WakacyjnySzoping

Biografie i wspomnienia - książki, ebooki i audiobooki

Typ publikacji

Cena

Format

Wydawcy

Sortuj według:
Zyskujące popularność

Popularne kategorie

Wszystkie kategorie

    Promocja
    okładka Magda, miłość i rak Magdalena Prokopowicz. O życiu, śmierci… I o nadziei., Książka | Alina Mrowińska

    Magda, miłość i rak to książka o życiu i śmierci … I o nadziei. Magda Prokopowicz w wieku 27 lat zachorowała na raka piersi. Walczyła z chorobą, będąc w ciąży. Przeszła chemioterapię, skomplikowaną operację i urodziła zdrowe dziecko. W tym czasie doświadczyła wszystkich etapów choroby, nauczyła się otwierać zamknięte drzwi, dowiadywać się, co jest prawdą, co mitem i odkryła, jak ważne w walce z rakiem jest pozytywne myślenie. Założyła fundację Rak’n’Roll. Wygraj życie! I ...

    Promocja
    okładka Marzenie hippisa Autobiografia, Książka | Neil Young

    Po raz pierwszy legendarny wokalista, autor piosenek i gitarzysta Neil Young pisze o swoim życiu osobistym i twórczości. O dzieciństwie w Ontario, gdzie jego ojciec zakorzenił w nim miłość do słowa pisanego, oraz o zmaganiach z chorobą w wieku pięciu lat. Opisuje podróże przez kanadyjskie prerie, trudności w opłacaniu czynszu i wyjazd z Kanady do Los Angeles w 1966 roku, by ścigać swe muzyczne marzenia. Wspomina krótki, ale znaczący okres z Buffalo Springfield, ich nagłą sł...

    Promocja
    okładka Andrzej Wajda Podejrzany, Książka | Witold Bereś, Krzysztof Burnetko

    Wielkie kino, wielka polityka i codzienne życie najwybitniejszego twórcy polskiego kina Jego życiem interesowali się osobiście szef KGB, 10 generałów polskiej bezpieki oraz ministrowie Moczar i Kiszczak. Jego filmy śledzili kolejni szefowie partii i państwa: od Gomułki, plującego na pesymizm „Niewinnych czarodziejów”, poprzez Gierka, któremu żona kazała usunąć pornografię z „Ziemi obiecanej”, po Jaruzelskiego, który przy okazji „Człowieka z żelaza” chciałby udowodnić, że w G...

    Promocja
    okładka AC/DC Wczesne lata z Bonem Scottem, Książka | Daniels Neil

    Zespół AC/DC powstał w 1973 roku, jednak dopiero w drugiej połowie 1974 roku do zespołu dołączył urodzony w Szkocji wokalista Robert Belford Scott, który pomógł grupie wspiąć się na szczyty popularności. Dzięki oszałamiającym albumom, ale przede wszystkim fantastycznym występom, muzycy stworzyli najbardziej elektryzujący zespół koncertowy z lat siedemdziesiątych. Przyglądając się każdej z płyt nagranych ze słynnym, charyzmatycznym wokalistą, autor książki "AC/DC. Wczesne lata...

    Promocja
    okładka Edward Śmigły Rydz Następca komendanta Materiały do biografii, Książka | Marek Jabłonowski, Piotr Stawecki

    Marszałek i naczelny wódz w wojnie 1939 r, Edward Śmigły-Rydz należał do czołowych postaci Drugiej Rzeczypospolitej. Jego życie jest przykładem szybkiej kariery wojskowej i politycznej. Był świetnym mówcą, umiejącym znaleźć drogę do serc i umysłów słuchaczy. Przed 1939 r. cieszył się znaczącą - umiejętnie podtrzymywaną - popularnością zwycięskiego dowódcy, ale i polityka, który potrafi wyprowadzić kraj z najtrudniejszej sytuacji. W ostatnich latach Drugiej Rzeczypospolitej o...

    Promocja
    okładka Od stalówki do laptopa Pół wieku dziennikarskich przygód, Książka | Tarasiewicz Krystyna

    "To pasjonująca lektura.To opowieść o dziennikarstwie lat, które nie pozostawiły po sobie wiarygodnych dokumentów, a wiarygodnych tekstów dziennikarzy tyle, ile udało się przepchnąć przez cenzurę. […] Krystyna Tarasiewicz przeszła w Warszawie redakcje najlepsze, czasem też o charakterze fenomenów kulturowych jak na czasopisma po tej stronie Łaby – "Świat", który starał się być polskim "Life'm", "Dookoła świata", pierwsze pismo dla młodzieży, które zwróciło się ku zainteresowa...

