„Łagodna rewolucja” zapoczątkowana przez Franciszka delikatnie zmienia, a raczej wstrząsa Kościołem. Papież „z końca świata” od początku swojego pontyfikatu wywiera wyjątkowy wpływ na wspólnotę katolicką. Ten wpływ można krótko opisać w następujący sposób: po pierwsze Ewangelia, a dopiero potem zasady moralne. Czyli należy przede wszystkim dążyć do tego, by każdy człowiek poczuł obejmującą bliskość i zrozumienie Boga. W trakcie interesującej rozmowy z Paolem Rodarim, Monsin...
Jeśli (...) praca niniejsza przyczyni się do uzmysłowienia, że polska tradycja badań nad Platonem jest bogatsza, niż się zazwyczaj sądzi, zadanie w jej obszarze historii historiografii myśli starożytnej będzie spełnione. Dokonując kolejnych prób interpretacji Platona, warto mieć na uwadze, że wskazanym punktem odniesienia dla nich jest nie tylko stan najnowszych badań, które publikowane są w ośrodkach zachodnich, ale także kultura polska, czytelnikom zachodnim zazwyczaj niedo...
O teologii mistycznej jest pierwszym polskim tłumaczeniem odkrywanego po długim okresie zapomnienia dzieła Jana Gersona (1363–1429), łacińsko-francuskiego teologa, filozofa i poety, kanclerza Uniwersytetu Paryskiego. Składające się na utwór traktaty teoretyczny i praktyczny, podobnie jak wiele innych pism tego myśliciela, cieszyły się niegdyś olbrzymią popularnością. Ich autor pod względem poczytności ustępował jedynie Dantemu i może Boccacciowi, o czym świadczy liczba zachow...
Dzieło jest owocem dojrzałej refleksji zarówno nad filozofią historii, jak też nad praktyką pracy historyka. Zasadnicza koncepcja Autora odwołuje się do spojrzenia metodologicznego na historię równoważącego odwołania do teorii poznania zakorzenionej w filozofii klasycznej oraz do współczesnych mu koncepcji wywodzących się z rewolucji Kantowskiej, następnie poprzez Hegla, Diltheya, Webera, Ortegę y Gasseta do Croce, Oakeshotta, Arona itd. Celem Autora, co pisze we Wprowadzeniu...
Heglowskie zafałszowanie istoty chrześcijaństwa to kwestia bardzo złożona i trudna do jednoznacznego wyjaśnienia. W niniejszej rozprawie stawiamy sobie skromniejsze cele. Zakładając, że rzeczywiście mogło dojść do istotnego wykroczenia poza ortodoksję chrześcijańską (tu: luterańską), pytamy, czy na gruncie filozofii Hegla możliwe jest utrzymanie transcendencji Boga. Jeśli tak, to jak należałoby ją rozumieć, a także w jaki sposób odnosi się ona do immanentnej wiedzy o Bogu? W ...
(...) Człowiek bowiem nie może zająć miejsca bogów. Może natomiast „wsłuchiwać się” w prawdę świata i wykorzystać jej rozumienie we własnym działaniu i postępowaniu. Prowadzi to do przekonania, że budowanie porządku działania i postępowania winno być oparte na badaniu porządku kosmicznego, stanowiącego najwyższą miarę. Zgodność porządku duszy i porządku świata (harmonia) jawi się tedy jako najwyższy ideał i nakaz, który na poziomie uczuciowym manifestuje się poczuciem szczęśc...
Mamy nadzieję, że prezentowane po raz pierwszy w polskiej literaturze filozoficznej wykłady Twardowskiego w ramach stworzonego przez niego specjalnie cyklu Filozofia w wieku XIX, przybliżą polskiemu czytelnikowi trudną skądinąd problematykę filozofii nowożytnej. Były one jedynymi w swoim rodzaju tekstami historyczno-filozoficznymi w obszarze całej polskiej literatury filozoficznej, w których krok po kroku w sposób merytoryczny i systematyczny zostały przedstawione wydarzenia ...
“Komentarz do O duszy Arystotelesa” napisał Tomasz z Akwinu podczas swego pobytu w Rzymie w latach 1267-1268. W tym pierwszym ze swych komentarzy do dzieł filozoficznych Arystotelesa, Tomasz posłużył się nową techniką komentatorską, bardziej krytyczną i bliższą literze objaśnianego tekstu. Możemy przypuszczać, że wynikało to z dążenia do zneutralizowania niebezpieczeństwa, zawartego w rzetelnym, literalnym Commentarium magnum Awerroesa, dla którego ortodoksyjnej przeciwwagi n...
