Opowieść o Powstaniu – tragicznej determinacji, która musi przynieść klęskę. Od samobójczej decyzji o jego wybuchu, po ostateczne konsekwencje – katastrofę miasta. Poruszający obraz, wyłaniający się z indywidualnych zapisów zebranych przez KARTĘ.„Dla wielu śmierć miasta to wzmianka w komunikacie albo z dala oglądany słup czarnego dymu. Dla tych, co przez to przeszli, dla nas, co tam byliśmy – to projekcja makabrycznego filmu. Ja taki film o śmierci mych bliskich, o śmierci m...
Christiane Hoffmann (ur. 1967) – niemiecka dziennikarka, córka dwójki uchodźców. Dorastała w Wedel w Szlezwiku-Holsztynie, gdzie trafiła rodzina jej ojca, która od XIII wieku do stycznia 1945 mieszkała we wsi Rosenthal na Dolnym Śląsku (dziś Różyna w województwie opolskim). Rodzina jej matki pochodziła z Prus Wschodnich. Studiowała slawistykę, historię i dziennikarstwo. W latach 1999–2012 publikowała w dzienniku „Frankfurter Allgemeine Zeitung” (jako korespondentka zagraniczn...
Relacja o charakterze biograficznym żydowskiego lekarza ukrywającego się w czasie wojny w okolicach Tłustego na Podolu. Zapis powstawał w trakcie wydarzeń w latach 1943-1944. Historia opowiada o dramatycznym losie wojennym ludności żydowskiej, w tym najbliższej rodziny Autora, ale wiele wątków wyprowadzonych jest sprzed okresu okupacji, opisują sytuację Żydów w latch 30. i 20. Tekst opatrzony został przypisami, uzupełniony posłowiem historyka prof. Andrzeja Żbikow...
Antologia dzienników, listów i wspomnień, która na indywidualnych przykładach pozwala prześledzić zbiorowy los setek tysięcy osób wywiezionych przez Sowietów z Kresów Wschodnich. Książka opowiada o doświadczeniu tych ludzi od wybuchu wojny, przez sowietyzację Kresów, cztery fale deportacyjne (w lutym, kwietniu, czerwcu 1940 i maju–czerwcu 1941), przetrwanie w głębi ZSRR, wyjście z armią Andersa, armią Berlinga i powroty – do rodzinnej wsi, „nowej” Polski… Wszystkie materiały ...
Opowieść o traumie z przeszłości i jej obecności w życiu rodziny, próba autobiografii i śledztwo historyczne. Alex Halberstadt ze strony ojca jest wnukiem funkcjonariusza KGB, jego matka pochodzi z rodziny litewskich Żydów, którzy przeżyli dramat sowieckiej i niemieckiej okupacji. W 1979 roku z matką i jej rodzicami wyemigrował z Moskwy do Stanów Zjednoczonych. Analizuje doświadczenia swoich bliskich, by zrozumieć, w jaki sposób wpłynęły one na niego, jak działa międzypoko...
Wspomnienia Heinza Hegera (pseudonim Josefa Kohouta) są uznawane za unikatowe nie tylko na przełamanie tabu, ale również na opis cierpienia tej grupy ofiar, która była prześladowana również po wojnie – Paragraf 175 przetrwał w NRD i RFN do końca lat sześćdziesiątych XX wieku. „Przedłużenie” prześladowań blokowało walkę byłych więźniów o zadośćuczynienie i uznanie ich jako grupy ofiar.Prześladowania Hegera rozpoczęły się w 1939 roku od umieszczenia w więzie...
Książka zawiera zarówno indywidualne relacje osób doświadczających skutków tamtychwydarzeń: internowanych, konspiratorów, zwykłych ludzi, jaki i fragmenty zbiorowegodziennika stanu wojennego (stworzonego przez podziemne środowisko KARTY w 1982roku). Teksty ułożono w chronologiczną całość, która staje się próbą interpretacji ówczesnejrzeczywistości, pozwala także dotknąć jej najbardziej dramatycznych wymiarów. Do książkidołączone jest kalendarium przygotowań do wprowadzenia st...
Kronika Pomygaczy, prowadzona przez niemal 50 lat, to jedyny w swoim rodzaju zapis historii wsi na Białostocczyźnie. Jej autor Michał Więcko – chłop, filozof-samouk, ludowiec, społecznik – od 1950 roku prowadził bogato ilustrowaną opowieść, która zawiera m.in. historię Pomygaczy od XIV wieku, biografię Autora, miejscowe wierzenia, gwarę, obyczaje. Jest w niej opisana codzienność Pomygaczy, ale też reminiscencje dotyczące wszystkich wymiarów życia społecznego, religijnego i ob...
