Myśl Lwa Szestowa „więcej mówi w dialogu niźli w monologu” – pisze Cezary Wodziński – i przygląda się najistotniejszym fascynacjom Szestowowskiej filozofii, która najwyraźniej wybrzmiewa w sporze z innymi: z Dostojewskim, Husserlem, Kierkegaardem, Nietzschem, Szekspirem, Pascalem, Ockhamem czy Lutrem. I tak oto książka poświęcona jednemu myślicielowi staje się rozprawą nad znaczeniem i wartością całej europejskiej tradycji filozoficznej. Szestow postawił bowiem filozofię w...
Łacińska Rozprawa o scenicznym wykonaniu (1727) bawarskiego jezuity Franza Langa to przede wszystkim jeden z pierwszych europejskich podręczników „koniecznej i szlachetnej sztuki” – gry aktorskiej. Ale nie tylko – problematykę aktorstwa osadzono bowiem w ramach poradnika dla nauczycieli odpowiedzialnych za przygotowanie przedstawień szkolnych od początku, tj. napisania tekstu sztuki, do finału, jakim był spektakl. W świetle dużej mobilności nauczycieli szkół jezuickich i kosm...
Słowo pupilla oznaczało w łacinie laleczkę, dziewczynkę, sierotę, osobę nieletnią znajdującą się pod czyjąś kuratelą – a zarazem źrenicę, pierwotnie nazywaną tak z powodu maleńkiego obrazu nas samych („laleczki”), jaki dostrzegamy w oku osoby, na którą patrzymy. Jednak pupa to po łacinie również poczwarka, czyli stadium rozwojowe owadów, które podlegają przeobrażeniu zupełnemu. W miękko brzmiącym słowie pupilla tkwi już zatem zapowiedź radykalnej metamorfozy. Namysł nad figur...
Komu potrzebna jest dziś schulzologia, skoro wiadomo, że z Schulza nie da się zrobić bohatera mediów czy polityki? Odpowiedź może być zaskakująca. Schulz jest dziś niezbędny samym schulzologom, literaturoznawcom. Twórczość Schulza – odczytywana poza jej macierzystymi kontekstami – jest bowiem rajem dla interpretatorów. Każdy może tu przynieść to, co go najbardziej interesuje, a każda interpretacja zostanie zaakceptowana. Schulz poza prawdą i fałszem – czyż nie jest to spełnie...
„Gdyby przed wojną zapytało się gdańszczan, kto, ich zdaniem, należy do najbardziej znanych pisarzy rodem z Gdańska, wówczas wielu z nich wymieniłoby w czołówce Johannesa Trojana. W ich żywej pamięci pozostawał przede wszystkim jako dziennikarz i autor żartobliwych wierszy, które cieszyły się ogromną popularnością. Ale to, że pisywał też o swoim rodzinnym mieście, nie było faktem powszechnie znanym. Dziś już mało kto o tym wie. A szkoda, bo te fragmenty jego twórczości stanow...
Z czego wynikają głęboki smutek, rozpacz, obłęd, szał, samobójstwo? Wbrew tym, którzy przywołują jakąś przyczynę nadprzyrodzoną czy karę boską, myśl medyczna już od czasów starożytnych przyznawała pierwszeństwo pewnej przyczynie naturalnej, jednemu z płynów w ciele – czarnej żółci, to znaczy melancholii. Jej czarna barwa, porównywana często do barwy węgla czy atramentu, była oznaką jej szkodliwej mocy. Ten płyn nie istnieje. Lecz czyż to nie atramentem pisze się wiersze? Pr...
Książka Katarzyny Rozmarynowskiej to monografia poświęcona gdańskim ogrodom publicznym: promenadom spacerowym, parkom i zieleńcom, niegdyś tętniącym życiem, dziś często zapomnianym i powoli znikającym z krajobrazu miasta. Autorka przedstawia historię prawie czterdziestu miejskich ogrodów – od Błędnika (1708) po modernistyczne zieleńce z lat trzydziestych XX wieku. Czytelnik znajdzie tu również informacje o sposobie zarządzania zielenią miejską i postaciach związanych z miejsc...
W Anglii pod panowaniem Tudorów i Stuartów rozwinęła się nowa odmiana wypowiedzi publicznej – mowa pożegnalna skazańca. Z początku wymuszane przez władzę, schematyczne i skonstruowane według określonego wzorca, z czasem ewoluowały, zaspokajając zapotrzebowanie odbiorców na sensacyjne informacje lub dostarczając wiadomości o skazańcu i okolicznościach przestępstwa. Mowy te, wpierw odnotowywane przez świadków egzekucji w prywatnych dziennikach, pamiętnikach lub korespondencji, ...