Książka francuskiego historyka, opowiada historię wyjątkowej kobiety z zamierzchłych czasów, „pierwszej królowej Francji”, którą ze względu na sposób sprawowania władzy można uznać za jedną z twórczyń średniowiecznej cywilizacji. Śródziemnomorskie korzenie, a zarazem umiejętność przystosowania się do nowej, barbarzyńskiej rzeczywistości czynią z niej postać na granicy dwóch światów, starożytnego i średniowiecznego, dlatego autor nie waha się porównać jej do papieża Grzegorza ...
Po przegranej wojnie w roku 1945 społeczeństwo polskie zostało poddane ideologicznej indoktrynacji. Walkę zbrojną prowadziły oddziały partyzanckie żołnierzy wyklętych. Próby legalnego oporu PSL-u Mikołajczyka i Stronnictwa Pracy Popiela, zostały w ciągu kilku lat spacyfikowane. Pozostał Kościół Katolicki, który zwłaszcza po aresztowaniu Prymasa Wyszyńskiego, skupił się na swojej misji religijnej. Władza komunistyczna zawłaszczała stopniowo wszystkie dziadziny życia społeczneg...
Omawiając zagadnienie zysku kupieckiego Mateusz z Krakowa nawiązuje do kwestii o zysku kupieckim w Summie teologii Tomasza z Akwinu (rozdz. 2). Broniąc kupców cytuje argument Akwinaty, że zysk jako taki jest moralnie neutralny, a jego ocena etyczna zależy od przeznaczenia zysku i od tego, czy działalność handlowa służy ludziom. Nasz Autor nie podziela jednak ostrożności dominikańskiego doktora i przedstawia zagadnienie w sposób dużo bardziej jednoznaczny. Odrzuca wyraźnie ...
Można w działalności Akademii, w jej późnej fazie, dostrzec dwie tendencje. Z jednej strony utrzymana zostaje koncepcja matematycznego przyrodoznawstwa i głębokie studia nad naturą świata, którą reprezentują Euklides i Eratostenes. Z drugiej strony pojawiają się rozbudowane analizy związane ze zrozumieniem istoty ludzkiej egzystencji. Chodzi przede wszystkim o problematykę etyczną oraz zagadnienie optymalizacji życia, skutkujące stanem zadowolenia i szczęścia. Jest to konsekw...
Ta książka powstała z troski o los współczesnej humanistyki. Autorka, która w swych pracach przebyła różne drogi badań w tej dziedzinie, ma wszelkie dane do postawienia wiarygodnej diagnozy. Humanistyka przeżywa dziś głęboki kryzys. Tradycyjne metody jej uprawiania prawdopodobnie znalazły się u kresu swych możliwości, a nowe zdają się zbyt jednostronne, a nawet jałowe: jak długo można dekonstruować zastane struktury semiotyczne albo interpretować interpretacje? Wyjściem wyda...
(…) Praca ta w obrębie antropologii jest przedsięwzięciem pionierskim – podejmuje nowy, niezwykle interesujący temat badań. Dokonuje przy tym rewizji wcześniejszych, redukcjonistycznych ujęć, wpisujących się w paradygmat ideologii kultury masowej, przesuwając uwagę na emiczny i podmiotowy charakter zjawiska. Z przeprowadzonych analiz można wnosić, że stwarzane poprzez rekonstrukcje sui generis alterświaty wydają się jedną z najnowszych odsłon mitotwórstwa, służącego ostateczn...
Żyjemy w czasach dynamicznych przemian i przewartościowań. Jednym z istotnych symptomów na kontynencie europejskim jest proces gwałtownej sekularyzacji i rugowanie chrześcijaństwa z przestrzeni publicznej. Opublikowanie w takim klimacie książki upamiętniającej dwusetną rocznicę urodzin wielkiego Duńczyka Sorena Kierkegaarda należy uznać za niezwykle trafny pomysł. To przecież duński filozof już w XIX wieku ubolewał nad duchowym stanem zachodniego społeczeństwa, które pogr...
Książka jest wprowadzeniem do antropologii filozoficznej z określonej perspektywy – z fenomenologiczno-personalistycznego punktu widzenia i ma charakter eseistyczny. Rozważania są mocno osadzone na doświadczeniu, na przeżyciach. Sofokles napisał: „Wiele jest niesamowitych rzeczy, lecz nie ma nic bardziej niesamowitego niż człowiek”. Opierając się na tym przekonaniu i zdając sobie sprawę z kryzysu człowieczeństwa, jakiego jesteśmy świadkami, Jan Galarowicz stara się zrozumieć...
