Zagadnienia, o których mowa w książce, są ważne nie tylko w perspektywie badań stricte historycznych, dotyczących historii literatury czy historii kultury, ale i w perspektywie długiego trwania zjawisk w kulturach środkowej Europy. Chodzi o formuły tożsamości wypracowane w romantyzmie (problematyka ta powraca współcześnie ze szczególną mocą w teatrze, w inscenizacjach dramatów romantycznych, powraca wszakże również w sporach światopoglądowych i praktykach społecznych), formuł...
Co się dzieje, kiedy otwieramy archiwa? Co się z nich wyłania, a co zostaje w nich schowane przed publicznym spojrzeniem i skazane na nieobecność? Książka Jacques’a Derridy rozpoczyna się od tych właśnie pytań. Archiwum jest w niej figurą, wokół której autor buduje konstelację kluczowych problemów nowoczesności: o mechanizmach zapomnienia, władzy nad tym, co minione i regułach rządzących dystrybucją śladów przeszłości, poznawczym statusie dokumentów oraz procesie ich tworzeni...
W ostatniej dekadzie zauważamy pogłębienie zainteresowania warstwą ideową i konstrukcyjną Kronik i dziejów (Cronicae et gesta) Anonima zwanego Gallem – tak w wymiarze „mitograficznym” tekstu, jak w perspektywie nowych hipotez dotyczących osoby autora. Kroniki – dzieło zawierające naszą najstarszą tradycję historyczną – stanowią najczęściej przywoływany tekst źródłowy w pracach polskich mediewistów. To niesłabnące zainteresowanie utworem należącym zarówno do historii historiog...
Anna Świrszczyńska (1909–1984) znana przede wszystkim jako wybitna poetka i autorka utworów dla dzieci, pisała także dramaty i była zawodowo (jako kierownik literacki) związana z teatrem. Już jej pierwszy dramat, Orfeusz, dwukrotnie inscenizowany tuż po wojnie przez znakomitych reżyserów, Wilama Horzycę i Edmunda Wiercińskiego, pokazał nieodłączne cechy całego dramatopisarstwa autorki: skupienie na ludzkim cierpieniu z jednej oraz afirmatywnej radości i niezwykłości życia z d...
Po tamtej stronie: świadectwo, afekt, wyobraźnia wprowadza nas w epicentrum współczesnych dyskusji o pamięci, wspólnocie, języku oraz etycznym statusie humanistyki. Zarazem jest to wyjątkowa na gruncie polskiej literatury przedmiotu praca o Zagładzie, ukazująca zarówno wyzwania, przed jakimi stanęła myśl humanistyczna, jak i nowe obszary wrażliwości poznawczej, w tym postulat aksjologii wyobraźni, określonej relacyjnie jako jeden z wyznaczników współ-pamięci. Ściśle splatając...
Jest to książka o nadciągającej wielkiej katastrofie: tytułowy i metaforyczny „szalony bieg” skończyć się ma wybuchem wojny światowej, moja narracja w zasadzie zatrzymuje się na czerwcu 1914 r., wyjątkowo tylko (i w formie dopowiedzenia) ten czasowy próg przekracza. Jest to także książka o katastrofach o mniejszej skali, w których - gdy widzi się je i analizuje z dzisiejszej perspektywy - dostrzec wypada zapowiedzi tej wielkiej. Ale ma to być przede wszystkim - i tym zdaniem ...
Teksty zawarte w tomie Normy komunikacji: między retoryką a językiem są zróżnicowane zarówno pod względem tematyki, obszaru kulturowego i czasowego, do którego się odnoszą, jak również dyscyplin badawczych, które reprezentują ich autorzy. Ta różnorodność powoduje, że na problem norm komunikowania można patrzeć z wielu perspektyw (medialnej, socjologicznej, kulturologicznej, retorycznej), bo każdy z artykułów odnosi się do inaczej pojmowanych standardów komunikacji (w internec...
Książka poświęcona oratorstwu kręgu rodzinnego XVII i XVIII w. należy do tego rodzaju prac, które nie powstają szybko czy spontanicznie, ale wymagają od autora posiadania dalece wyspecjalizowanego, rozbudowanego warsztatu i wielu lat studiów źródłowych. Z przekonaniem mogę stwierdzić, że dziś w zakresie znajomości rękopiśmiennych zasobów zabytków oratorskich (które dla tej dziedziny dawnego piśmiennictwa są podstawowym a szczególnie wymagającym obszarem badań) Małgorzata Cisz...