Próba przyjrzenia się powszechnej opinii, że filozofia niemiecka – zwłaszcza od Kanta do Hegla – wpłynęła na literaturę polskiego romantyzmu. Autorka pokazuje stopień i przyczyny zainteresowania tym zagadnieniem od początku XIX wieku aż do dziś, gromadzi, porządkuje oraz weryfikuje poglądy i metody badaczy, przygląda się inspiracjom płynącym z konkretnych dzieł i z „ducha epoki”, zwraca uwagę na pojawiające się przy opracowywaniu tego tematu problemy, stereotypy, schematy i p...
Książka Zrozumieć niewiarę to próba oryginalnej egzegezy fenomenu – jak głosi jej podtytuł – „filozoficznego wyznania niewiary”. Autorka, skupiając się na świecie kultury francuskiej, bada dzieła takich znanych twórców i myślicieli, jak: François Rabelais, Michel Montaigne, Pierre Bayle, Voltaire czy Jean Jacques Rousseau. Nie rozstrzyga, który z nich był ateistą, ale odkrywa w ich pismach rozliczne formy niewiary, niedające się do siebie wzajemnie sprowadzić. W nowożytnej my...
Książka ta jest próbą spojrzenia na niezwykły fenomen popularności powieści kryminalnej. Jej autor odchodzi jednak od tradycyjnych strukturalnych analiz i podziałów tego typu prozy. Wychodząc z założenia, że w literaturze popularnej prawdziwym „sensem” dzieła jest przede wszystkim efekt jego oddziaływania, interesuje się przede wszystkim doświadczeniem czytania dla przyjemności, a więc zagadnieniem zwykle niedostrzeganym i marginalizowanym w badaniach literackich. Uznając czy...
Czy to kolejna książka o Ryszardzie Kapuścińskim? Tylko do pewnego stopnia, gdyż Magdalena Horodecka rekonstruuje nie tyle obraz Kapuścińskiego-autora, ile Kapuścińskiego-narratora, potrafiącego w niezwykły sposób odtwarzać i przetwarzać zebrane świadectwa w nową formę. Jej rozważania adresowane są do tych, którzy nie oczekują kolejnej biografii, lecz raczej namysłu nad tajnikami sztuki opowiadania autora Szachinszacha. Na książkę składają się nade wszystko „spotkania osobne...
Tematem książki są literackie sny polskich pisarzy, od romantyzmu do dziś. Autor nie tworzy jednak reprezentatywnego przeglądu utworów onirycznych, lecz skupia się wyłącznie na problemie tożsamości śniącego podmiotu. Nie zajmuje się ani tak zwaną poetyką oniryczną, ani topiką snu czy jego funkcjami w utworach literackich. Przedmiotem jego analiz są jedynie takie zapisy snów, które da się potraktować jako świadectwa stanu tożsamości śniącego. Bada pod tym kątem literackie sny ...
Z okazji setnej rocznicy urodzin noblisty w ramach obchodzonego Roku Czesława Miłosza Polska Filharmonia Bałtycka zorganizowała cykl spotkań „Wiek Miłosza”, w którym współgrają muzyka i poezja. Bach, Vivaldi, Mozart i jazz towarzyszą odczytaniom Apokalipsy, Doliny Issy, Gdzie wschodzi słońce…, nadają dziełom poety nowe brzmienie i pobudzają do kolejnych interpretacji. Gdański festiwal to spotkania i rozmowy niezwykłych postaci świata literatury, teatru i muzyki. Niezwykłe są ...
Książka o twórczości jednego z największych reformatorów współczesnego teatru. Autor, od lat zajmujący się fenomenem Teatru Laboratorium, porównuje Grotowskiego z innymi awangardowymi twórcami, zarówno wcześniejszymi (Meyerhold), jak i pracującymi w tym samym czasie (Barba, Brook). Pokazuje wpływ Grotowskiego, a zwłaszcza jego metod pracy z aktorem, na późniejsze teatry alternatywne (Teatr Ósmego Dnia, Gardzienice) i na reżyserów znanych z burzenia stereotypów (Swinarski). W...
„Inny Mickiewicz” to poeta interpretowany inaczej. Z jednej strony – dzięki nawiązaniu do współczesnych języków interpretacji, które pozwalają czytać teksty dawne jako ciągle żywe oraz dostrzec w tych tekstach to, co uprzednio nie było zauważane. Z drugiej strony – przez poszukiwanie wątków dotychczas marginalizowanych, skrywanych, a nawet cenzurowanych przez poetę, związanych z nowatorskim i oryginalnym wymiarem jego dzieła. Mickiewicz wyłaniający się z rozdziałów tej książk...
