Kolejny tom serii "Biblioteczka Szlaków Nadziei" poświęcony jest historii 1 Dywizji Pancernej gen. Stanisława Maczka. Dywizja stanowiła awangardę Polskich Sił Zbrojnych w czasie II wojny światowej. Do walki weszła latem 1944 r. Przyczyniła się do zwycięstwa aliantów, walcząc we Francji, w Belgii, Holandii i na terytorium Niemiec. Po zakończeniu wojny dywizja przez niemal dwa lata stacjonowała w Niemczech. Nie mogła jednak powrócić do komunistycznej Polski i podzieliła los poz...
„Na straży granic II Rzeczypospolitej” to zbiór artykułów, będących wynikiem badań uczestników konferencji naukowej w Koszalinie w 2021 r. zorganizowanej przez Instytut Pamięci Narodowej i Straż Graniczną. Dzięki ich zaangażowaniu wprowadzono do obiegu naukowego nieznane szerzej materiały archiwalne i nowe ustalenia historyków, które poszerzyły i wzbogaciły naszą wiedzę o dokonaniach żołnierzy i funkcjonariuszy formacji granicznych II Rzeczypospolitej. Wśród artykułów znajduj...
Berlin, lato 1943 roku. W więzieniu Berlin-Moabit trzy młode Polki, członkinie ruchu oporu, czekają na wykonanie wyroków orzeczonych przez Sąd Wojenny Rzeszy. Jedna ze strażniczek próbuje ulżyć ich doli – przynosi im regularnie papierosy, materiały piśmiennicze i lekarstwa. Jej szesnastoletnia córka, dowiedziawszy się o losie Polek, nawiązuje z nimi kontakt listowny. Ten odważny krok staje się początkiem niezwykłej przyjaźni – ponad murami więzienia i granicami krajów. Porusz...
Książka koncentruje się na wizji dziejów, kreowanej przez badaczy z Niemiec, Wielkiej Brytanii i Stanów Zjednoczonych. Ci historycy, zarówno profesjonalni, jak i amatorscy, przypisywali kryteriom biologicznym kluczowe znaczenie w powstawaniu i upadku wielkich cywilizacji, takich jak Egipt, Hellada czy Rzym, a także podkreślali rolę czynnika rasowego w współczesnych im młodych państwach, jak Cesarstwo Niemieckie czy Stany Zjednoczone. Publikacja ta wpisuje się w nurt badań por...
Błyskawiczne zwycięstwa Wehrmachtu na froncie wojny polsko-niemieckiej podcinają we Wrześniu ’39 ewakuacyjną lawinę. Rzesze cywilnych uciekinierów zaludniają wtedy drogi i bezdroża II Rzeczypospolitej. Uciekają wszyscy bez względu na płeć, wiek, wykształcenie, kierując się zasadą „byle szybciej, byle dalej”. Setki tysięcy przerażonych osób paraliżują ruchy wojska i szerzą panikę jeżącymi włos na głowie świadectwami o niemieckim terrorze. Czy przed wojną da się jednak uciec? N...
Od 6 grudnia 1942 r. do prawdopodobnie 15 marca 1943 r. w części Kreis Starachowice (Generalne Gubernatorstwo) obejmującej gminy Chotcza, Ciepielów, Iłża, Lipsko i Solec nad Wisłą Niemcy przeprowadzili akcję pacyfikacyjną mającą na celu fizyczne unicestwienie „bandytów” – ludzi posiadających broń, Żydów szukających ocalenia, a także tych, którzy zamiast poinformować niemieckie władze o „przestępcach”, wspomagali ich schronieniem i żywnością. Niemieccy żandarmi zamordowali bli...
Józef Mackiewicz należy do najwybitniejszych polskich pisarzy XX w. Jego dzieła, począwszy od fundamentalnej książki o Katyniu po powieści – emigracyjne bestsellery – były tłumaczone i wydawane w znaczących oficynach zachodnich. Sukcesy pisarskie nie przyniosły ani stabilizacji materialnej, ani powszechnego uznania. Przeciwnie – w konsekwencji poruszania niełatwych tematów Mackiewicz spotkał się z falą nienawiści i oskarżeń, z nagonką nie tylko w komunistycznej Polsce, ale i ...
Obraz Górnego Śląska w 1945 r. jest niepełny bez uwzględnienia roli i sytuacji kolei, która była kluczowa dla funkcjonowania lokalnego przemysłu, dojazdów do pracy i powojennych migracji. Zakończenie wojny przyniosło znaczne zniszczenia linii kolejowych i budynków, zmiany kadrowe (w tym napływ kolejarzy z innych rejonów Polski, mających zastąpić Niemców), a także przekucie części bocznic i szlaków na rozstaw rosyjski. Dokumenty prezentowane w niniejszym tomie zawdzięczamy czł...