    Promocja
    okładka Wywiad ze śmiercią, Książka | Michał Wancerz

    Książka ta przedstawia człowieka wyjątkowego w skali całego znanego nam świata. Człowieka, który zmarł a następnie został odesłany z powrotem do świata żywych tylko po to, aby móc podzielić się z nami całą wiedzą zebraną w ciągu 1400 lat swojego istnienia.
    Jak sam bohater twierdzi, są już ludzie, którzy poszukują i potrzebują tej wiedzy. Ludzie otwarci ale przede wszystkim, ludzie rozwijający się duchowo.

    Promocja
    okładka Kryptonim Bonza Życie jednoznacznie podwójne, Książka | Władysław Bartoszewski, Michał Komar

    W kolejnym tomie wspomnień Władysław Bartoszewski sięga pamięcią do czasów, gdy stał się jak sam to określa „tajnym i dobrowolnym” współpracownikiem Radia Wolna Europa. O jego życiu jednoznacznie podwójnym wiedzieli wtedy Jan Nowak-Jeziorański i ksiądz Kirschke – obaj przypomniani w tym tomie wśród innych, czynnych na emigracji czy w opozycji krajowej, duchowo niezależnych. To między innymi Gustaw Herling-Grudziński, Kazimierz Wierzyński, Andrzej Pomian, Bolesław Wierzbiański...

    Promocja
    okładka Życie w kręgu wielu kultur Wspomnienia i opinie, Książka | Adam Bajcar

    Metafora życia jako podróży jest wszechobecna w materii wspomnień i opinii zawartych w tej szczególnej topografii „życia w kręgu wielu kultur”, dokumentującej zarówno niezatarte ślady z dzieciństwa i wczesnej młodości we Lwowie – tyglu etnicznym i wyznaniowym – jak i ponad pół wieku pasjonujących wędrówek Adama Bajcara przez krajobrazy, pogranicza i obrzeża różnych kultur.

    prof. dr hab.Bazyli Nazaruk

    Promocja
    okładka Helena Majdaniec Jutro będzie dobry dzień, Książka | Rafał Podraza

    Rafał Podraza w mistrzowskiej opowieści o Królowej Polskiej Piosenki. Helena Majdaniec – popularyzatorka polskiego big-beatu, twista, surfa i madisona, miłośniczka kapeluszy, maślanych ciasteczek i codziennych spotkań z przyjaciółmi, którym wysyłała tygodniowo 50 kartek, pocztówek, telegramów i listów. Fenomenalnie śpiewała rosyjskie romanse, jako pierwsza wykonała Tańczące Eurydyki. Dynamit na scenie, kwiat paryskich kabaretów, w życiu prywatnym refleksyjna i pełna tęsknoty ...

    Promocja
    okładka Umierać też trzeba umieć, Książka | Pachter Mietek

    Wspomnienia Mietka Pachtera to niecodzienny dokument. Autor urodził się w Warszawie w 1923 r., w kochającej się żydowskiej rodzinie. W getcie pracował przy rozbiórce domów i jednocześnie zajmował się szmuglem, by wyżywić najbliższych. Po wywiezieniu młodszego brata i rodziców do Treblinki w styczniu 1943 r. przeżył ze starszym bratem Wilkiem powstanie w getcie, następnie zaś wywózkę do Treblinki i Majdanka, skąd przeniesiono ich do obozu HASAG w Skarżysku, a potem w Częstocho...

    Promocja
    okładka Izabela Jagiellonka. Los tak chciał, Książka | Alina Zerling-Konopka

    Wiek XVI, niespokojne czasy wojen z Turcją. Piękna córka króla Zygmunta Starego i Bony, Izabela, pierwsza z rodzeństwa opuszcza rodzinne gniazdo w Krakowie. Poślubia króla Węgier i wyjeżdża do Budy. Jak powiedzie się jej w obcym kraju? Czy pokocha męża? Wielkie tragedie, niebezpieczeństwa i kulisy polityki europejskiej staną przed młodziutka, osamotnioną królową. Czy potrafi walczyć o tron i życie? Czy okaże się nieodrodną córką dumnej Bony, wnuczki królów Neapolu? Izabel...