„Książka Małgorzaty Kozubek jest pierwszym w polskiej literaturze przedmiotu naukowym opracowaniem zagadnienia filmoterapii. […] Przesłanki tej metody autorka analizuje w rozległym kontekście kultury terapeutycznej, a także w ramach problematyki stricte filmoznawczej, związanej z percepcją filmu”. Tadeusz Szczepański „Małgorzata Kozubek zadaje pytanie o możliwości teoretyczne, a także o szanse praktycznej skuteczności wykorzystania filmu do psychoterapii, a zwłaszcza do psy...
Wszystkiego najlepszego z okazji urodzin, Merete Lynggaard. Najlepsze życzenia z okazji ukończenia trzydziestu trzech lat. Owszem, dziś jest 6 lipca. Siedzisz tutaj sto dwadzieścia sześć dni, a nasz prezent jest taki, że przez najbliższy rok nie będziemy gasić światła. Spokojnie, Merete, nie chcemy cię zamęczyć. Damy ci za to szansę uniknięcia czegoś gorszego. Musisz tylko sama odpowiedzieć na bardzo istotne pytanie: dlaczego musisz przez to wszystko przechodzić? W roku 2002...
Wydanie edytorskie jednej z najpiękniejszych gdańskich ksiąg rękopiśmiennych wraz z opracowaniem naukowym i zarysem działalności bractwa bułkarzy i ciastkarzy Królewskiego Miasta Gdańska. „Słowo i obraz tej księgi tworzą zadziwiającą relację o stosunku plebsu gdańskiego do rzeczywistości materialnej i duchowej, do idei i wartości. Są przesłaniem moralnym o zasadach codziennego życia niższych warstw społecznych w osiemnastowiecznym Gdańsku. Ukazują głęboki i odpowiedzialny spo...
W książce zebrano wiedzę obejmującą cały dorobek jednej z najciekawszych epok literackich w polskiej kulturze. Znajdziemy tu biografie twórców, omówienie głównych dzieł międzywojnia, informacje dotyczące prądów oraz grup literackich, a także czasopism poświęconych literaturze i kulturze lat 1918-1939. Przystępna forma słownika umożliwia szybkie odnalezienie potrzebnych dat i faktów. Z tego powodu Dwudziestolecie międzywojenne. Słownik literatury polskiej jawi się jako pozycja...
Gdańskie korespondencje Adama Czartkowskiego do „Kuriera Warszawskiego” z lat 1931–1939 to fascynująca lektura, w najlepszych momentach porywająca kronika Wolnego Miasta Gdańska zmierzającego do katastrofy. Autor, pracujący od 1928 roku w Polskim Gimnazjum Macierzy Szkolnej, okazuje się skrupulatnym obserwatorem wydarzeń wewnątrzgdańskich i okołogdańskich. Przez osiem lat nie tylko pisze o czystej faktografii wydarzeń w Wolnym Mieście, lecz także stara się je przybliżać i wyj...
Książka o czterech twarzach. Cztery okładki wymierzone w pysk polskiej polityce i polskiej rzeczywistości. Pierwsza twarz - okładka pop-art. To wyzwanie rzucone polskiej powierzchowności, łatwo przyjętemu konsumpcjonizmowi i wtórności. A jednocześnie - pochwała ducha modernizacji i chęci wyrwania się z objęć Wschodu! Z syfu na ulicach, brudu na podwórkach, krzywych chodników i dziurawych ulic. Druga twarz - okładka wibrator. Przeciw kabotyństwu, ksenofobii, polskiej madame Ko...
Polsko-niemiecka pisarka Eleonora Kalkowska (1883–1937) jest autorką między innymi głośnego lirycznego manifestu antywojennego Der Rauch des Opfers z 1916 roku oraz odnoszących sukcesy sceniczne sztuk z nurtu teatru społecznego niepokoju: Sprawy Jakubowskiego (1929) i Doniesień drobnych (1932). Urodziła się w Warszawie, lecz po licznych migracjach przez większość życia związana była z Berlinem okresu Republiki Weimarskiej, który stał się sceną dla jej poetyckich i dramatopisa...
Książka dotyczy ważnego, ale niezbadanego dotąd zjawiska fotograficznego negatywu, będącego nie tylko pośrednikiem w procesie wywoływania zdjęć, ale również skończonym przedstawieniem, wykorzystywanym często w twórczości artystów i fotografów. Może się wydawać, że fotografię wynaleziono po to, aby uzyskać wierne obrazy świata, uwiecznione na „lustrach obdarzonych pamięcią”. Co jednak się stanie, gdy spojrzymy na fotografię przez pryzmat negatywu? Wówczas okazuje się, że odbi...