Jerzy Gwiaździński, ekonomista specjalizujący się w dziedzinie hutnictwa, w latach 1951–87 związany był z Komisją Planowania (w różnych rolach, także jako jej wiceprzewodniczący) – rządową jednostką zajmującą się wyznaczaniem kierunków polityki gospodarczej. We wspomnieniach, spisanych pod koniec życia, półtorej dekady po zmianach ustrojowych, przedstawia – widziane od środka – absurdy centralnego planowania, odsłania zakulisowe mechanizmy, decydujące o stanie ekonomicznym Pe...
Ivan Jablonka (ur. 1973), francuski pisarz i historyk, wykładowca akademicki, wyrusza w podróż śladami swoich żydowskich dziadków, którzy wychowali się i poznali w Parczewie; tam także podjęli działalność w nielegalnej Komunistycznej Partii Polski (KPP). Kolejne dokumenty znalezione w archiwach polskich oraz francuskich, a także rozmowy z członkami rodziny, pozwoliły autorowi zrekonstruować historię dziadków, którzy po kolejnych odsiadkach w polskich więzieniach za działalnoś...
Wspomnienia z okresu dorastania w latach 50. XX wieku na katowickiej Koszutce. Autorka w barwny, niezwykle plastyczny i pełen humoru sposób opisuje życie z perspektywy podwórka przy ulicy Bolesława Czerwińskiego na dawnym osiedlu Marchlewskiego. W książce zostaje sportretowany konglomerat rodzin pochodzących z różnych warstw społecznych, środowisk i narodowości, który tworzy specyficzną podwórkową wspólnotę, wpisującą się w krajobraz starych familoków i nowo powstającej moder...
Tytuł na liście najlepszych książek non-fiction "New York Times" 2021Canadian Jewish Literary Award for BiographyOsobista, błyskotliwie opowiedziana historia młodego kanadyjskiego pisarza o próbie odzyskania rodzinnej nieruchomości w Sosnowcu, należącej przed wojną do dziadka, ocalałegopóźniej z Zagłady. Niespodziewane odkrycie, że kuzyn dziadka, przymusowy robotnik w tajnym nazistowskim kompleksie Riese w Górach Sowich, projektowanym jako kwatera główna Hitlera, zostawił wsp...
Wstrząsające wspomnienia polskiego Żyda Mariana Berlanda (1922–1988), pisane na prośbę działaczy Rady Pomocy Żydom „Żegota” w 1944 roku w ukryciu, po tak zwanej stronie aryjskiej w Warszawie. Opis 12 dni kwietnia 1943 w czasie powstania w getcie warszawskim, gdzie autor z dużą grupą Żydów przebywał w schronie na Muranowskiej 6, kilku dni na Umschlagplatzu, ucieczki z transportu na Majdanek, ukrywania się na Grzybowskiej 41 u znajomych, a od końca czerwca 1943 na Siennej 40 u ...
Te wspomnienia przeczą wielu stereotypom na temat postawy Żydów podczas II wojny światowej. Mówią również niewygodną prawdę o polskim antysemityzmie, odsłaniają napięcia polsko--ukraińskie, ale przede wszystkim pokazują okrucieństwo Sowietów wobec podbitych narodów: Polaków, Ukraińców, Żydów. Po wejściu wojsk sowieckich na Kresy Wschodnie, jak pisze Salomon Leder: „całe życie stało się w treści i formie wulgarne, nieznośne”. A wszelki opór skutkował utratą życia lub co najmni...
Niezwykle barwna, osobista opowieść o podróżach i życiu na walizkach polsko-kanadyjskiej rodziny. Dyplomata Guillaume Siemieński wraz z żoną, artystką Maką Cielecką i dwoma synami, porzuca stabilne życie w Kanadzie, by rozpocząć pracę na placówkach dyplomatycznych w różnych częściach świata – od Holandii, przez Rosję i Gruzję po Haiti. To wnikliwy opis odwiedzonych krajów – oglądanych nie oczami turysty, ale mieszkańca, który poznaje otoczenie od podszewki, oraz poruszająca o...
Konspiracja warszawska 1939–1944. Historie mówione to wspomnienia sześciu osób – uczestników warszawskiej konspiracji – wybrane i przygotowane do druku z wielogodzinnych nagrań biograficznych zrealizowanych przez Archiwum Historii Mówionej Ośrodka KARTA i Domu Spotkań z Historią. Bohaterki i bohaterowie książki opowiadają o swoich motywacjach do udziału w konspiracji, okolicznościach przystąpienia do niej, codzienności konspiracyjnej – przydzielonych zadaniach (kolportażu pod...
