalisty.
Kant wprawdzie nie opublikował większego opracowania dotyczącego filozofii historii, jednak kompletny zbiór pism historycznych, które powstawały szereg lat (niniejszy tom zawiera rozprawy publikowane od 1784 niemal do końca wieku) prezentuje obraz bardzo konsekwentnej koncepcji historiozoficznej. Sceptyczne podejście Kanta do możliwości spekulatywnego ujęcia historii, jej sensu i ewentualnego rozwoju nie przesłania daleko idącego optymizmu, jeśli idzie o ostateczny cel istnie...
Moim zamysłem nie jest dokładne przyjrzenie się samej literaturze starożytnej Grecji ani potraktowanie jej jako jedynego tematu rozważań, przedstawiających każdy z poszczególnych rodzajów literackich w jego ewolucji. (...) Chciałbym napisać "historię Grecji", w której przypomniano by wszystkie najważniejsze dzieła literatury greckiej - wszystkie te, które budzą jeszcze zainteresowanie współczesnych ludzi i mają czytelników - datując je i przedstawiając w możliwie najdokładnie...
Z dwu przymiotników, które widnieją w tytule niniejszego studium, pierwszy od razu budzi skojarzenia właściwe: filozofia scholastyczna jest terminem na tyle jednoznacznym, że nietrudno odgadnąć, jakie i" gdzie umiejscowione w czasie teorie metafllozoflczne ma się na myśli, gdy się mówi o scholastycznym pojęciu filozofii. Inaczej z drugim przymiotnikiem. Połączony w jedną parę z tamtym, pozwala się wprawdzie domyślać, że chodzić może o humanizm renesansowy, ale choć rzeczywiśc...
(...) Bierdiajew właściwie odrzuca wszystkie formy ustrojów państwowych i organizacji społeczeństwa. Jest jednakowo bezlitosny w stosunku do komunizmu i do kapitalizmu, do monarchii i do demokracji. Królestwo cezara zawsze zniewala, natomiast Bierdiajew głosi wolność. Jego wizja jest bardzo pesymistyczna. Żaden ustrój nie jest doskonały, nie będzie też w przyszłości żadnego idealnego ustroju. Zawsze będzie wyzysk człowieka przez człowieka, niesprawiedliwość społeczna, zawsze ...
Od dawna już pragnąłem napisać książkę, która byłaby wyrazem mojej całościowej metafizyki. Używam słowa "metafizyka", ale nie należy temu nadawać tradycyjnie akademickiego znaczenia. Chodzi raczej o metafizykę w duchu Dostojewskiego, Kierkegaarda, Nietzschego, Pascala, Jakuba Boehme, Św. Augustyna i im podobnych, to znaczy, jak się teraz mawia, o metafizykę egzystencjalną. Ja jednak wolę inne wyrażenie - metafizyka eschatologiczna. Pragnę rozważać wszystkie kwestie w świetle ...
Rachunek sumienia prowadzi pisarza do duchowej odnowy. Wiele zapisków dotyczy drogi prowadzącej do wiary. Mówi zatem o poznawaniu siebie, swych ograniczeń intelektualnych i bytowych, o kształtowaniu postawy pokory, o potrzebie ogołocenia, a także o konieczności zdobycia wewnętrznej wolności od własnych wyobrażeń o sobie i od opinii, jakie inni posiadają o nim.
Filozof-egzystencjalista, który jest teistą, musi poruszyć problem relacji Boga i człowieka. Dialektyka tych relacji, rozpatrywana na płaszczyźnie egzystencjalnej, przedstawia się inaczej, niż w tradycyjnym podejściu, bazującym na filozofii greckiej, zwłaszcza na Arystotelesie. Bóg filozofów nie jest Bogiem Biblii i żywej wiary. Bóg filozofów jest Absolutem pozostającym w opozycji do świata. Z Posłowia tłumacza
Rozmowy toczą się między Arystem a Teodorem. Entretiens w atrakcyjnej literacko formie dialogu analizują szereg kluczowych dla metafizyki okazjonalistycznej zagadnień: nieskończoność, zagadnienia epistemologiczne, przyczynowość, relacje między duszą i ciałem, Boga - jego istnienie dowodzone apriorycznie, działanie na świat i opatrzność. Natomiast dodane w wydaniu drugim rozważania o śmierci przynoszą wątki etyczne i egzystencjalne, metafizyka jest w nich stosowana jako środek...
(...) Po tym dziełku, które zamyka pierwszą epokę działalności Fichtego i zarazem rozpoczyna drugą, wydał Fichte przeważnie tylko wyjaśnienia oraz przyczynki do nieistotnych zresztą reform swej filozofii - poza tym jednak w myśl swych przekonań przeszedł bardziej do czynnego życia. Najpotężniejsze też znaczenie jego pism z drugiej epoki polega nie na doskonaleniu myśli, lecz na wzywaniu do czynu, przeobrażającego świat w kierunku wielkich nakazów moralnych, podnoszonych do st...
(...) Na przełomie XIX i XX wieku wiara w historię zastąpiła w znacznej mierze religię. Od czasu, kiedy Droysen powiedział, że człowiek nie ma natury, lecz historię, próbowano odgadnąć wzniosłą tajemnicę dziejów, tak jak próbuje się odgadnąć przyszłość człowieka. Niestety, spotykały nas ciągłe rozczarowania. A może rzeczywiście nie pozostaje nic innego, jak troska o indywidualne zbawienie? Ewentualnie wiara w antyczny, cykliczny bieg rzeczy, na który nie mamy żadnego wpływu?...
(...) Rozprawiał się w nich (w Rozważaniach...) Leibniz szczegółowo z dziełem Lockea An essay concerning human understanding, rozwijając na tle krytyki tej książki swoje własne poglądy zarówno w zakresie filozofii jak i innych dziedzin nauki. W ten sposób powstało dzieło, krok w krok za książką Lockea idącej, analizy krytycznej, pozwala poznać szeroki zasięg myśli filozoficznej Leibniza, wielostronność jego zainteresowań naukowych i zadziwiający sposób inwencji i erudycji we ...
Filozofia polityczna Dantego stanowi znaczący etap w rozwoju europejskiej myśli politycznej (...) Oryginalność jego Monarchii polega na tym, że nikt przed nim nie podejmował próby teoretycznego uzasadnienia potrzeby monarchii uniwersalnej obejmującej cały rodzaj ludzki, która by pod przywództwem jednego monarchy zdolnego zapewnić pokój powszechny na ziemi, dążyła do zapewnienia wszystkim szczęśliwości doczesnej. Nikt też nie proponował dotąd takiego porządku, w którym cesarz ...
Rozprawa Dantego, jako pierwsza teoretyczna refleksja nad włoskim językiem literackim, ale także jako najważniejsze źródło wiadomości o sztuce Dantego jako autora Rymów i Boskiej Komedii, jest dokumentem o kapitalnym znaczeniu dla historyka języka i literatury włoskiej. (...) Niniejsze tłumaczenie jest więc pierwszą próbą przyswojenia polszczyźnie poetyki Dantego. Ze Wstępu tłumacza