    Promocja
    okładka Na frontach I wojny światowej Pamiętniki, Książka | Szczepan Pilecki, Bolesław Skąpski

    Publikacja składa się z dwóch części. Pierwsza z nich to pamiętnik porucznika Szczepana Pileckiego, który niemal dzień po dniu zapisał swoje działania i wrażenia najpierw z frontu karpackiego, potem włoskiego. Szczególnie ciekawe są refleksje młodego, wówczas dwudziestotrzyletniego człowieka, biorącego udział w krwawej wojnie. Druga część to wspomnienia porucznika Bolesława Skąpskiego z okresu upadku twierdzy Przemyśl, niewoli w Taszkiencie oraz ucieczki, która trwała pół rok...

    Promocja
    okładka Skandaliści PRL, Książka | Sławomir Koper

    Szalone życie PRL-owskich celebrytów wypełniały romanse i awantury. Brawura i zgorszenie były na porządku dziennym. Hłasko szokował poglądami i zachowaniem. A Tyrmand, Frykowski, Himilsbach i Maklakiewicz… Władysław Broniewski niemal nigdy nie trzeźwiał i za nic miał przestrzeganie konwenansów. Janusz Atlas nigdy nie zapomniał swojego pierwszego kontaktu z Broniewskim. Miał zaledwie kilka lat, gdy razem z ojcem pojawił się w Domu Pracy Twórczej w Oborach i zobaczył, co Bronie...

    Promocja
    okładka Sławne pary PRL, Książka | Sławomir Koper

    Nowa książka bestsellerowego autora poświęcona elitom PRL. Zofia i Krzysztof Komedowie, Kalina Jędrusik i Stanisław Dygat, Alicja i Piotr Jaroszewiczowie, Halina Mikołajska i Marian Brandys, Maryla Rodowicz i Daniel Olbrychski – to tylko niektóre sławne pary, które na przekór szarej, peerelowskiej rzeczywistości żyły kolorowo i intensywnie, czasem nawet zbyt intensywnie.

    Promocja
    okładka Strażnik. Marek Edelman opowiada, Książka | Marek Edelman, Assuntino Rudi, ...

    „Nie to ważne, kto i gdzie strzelał, jak i którędy przeskoczył. Nie chodzi mi o dawanie świadectwa żołnierskiej dzielności. Prawdopodobnie byliśmy dzielni. No i co z tego? I tak zostaliśmy pokonani. Ja chcę świadczyć o wartościach, o mężczyznach i kobietach, o miłości i polityce, braterskich więziach” - fragment książki Po wojnie został w Polsce, żeby być „strażnikiem żydowskich grobów”, ale nigdy nie wystawiał Polakom rachunków, a Polska pozostała jego ojczyzną. Ma...

    Promocja
    okładka Licencja na zabijanie. Komanda śmierci tajnych służb, Książka | Egmont R. Koch

    W wojnie przeciwko terroryzmowi prowadzonej na całym świecie rządy zachodnie wydają wyroki śmierci wykonywane przez tajne służby. Bez praworządnego procesu, bez prawa do obrony, obarczone ryzykiem śmiertelnej pomyłki. Zabójcza machina używa strzelców wyborowych, bomb i trucizn. Od niedawna egzekucje wykonuje się przy użyciu dronów, co często powoduje tragiczne „straty uboczne”. Z punktu widzenia prawa międzynarodowego akcje te są nielegalne. Koch po raz pierwszy opisuje kontr...

    Promocja
    okładka Romanowowie. Imperium i familia, Książka | Andrzej Andrusiewicz

    Podczas trzystu lat władania Rosją powiększyli jej obszar ponad pięciokrotnie i nigdy nie odstąpili innemu Państwu ani skrawka ziemi. Na obszarze ich imperium rozciągającym się od Warty do wybrzeży Pacyfiku żyło 166 milionów ludzi. Romanowowie – najpotężniejsza dynastia naszej części świata, dumni twórcy potęgi Rosji, ofiary bolszewickiej rewolucji i symbol pogrzebanej przez nią epoki, współcześni pretendenci do rosyjskiego tronu, ostatni królowie Polski… Choć budzą coraz wię...