To, co nazywamy literaturą, jest instytucjonalnym systemem pamięci kulturowej – to respublica litteraria. Podstawową dyscypliną naukową, dzięki której poznajemy literaturę, jest filologia, a jej maszyną Turinga jest to, co uczeni nazywają edycją krytyczną. Niniejsza książka zainspirowana została pojawieniem się komunikacji elektronicznej i zgłębia naturę tych zjawisk oraz zachodzące między nimi relacje. Mimo że teksty w niej zawarte tworzą całość, każdy rozdział jest autonomi...
Tematem tej książki jest zderzenie reguł rządzących cenzorską wizją literatury i tych, które leżały u podstaw literatury „nowoczesnej”. Interesuje mnie przede wszystkim ta płaszczyzna zderzenia między cenzurą i literacką „nowoczesnością”, na której poetyka przecina się z polityką, a więc m.in. formy literackie, które rozwijały się pod wpływem samego istnienia cenzury (proza paraboliczna, pozwalająca łączyć znaczenia „uniwersalne” z aktualnymi treściami społeczno-politycznymi)...
Jan Lechoń do Kazimierza Wierzyńskiego [28 marca 1950] Drogi Żuczku, […] jedna myśl mnie gnębi potwornie – że mogłem stracić talent – to przecież bywa. Tyle się włóczyłem, zajmowałem nieswoimi rzeczami, kilkanaście lat spędziłem na łóżkach w małych hotelach (nie sam i rzadko z jedną i tą samą osobą). Każda miłość, gdy ją czułem – kazała mi zapominać o sobie i kosztowała mnie życie. Gdybym teraz nie mógł pisać – to znaczy nie byle jak, ale przy wielkiej pracy – tak jak chcę –...
Dawno, dawno temu, w 1981 roku, odbyła się debata pomiędzy Jacques’em Derridą, mistrzem dekonstrukcji, a Hansem Georgem Gadamerem, obrońcą hermeneutyki. Jeden z nich twierdził, że wszelka komunikacja, a właściwie wszelki tekst, jest nie-porozumieniem, drugi – że zawsze buduje mosty między ludźmi. To napięcie określa książkę Dawida Matuszka "Imiona ojców. Możliwość psychoanalizy w badaniach literackich". Jest ona wytężoną medytacją nad tym, do jakiego stopnia, zastosowana jako...
Władysław Terlecki (1933–1999) – prozaik i dramatopisarz, jedna z najciekawszych osobowości powojennej literatury polskiej, autor znakomitych powieści historycznych, sztuk teatralnych, licznych słuchowisk, a także scenariuszy filmowych. Koronnym tematem pisarza była historia powstania styczniowego, do którego odnoszą się trzy zamieszczone w tym tomie dramaty – "Cyklop", "Krótka noc" i "Dwie głowy ptaka", najgłośniejsza ze sztuk Terleckiego. Wracał do przeszłości, by przywoła...
Wspaniale dwuznaczne słowo „anachronizm” określa twórczość dramatyczną Rymkiewicza. To dramaturgia inteligentnie, przewrotnie, wyrafinowanie i humorystycznie anachroniczna. Nieustalona nowoczesność, z jej lękami i fobiami, z modernistycznym zapatrzeniem w lepszą przyszłość, wydawać się może klasycyzującemu artyście światem naiwnych wmówień. A jednak perspektywa współczesna jest konieczna, by sztuka nie stała się tylko stylizacją, czyli gorszą wersją przeszłości. To współczesn...
Książka imponuje zakresem badań oraz bogactwem i różnorodnością zgromadzonych źródeł. Rozległość objętego kwerendami i analizą obszaru dziewiętnastowiecznego piśmiennictwa (zasadnie poszerzanego także o pierwszą dekadę wieku XX), sytuowanego w sieci komunikacyjnych powiązań, pozwala uznać rozpoznania Autorki w zakresie ówczesnych standardów normowania i praktykowania czytelnictwa kobiet za pionierskie. Wzięto tu pod uwagę: publicystykę, udostępnianą na łamach kilkudziesięciu ...
Książka ma definicyjnie trafny tytuł. I nie dlatego, że jest przedstawieniem dwóch polsko-niemieckich debat: „Narracje postkatastroficzne w literaturze polskiej” (Hamburg 2015) oraz „Muzea, pomniki, miejsca pamięci” (Warszawa 2016), a z nich jedna była o pomnikach, a druga o zapominaniu. Raczej dlatego, że ten tytuł opowiada o rezultacie spotkań badaczy z uniwersytetów w Hamburgu, Warszawie, Poznaniu i z PAN, podczas których uformowała się w dyskusji ważna i trudna materia, ...