Baumgarten dzieli metafizykę na następujące działy: ontologia, kosmologia, psychologia i teologia. Taki schemat posłużył Kantowi do jego rozważań z Krytyki czystego rozumu, gdzie stawiając pytanie o możliwość metafizyki, rozumie ją w sensie podziału na metaphysica generalis i metaphysica specialis. Tekst Baumgartena porządkuje i wprowadza pewien zakres terminologiczny utrwalony w dalszej filozofii bez którego trudno zrozumieć Kanta i jego następców. Metafizyka stała się najpo...
Pierwsza forma (...) natury odnosi się do Boga, jako Przyczyny całej rzeczywistości, druga — obejmuje sferę przyczyn prymordialnych wszystkich rzeczy, trzecia — odkrywana jest w rzeczywistości materialnej opisanej podziałami, czasem i przestrzenią, a czwartą jest Bóg pojęty, jako Kres wszelkiego stworzenia. (...) Tak pojęty czwórpodział natury wyznacza, jak powiedziano, schemat kompozycyjny Periphyseonu: księga pierwsza pełni rolę swoistego wprowadzenia, przygotowującego nar...
Zakres wiedzy o organizacji i koncepcjach zarządzania nią jest ogromny, tak jak interdyscyplinarność nauk racjonalizatorskich, ekonomicznych. Nie można wyodrębnić miejsca, czasu, etapu bardziej świadomego korzystania z nauk poznawczych dotyczących wszystkiego, podobnie jak nie można jednoznacznie określić, czym jest mądrość. Znawcy przedmiotu okres świadomej myśli zarządczej i jej aplikacji w naukę o organizacji upatrują w okresie zintensyfikowanego rozwoju przemysłu – datu...
Hrabina Cosel należy do najbardziej znanych i najczęściej wydawanych powieści Józefa Ignacego Kraszewskiego. W nadzwyczaj bogatym dorobku literackim pisarza zajmuje z pewnością szczególne miejsce. Przede wszystkim jako wybitne osiągnięcie artystyczne. Ale nie tylko. Wraz z kolejnymi powieściami: Brühlem i Z siedmioletniej wojny stanowi nieodłączną część tzw. trylogii saskiej, która w sposób zajmujący i barwny, a do tego jeszcze niezwykle sugestywny, opisuje czasy panowania We...
Czy Soren Kierkegaard był irracjonalistą? Filozofia egzystencji i metasystem to artykuł, w którym niżej podpisany stara się pokazać, że myśl Kierkegaarda można i trzeba traktować jako spójną całość. Nie stanowi ona systemu podobnego do Systemu Hegla, stanowi jednak swego rodzaju metasystem, czyli system widziany na poziomie refleksji metaprzedmiotowej. Duńczyk osiągnął go innymi metodami niż jego bezpośredni poprzednicy, niemniej jednak uczynił to w sposób całkowicie racjonal...
Janet L. Abu-Lughod (ur. 1928) należy do grupy amerykańskich uczonych, którzy w swej pracy naukowej, podjęli się badania zagadnień teorii tzw. systemów-światów. Autorka w swej analizie, dowodzi, że już w trzynastym wieku, a ściślej mówiąc na przestrzeni stulecia (1250-1350), na obszarze Eurazji, funkcjonował, formujący się od jedenastego wieku, przednowożytny „światowy system” wymiany handlowej, który obejmował swym zasięgiem trzy wysoko rozwinięte kręgi cywilizacyjne: chrześ...
W niniejszych rozważaniach spróbuję odpowiedzieć na szereg pytań związanych z fenomenem wpływu Heglowskiej filozofii. Będę starała się przedstawić czynniki, dzięki którym wciąż jeszcze badamy i zachowujemy ją w naszej naukowej pamięci. (…) Swoje refleksje nad zjawiskiem oddziaływania Hegla oprę bezpośrednio na analizie hiszpańskiej recepcji podstaw jego systemu. Będę się starała wskazać zarówno przyczyny, jak i znamiona jego obecności w hiszpańskiej kulturze od drugiej połowy...
Pierwsza książka przedstawiająca historię filozofii politycznej napisana przez polskiego autora. Jest próbą pokazania, że rozważania o polityce Tukidydesa, Platona, Arystotelesa, św. Tomasza z Akwinu i innych myślicieli, aż do Locke'a, są nadal myślą żywą, która może nas pobudzić do własnych przemyśleń. Składa się szeregu indywidualnie ujętych esejów, prezentujących ich poglądy oraz wprowadzających do głównych zagadnień filozofii politycznej. Jest także próbą filozoficznego u...