Niniejsza publikacja jest kolejnym tomem w serii „Pomoc Żydom na Ziemiach Polskich podczas Okupacji Niemieckiej” powstającej w ramach Centralnego Projektu Badawczego IPN „Dzieje Żydów w Polsce i stosunki polsko-żydowskie w latach 1917-1990”. Oddany do rąk czytelników tom poświęcony jest zagadnieniu pomocy udzielanej Żydom na terenie przedwojennego województwa stanisławowskiego. Zasadniczym celem, jaki postawił przed sobą autor, jest całościowe omówienie tego zagadnienia oraz ...
Struktura wywiadowcza mjr. Andrzeja Rudolfa Czaykowskiego ps. Garda była jedną z największych powojennych sieci szpiegowskich wywiadu emigracyjnego, które rozbił komunistyczny aparat bezpieczeństwa. Kluczową rolę w zaangażowaniu Czaykowskiego w misję wywiadowczą na terenie kraju odegrał ówczesny minister obrony narodowej, a zarazem szef spraw wewnętrznych w emigracyjnym rządzie Tadeusza Tomaszewskiego gen. Roman Odzierzyński. „Garda” rozpoczął swoją misję dnia 29 lipca 1949 r...
W książce omówiono polityczno-gospodarczo-prawne aspekty dekady lat osiemdziesiątych XX w. w Polsce. Najobszerniej opisane zostały zagadnienia z historii stricte politycznej, począwszy od generalnych jej ocen (Dekada Jaruzelskiego, czyli dekada graniczna) przez problematykę szczegółową (Służba Bezpieczeństwa a polityka władz – opozycja wewnątrzpartyjna – represje – wizje przyszłości – internowanie prominentów ekipy Edwarda Gierka) czy wskazania na ewentualną rolę historyczną ...
Słownik prezentuje sylwetki kapłanów, nauczycieli, naukowców i innych przedstawicieli elit polskich, którzy po 1945 r. pozostali na terenie ZSRS. Jedni nie chcieli, a inni nie mogli osiąść w powojennej Polsce. Podjęli misję przeciwstawiania się sowietyzacji, ocalenia języka, kultury, przechowania wiary ‒ choćby w niewielkim kręgu najbliższych. Nie zabiegali o honory, nie liczyli na ordery czy wyrazy uznania. Niczym żołnierze na straconych placówkach pełnili służbę, nie zważaj...
Dotychczas opublikowano wiele opracowań na temat zbrodni katyńskiej, jednak tylko nieliczne poświęcono duchownym zamordowanym na mocy decyzji Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940 r. oraz osobom walczącym o ujawnienie prawdy o dokonanym mordzie. Niniejszy zbiór artykułów, przygotowany przez autorów różnych profesji, ukazuje los kapłanów więzionych w tzw. obozach specjalnych NKWD i straconych w Katyniu, Charkowie-Piatichatkach, Miednoje i Kijowie-Bykowni. Opiera się na r...
Zbiór artykułów, dotyczących zbrodni sowieckiej popełnionej na polskich jeńcach wojennych i więźniach w 1940 r. Zakres tematyczny zbioru obejmuje również reperkusje zbrodni katyńskiej sięgające teraźniejszości. Opracowanie stanowi pokłosie zorganizowanej przez Instytut Pamięci Narodowej w 2021 r. Międzynarodowej Konferencji Naukowej pt. „Zbrodnia katyńska – nowe aspekty”. Konferencja była międzynarodowa nie tylko z nazwy, wzięli w niej udział badacze posługujący się na co dzi...
Autor książki, którą oddajemy do rąk Czytelników, przedstawił losy dowodzonej przez gen. dyw. Władysława Andersa Armii Polskiej na Wschodzie, która powstała 12 września 1942 r. na Środkowym Wschodzie. Przez kolejne dwa lata żołnierze armii przemierzali szlaki pustynne i przygotowywali się w Iraku, Palestynie i Egipcie do bojów o niepodległość Polski. W 1943 r. ze struktur Armii Polskiej na Wschodzie został wyodrębniony 2. Korpus Polski, który w latach 1944–1945 na Półwyspie A...
Ksiądz Henryk Hlebowicz ‒ jeden ze 108 błogosławionych męczenników II wojny światowej, którego nazywano „sumieniem Wilna” pod litewską, sowiecką i niemiecką okupacją miasta; uzdolniony teolog i profesor Uniwersytetu Stefana Batorego, który obronił dwa doktoraty; duszpasterz, spowiednik i opiekun duchowy studentów oraz uczniów gimnazjalnych, którego niezwykła wrażliwość na potrzeby drugiego doprowadziła wielu do konfesjonału i Kościoła; proboszcz, dla którego nie było spraw wa...