W słowach i obrazach to prezentacja zestawiająca fragmenty biograficznych zapisów osobistych Marii Lubomirskiej - listów, pamiętnika, diariusza - z bogatym i różnorodnym pod względem tematycznym i wizualnym wyborem ponad stu niepublikowanych dotąd prac fotograficznych tej autorki. Maria Lubomirska w swoich notatkach koncentruje się przede wszystkim na relacjonowaniu życia rodzinnego, troszczy o zdrowie i przyszłość dzieci, obserwuje i przeżywa polityczne zaangażowanie męża, Z...
Antologia niepublikowanych świadectw z okresu grudzień 1981 – grudzień 1982 pochodzących z Archiwum Ośrodka KARTA. Stan wojenny przedstawiony jest w nich z perspektywy życia codziennego – bez patosu i martyrologii. Wśród autorów – ludzie różnych zwodów i pokoleń: uczennica, student, dziennikarka, nauczyciel, żołnierz, emerytka. Pozwala to zobaczyć ówczesną rzeczywistość z wielu odmiennych punktów widzenia – także geograficznych – zebrane świadectwa pochodzą z różnych miast Po...
W listopadzie 1969 dwustu Polaków żydowskiego pochodzenia trafiło na skalistą wysepkę Marstrand na zachodnim wybrzeżu Szwecji, by w czasie zimowego półrocza mieszkać tam i uczyć się szwedzkiego. Niektórzy z nich przeżyli Zagładę, inni zaś dorastali w powojennej Polsce, nieświadomi swoich żydowskich korzeni. 1968 był rokiem, który zmienił wszystko. Sześcioletnia Anna Grinzweig Jacobsson była jedną z osób, które znalazły się wtedy w Szwecji. Była jednak zbyt mała, by zachować w...
Stefan Dąmbski jako 16-letni żołnierz AK został egzekutorem – wykonywał wyroki na polskich kolaborantach, Niemcach, Ukraińcach, a później także na przedstawicielach nowej władzy. Jego spisana pod koniec życia spowiedź wciąż budzi kontrowersje. Z jednej strony jest świadectwem skrajnego poświęcenia dla Ojczyzny, z drugiej – pozbawionym emocji samooskarżeniem mordercy. Stawia pytanie o cenę wojennego bohaterstwa i granice patriotyzmu. Z biegiem lat jej antywojenne przesłanie zy...
W ogłoszonym 22 lipca 1944 Manifeście PKWN nowa władza komunistyczna zapowiadała między innymi: „Zniesione zostaną niemieckie znienawidzone zakazy, krępujące działalność gospodarczą, obrót handlowy między wsią i miastem. Państwo popierać będzie szeroki rozwój spółdzielczości. Inicjatywa prywatna wzmagająca tętno życia gospodarczego również znajdzie poparcie państwa”.Poparcia nie znalazła. Handel, produkcja, usługi, rolnictwo, rzemiosło… wszelkie formy prywatnej przedsiębiorcz...
Tadeusz Bukowy, aresztowany przez Sowietów jako szesnastolatek, przechodzi przez kolejne więzienia, kolonię karną dla niepełnoletnich, obozy pracy na Uralu i w Kazachstanie, przymusowe osiedlenia w Kraju Krasnojarskim. W swoich wspomnieniach pokazuje bezwzględny system sowieckich represji i wyniszczającej pracy, trudną codzienność oraz specyficzne stosunki społeczne panujące w więzieniach i obozach. Mimo okrutnego losu, który go spotkał, przez całą dziesięcioletnią tułaczkę w...
Nieznany, pierwszy raz publikowany po polsku tekst Václava Havla, w którym opowiada o pierwszych dniach KARTY 77 (inicjatywy działającej w Czechosłowacji na rzecz praw człowieka, która wywarła wpływ na opozycję demokratyczną innych krajów Europy Wschodniej), prześladowaniach, aresztowaniu i śledztwie. Po wyjściu z więzienia, jesienią 1977 Havel stworzył stustronicowy reportaż, ale – jak sam wspominał: „gdzieś go schowałem i już dawno nie wiem, gdzie jest. Jednak może kiedyś g...
To historia życia rodziny Teresy i Romana Czartoryskich w majątku w Konarzewie w latach 1925–41. Dzięki prywatnym zapiskom, wspomnieniom i korespondencji poznajemy od kulis życie polskiej arystokracji w przełomowych dla naszego kraju czasach – burzliwych politycznie latach 20. i 30. XX wieku oraz podczas II wojny światowej, która na zawsze przekreśliła ustalony porządek społeczny, skazując całą klasę ziemiańską i arystokratyczną na niebyt. To intymna opowieść o ostatnich lata...