    Promocja
    okładka Jestem drugi. Autentyczne historie. Odmienione losy, Książka | Doug Bender, Dave Sterrett

    Wiele historii. Jedno niezwykłe zakończenie. Zawodowy baseballista. Pastor z Tennessee. Gwiazda reality show. Samotna matka. Muzyk rockowy z multiplatynowymi płytami w dorobku. Co te osoby mają ze sobą wspólnego? Wszystkie sięgnęły dna. I wszystkie się od niego odbiły. Czasem głośne, czasem nieznane – oto autentyczne historie ludzi skonfrontowanych z własną bezsilnością i niemocą, którzy odkryli zdumiewającą prawdę. Przekonali się, że zamiast polegać na sobie lub uciekać...

    Promocja
    okładka Lew Tołstoj. Ucieczka z raju, Książka | Pawieł Basiński

    Książka uhonorowana najbardziej prestiżową nagrodą dla literatury rosyjskiej – „Bolszaja Kniga”, a także tytułem „Książka Roku 2010” Ukazała się po raz pierwszy w Rosji w 2010 roku i od tego czasu miała 10 wydań. Sto lat temu w Jasnej Polanie zdarzyło się coś, co wstrząsnęło światem. Osiemdziesięciodwuletni pisarz, geniusz i największa ówczesna sława literacka, hrabia Lew Tołstoj, potajemnie uciekł z domu w nieznanym kierunku. Od tego czasu szczegóły ucieczki i śmierci wielki...

    Promocja
    okładka Coco Chanel. Legenda i życie, Książka | Picardie Justine

    Misternie sporządzony portret Coco Chanel to nie tylko jej burzliwe związki, ale także fascynujące okoliczności, jakie towarzyszyły pomysłowi na „małą czarną” czy ukazaniu się na rynku słynnych perfum Chanel nr 5, tajemny język i symbolika, którymi kreatorka opatrywała swoje dzieła, niezwykłe znajomości i przyjaźnie, wpływ dzieciństwa i wczesnej młodości na późniejsze lata jej życia – wszystko wywiedzione z imponującej ilości materiałów źródłowych, do których dotarła Justine...

    Promocja
    okładka Przestępca z zasadami. Biografia subiektywna, Książka | Philippe Jaenada

    Oparta na faktach opowieść o współczesnym Arsenie Lupin. Bruno Sulak - złoczyńca-dżentelmen - żył naprawdę. Na początku lat 80. dwudziestego wieku był najbardziej poszukiwanym człowiekiem we Francji. W innych okolicznościach mógłby zostać najlepszym francuskim gliną, ale przypadek sprawił, że został przestępcą i jednocześnie najbardziej fascynującą postacią swoich czasów. Philippe Jaenada pieczołowicie odtwarza losy Sulaka i jego ewolucję jako gangstera. Nie szczędzi czytelni...

    Promocja
    okładka Kobiety niepokorne, Książka | Cristina Morato

    Nazwiska Marii Callas, Coco Chanel, Wallis Simpson, Evy Perón, Barbary Hutton, Audrey Hepburn i Jackie Kennedy przez dziesiątki lat pojawiały się na stronach czasopism. Dzięki talentowi, urodzie, sile osobowości kobiety te stały się autentycznymi mitami XX wieku. Sławne, bogate, atrakcyjne, w oczach świata wydawały się wcieleniem doskonałości. Jako ikony mody i światowości stworzyły, każda z nich, indywidualny styl i były podziwiane przez miliony kobiet, pragnących się do nic...

    Promocja
    okładka Kurt Vonnegut: Listy, Książka | Kurt Vonnegut

    NIEZWYKŁA KOLEKCJA OSOBISTEJ KORESPONDENCJI KURTA VONNEGUTA NOSZĄCA WSZELKIE CECHY JEGO WYJĄTKOWEJ PROZY Bogaty zbiór listów korespondencji powstających przez całe dorosłe życie pisarza, to w większości niepublikowane wcześniej listy do bardzo różnych adresatów: rodziny, przyjaciół, krytyków, cenzorów i przeciwników. Szeroka tematyka korespondencji i uporządkowana kompozycja sprawiają, że Listy można czytać zarówno jako swoisty zbiór esejów, jak i – w pewnym sensie – nigdy ni...