Od kilku lat - dzięki publikacji biogramów 46 200 internowanych, aresztowanych i deportowanych do ZSRS Górnoślązaków – wiemy już „kto”. Teraz przyszedł czas na kolejne pytania: „dlaczego?”, „po co?”, „dokąd” i „w jaki sposób?”. Celem niniejszego opracowania jest kompleksowe omówienie zjawiska aresztowań i mobilizacji grupy 46-48 tys. mieszkańców Górnego Śląska, którzy pod koniec II wojny światowej zostali deportowani do ZSRS. Byli to w zdecydowanej większości mężczyźni, któr...
Prace nad historią Lubelszczyzny w XX w. trwają już od ponad dekady. Ze względu na zakres przedsięwzięcia są pracochłonne i wymagają zaangażowania wielu osób. Wydane dotychczas przez IPN Oddział w Lublinie opracowania obejmujące życie polityczne, społeczne, gospodarcze, oświatowe i kulturalne Lubelszczyzny w latach 1918–1939 (dwa tomy opublikowane w latach 2020–2023) i 1944–1956 (2016–2017) stanowią owoc pracy ponad trzydziestoosobowego zespołu badaczy. Niniejszy tom jest kol...
1 września 1939 r., w dniu niemieckiego ataku na Polskę, dla jej mieszkańców rozpoczął się okres skomplikowany, tragiczny. W niniejszej publikacji ukazano zasługującą na utrwalenie postawę ludzi wobec agresorów i postępowanie tych ostatnich na podbijanych obszarach. Mimo braku sił i środków próbowano stawić im opór. Z drugiej strony ludność białoruska i żydowska oraz polscy komuniści wznosili bramy triumfalne na powitanie Sowietów. Obu okupantów łączyło prowadzenie masowych...
Na początku 1944 r. do zamku w Pieskowej Skale przyjeżdżają młodzi uciekinierzy z Wołynia. Ocaleli z rzezi. Znajdują tu schronienie i opiekę. Często nie wiedzą, co się stało z ich najbliższymi, więc piszą do nich listy. Nie dotrą one do adresatów, bo do Pieskowej Skały zbliża się front. Opiekunka dzieci zachowa 129 niewysłanych listów. 60 lat później autorzy tej książki przeczytają je, odnajdą nadawców i pojadą na Kresy śladami ich losów. To opowieści pełne emocji, które czyt...
W świadomości społecznej Polaków lata siedemdziesiąte do dziś budzą pozy¬tywne skojarzenia. Okres rządów Edwarda Gierka wspominany jest jako czas politycznego i kulturalnego otwarcia na świat oraz względnego dobrobytu Polaków. Jednak po kilku dostatnich latach, napędzanych konsumowanymi niefrasobliwie kredytami zagranicznymi, w oczy partyjnego kierownictwa zaj¬rzało widmo kryzysu, ponieważ ceną za dynamiczny rozwój na początku de¬kady było ogromne zadłużenie kraju i rozchwian...
Wielu mieszkańców państwa polskiego posiada obecnie podstawowe informacje na temat pomocy udzielanej Żydom przez Polaków. Znikoma jest natomiast wiedza polskiego społeczeństwa o pomocy udzielanej przez organizacje żydowskie Polakom po zakończeniu II wojny światowej. Jedną z organizacji, która udzielała im wsparcia był Centralny Komitet Żydów w Polsce. W podaniach kierowanych do CKŻwP zarówno ze strony polskiej, jak i żydowskiej znajdują się opisy przeżyć ratujących i ich podo...
Wieczorem 1 marca 1951 r. w więzieniu na warszawskim Mokotowie wykonano wyrok śmierci na siedmiu członkach IV Zarządu Głównego Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”. Dziś rocznica ich śmierci obchodzona jest jako Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych. Kiedy we wrześniu 1939 r. Łukasz Ciepliński, młody oficer Wojska Polskiego, stawał do walki w obronie Polski, nie przypuszczał, że będzie ją prowadził aż do końca swojego życia. Nie pogodził się z utratą niepodległości kieru...
Shady Networks offers unique insights into the criminal history of twentieth-century communist Poland. Built around case studies at the intersections of government institutions, business, foreign trade, and the criminal underworld, the book scrutinizes the organization of particular social settings, analyzing the circumstances, contexts, and mechanisms that enabled their growth. Shady networks existed in the Polish People’s Republic (PRL) irrespective of Marxist ideology and ...