Ofelizm nie jest pojęciem analogicznym do hamletyzmu. Oznacza rodzaj wizualnego języka, który wyłania się na przełomie XVIII i XIX wieku i rozwija niezależnie od teatralnych reprezentacji, za podstawę mając nie sceny z udziałem Ofelii, lecz przedstawienia jej śmierci. Przyjęło się uważać, że te wizerunki ciała młodej kobiety w otoczeniu kwiatów i/lub wody wcielają mizoginiczne wyobrażenia, które kobiecość ujmują w kategoriach szaleństwa, nieujarzmionej seksualności, przynale...
Wojciech Śmieja wpisuje się swoją książką mocno w nurt badań nad – rozumianą tu jako fantazmat, mit, fikcja – męskością w jej relacji z kulturą dominującą. Oczywiście, fikcjonalność nie osłabia ani symbolicznego potencjału, ani materialnego oddziaływania, w tym możliwości zadawania ran. Nieprzerobiona historyczna trauma, a nade wszystko zdolność do autoodtwarzania się fikcji podtrzymują przy życiu narrację hegemonicznej męskości. Rezerwuarem – a może i kliniką – tego „wieczne...
„Książka wyrasta z przekonania, iż poznanie dziedzictwa kulturowego na terenach dawnej Rzeczypospolitej, poza obecnymi granicami kraju, m.in. zagadnień polsko-inflanckich, konieczne jest do stworzenia nowego, pełnego oglądu polskiego romantyzmu. Podkreślenia wymaga także fakt, iż praca ta ma charakter interdyscyplinarny i dzięki temu może być interesująca zarówno dla literaturoznawców, jak historyków, językoznawców, bibliografów, badaczy kultury oraz dla zagranicznego odbiorc...
(W) sieci modernizmu jest tak naprawdę księgą o nieustannym przekraczaniu granic – to jest temat przewodni całości, temat rozsiany po tej monografii, który ciągle wyłania się i odsłania w nieoczekiwany sposób w różnych jej partiach. Jest to księga o przekraczaniu granic różnych obszarów wiedzy, różnych dziedzin wiedzy, ale też o przekraczaniu granic – jak by się mogło zdawać – niemożliwych do przekroczenia. Ten ruch transgresji wpisany w księgę jubileuszową doskonale charakte...
Szkice młodopolskie zawierają piętnaście tekstów napisanych na przestrzeni mniej więcej trzydziestu lat. Całość rozpoczyna się i kończy nawiązaniem do Marcela Prousta, bo przecież autor W poszukiwaniu straconego czasu to niemal rówieśnik Berenta, Staffa, Przybyszewskiego. I Stanisława Wyspiańskiego, rzecz jasna, który jest ukrytym bohaterem zbioru. A prócz niego – Miriam, Rittner, Ostrowska, Reymont, Miciński… Zamiast Żeromskiego – jego wielki temat, zaborcza szkoła, znana na...
W książce Mapa romantyzmu polskiego. Pisma z lat 1964 – 2007 zebrano artykuły Zofii Stefanowskiej z lat 1964-2007 nigdy nie przedrukowane w oddzielnych tomach. „Zdania Stefanowskiej są ostre, bo wyzbyte tego, co ozdobne (w sposób literacki lub uczony), czy zbyt uczuciowe albo po prostu banalne. Nie chciała powtarzać rzeczy oczywistych. Zresztą niewiele rzeczy uważała za oczywiste. Sugestywność jej prac polega też na tym, że wiele jest tam powiedziane nie wprost lecz pozostaw...
Fragmenty zawarte w antologii zaczerpnie?te zostały z utworów literackich, rozpraw naukowych i filozoficznych, prasy, prywatnej korespondencji. Najstarszy tekst pochodzi z 1775 roku (list Mesmera do Johanna Christopha Unzera d’Altona, który ukazał sie? w przegla?dzie wydawanym przez adresata), najmłodszy – z 1930 roku (nowela Tomasza Manna "Mario i czarodziej"). Zgromadzeniu w jednym miejscu wyimków z tak róz˙norodnych gatunkowo i odległych czasowo z´ródeł przys´wiecała idea ...
Moda – z francuskiego la mode, od łacińskiego modus, czyli sposób – wedle różnych słowników to obok zmian by tak rzec konfekcyjnych, również „sposób życia”, „szczególny sposób postępowania”, „zwyczaj przemijający”. Linde dodaje: „wszczęty od znacznych, naśladowany przez niższych”, co uderza nieprzemijającą trafnością. Ta książka nie będzie zatem jeszcze jedną (a jest ich naprawdę dużo) historią dziewiętnastowiecznej konfekcji i galanterii. MODA POLSKA & ROMANTYCZNA to szyld, ...