Co znajdziesz w kategorii: Biografie i wspomnienia

Co to jest książka biograficzna?

Książki biograficzne to dzieła opisujące życie, karierę, osiągnięcia jakiejś znanej postaci lub popularnej osoby, na przykład muzyka, polityka czy sportowca. Niektóre z tych tytułów są fabularyzowane, inne nie. W przeciwieństwie do autobiografii, ebooki biograficzne napisane są z perspektywy osoby trzeciej, opisującej daną postać. Z kolei autobiografie to historie tworzone przez same osoby w nich opisywane - znajdziecie w nich zatem wiele osobistych opowieści oraz pierwszoosobową formę narracji. Czasami biografie skupiają się na osobach lub wydarzeniach kontrowersyjnych - innym razem na tych najbardziej cenionych i lubianych. Sensację wywołał na przykład debiut literacki Jennette McCurdy, “Cieszę się, że moja mama umarła”. Ten pełen emocji zapis zmagań z toksyczną matką, zaburzeniami odżywiania i uzależnieniami jednej z najbardziej znanych współczesnych amerykańskich dziecięcych aktorek. Nie zawsze jednak biografie lub autobiografie opierają się na tak trudnych zwierzeniach i wspomnieniach.

Z czego składa się biografia?

Jakie elementy składają się na ciekawe biografie? Przede wszystkim wciągająca, często wielowątkowa historia odmalowująca obraz człowieka z krwi i kości - z jego radościami i smutkami, problemami i sukcesami. Często dzieła te opierają się na wspomnieniach - czy to samej opisywanej osoby, czy jej przyjaciół, znajomych, rodziny, bliskich. Dzięki temu otrzymujemy w miarę możliwości jak najbardziej pełny obraz życia, do którego poznania zostajemy zaproszeni. Nierzadko dzięki temu poznajemy inne, czasem zaskakujące oblicze danej osoby, odmienne od tego, co znamy z mediów czy opinii społecznej. Najlepsze książki biograficzne często opierają się na sytuacjach, które są czytelnikom zupełnie nieznane lub niewyobrażalne. Tak dzieje się na przykład w wypadku tytułu “ Czesałam ciepłe króliki. Rozmowa z Alicją Gawlikowską-Świerczyńską” Dariusza Zaborka. Ta lekarka i więźniarka obozu w Ravensbrück opowiada historię o niesamowitym optymizmie, który udało się jej utrzymać nawet pomimo tragicznych warunków obozu koncentracyjnego. W wieku 92 lat zdecydowała się opowiedzieć Zaborkowi o swoim życiu, dzięki czemu otrzymujemy poruszający obraz o życiu silnej, odważnej i niezależnej kobiety. Ebook z tym wywiadem znajdziecie na Woblink w formatach epub, mobi lub pdf.

Jakie są rodzaje ebooków biograficznych?

Na Woblink znajdziecie wiele różnych rodzajów biografii literackich skupiających się na osobach o różnych zawodach, pochodzeniu czy żyjących w zupełnie odmiennych od dzisiejszych warunkach. Wiele tego typu dzieł odmalowuje portrety artystów i twórców. W tej grupie znajdziecie chociażby historię życia Kory zatytułowaną “Się żyje. Kora. Biografia” napisaną przez Katarzynę Kubisiowską. Z kolei autobiograficzna “My Love Story. Autobiografia” została spisana przez samą Tinę Turner. Nie tylko ta wielka piosenkarka wzięła sprawy w swoje ręce, gdy przyszło do opowiedzenia historii swojego życia. Taką drogą poszli także Dave Grohl, muzyk, lider zespołu Foo Fighters, w swojej książce “The Storyteller. Moje historie. Opowieści o życiu i muzyce” czy Woody Allen w “A propos niczego. Autobiografia”. Specyficzny rodzaj autobiografii przedstawił w swoim dziele “Tysiąc lat radości i trosk. Wspomnienia” chiński artysta Ai Weiwei, przeplatając własne doświadczenia i wspomnienia z historią swojego ojca oraz kontekstem przemian, jakie miały miejsce w Chinach w ciągu kilku ostatnich dekad. Ciekawą perspektywę biografii artysty proponuje także Natalia Budzyńska w swoim dziele “Witkiewicz, ojciec Witkacego”. Opisuje ona bowiem życie znanego malarza, krytyka sztuki oraz pisarza, ojca Witkacego, twórcy architektonicznego stylu zakopiańskiego, o którym czasem zapomina się, mówiąc głównie o jego synu. Wśród ważnych biografii polskich artystów znajdziecie także książkę Moniki Śliwińskiej “Wyspiański. Dopóki starczy życia”. Dzięki danym zebranym w archiwach, rodzinnych dokumentach, listach i pamiętnikach Śliwińskiej udaje się zrekonstruować mało znanego, prywatnego Wyspiańskiego, który ściga się z własną śmiercią, najbardziej intymne wiersze pisze o żonie i gorączkowo szuka sposobu, by dostąpić artystycznego spełnienia i nieśmiertelności. Cennym źródłem wiedzy są także biografie świętych (hagiografie). Dotyczą one zarówno postaci historycznych (na przykład “Ignacy Loyola. Sam i na piechotę”), jak i współczesnych (jak “Siostra Faustyna. Biografia świętej”). Wiele z nich dotyczy także świętych papieży, w tym Jana Pawła II - tutaj znajdziecie chociażby “Pontyfikat na czasy zamętu. Jan Paweł II wobec wyzwań Kościoła i świata” o. Macieja Zięby lub “Niezapomniany. Jan Paweł II we wspomnieniach przyjaciół i współpracowników” Włodzimierza Rędziocha. Te i wiele innych biografii oraz autobiografii znajdziecie na Woblink jako książki papierowe, audiobooki lub ebooki (epub, mobi, pdf).

Najlepsze książki biograficzne i autobiograficzne

Wiele popularnych biografii i autobiografii opowiada historie osób rozpoznawalnych na całym świecie, odkrywając nieznane lub przemilczane wcześniej elementy ich życia. Biografie sławnych ludzi zawierają w sobie także między innymi najciekawsze biografie sportowców, polityków, pisarzy czy muzyków. Znajdziecie tu na przykład ebooka “Ten drugi”, opowieść o księciu Harrym. Wcześniej ukrywane wydarzenia i okoliczności zawiera w sobie także na przykład biografia aktora Matthew Perry'ego , znanego głównie z roli Chandlera w serialu “Przyjaciele”. Jego “ Przyjaciele, kochankowie i ta Wielka Straszna Rzecz”, choć pełne charakterystycznego dla niego humoru, opowiada o trudnej walce z chorobą i nałogami, najciemniejszych momentach życia i najważniejszych, prawdziwych przyjaciołach. Swoją autobiografię, w której wyjaśnia wiele wcześniejszych kontrowersji i ujawnia nieznane dotąd fakty, stworzyła także Pamela Anderson w “Love, Pamela. Autobiografia”. Poznać możecie także życie innych aktorów - Matthew McConaughey’a w książce “Zielone światła” czy Toma Feltona w “Po drugiej stronie różdżki”. Michał Rusinek, przez wiele lat sekretarz Wisławy Szymborskiej, opowiada o tej wybitnej poetce w swoim “Nic zwyczajnego. O Wisławie Szymborskiej”. David Gardner napisał biografię jednego z najbardziej znanych współcześnie amerykańskich aktorów zatytułowaną “ Tom Hanks. Enigma”. Nie tylko artyści są jednak podmiotami książek biograficznych. Jedna z najbardziej głośnych swego czasu pozycji dotyczy współtwórcy sukcesu firmy Apple - to “Steve Jobs” Waltera Andersona. Znaną autobiografię napisała także Michelle Obama - jej “ Becoming. Moja historia” to pełne szczerości i humoru wspomnienia byłej Pierwszej Damy Stanów Zjednoczonych. O swoich przodkach pisała z kolei znana dziennikarka Oriana Fallaci. “Kapelusz cały w czereśniach” to epicka historia jej własnych przodków, pełna miłości, zdrady, namiętności i niespokojnego ducha, artystów, chłopów, buntowników, bohaterów i tchórzy, a przy tym literacki hołd dziennikarki dla jej rodzinnych Włoch i Florencji. Te i wiele innych tytułów biograficznych odsłaniających życie znanych i mniej znanych osób z Polski i świata, czeka na Was na Woblink jako książki papierowe, audiobooki lub ebooki (epub, mobi, pdf).