„Należy zacząć od końca – być może to najłatwiejszy sposób, żeby poznać Florencję. Szczególnie pomocni okażą się XVI-wieczni orędownicy «nowej maniery», gdyż mieli do czynienia z podobnym kłopotem: jak zmierzyć się z bezmiarem doskonałości? Idę zatem na plac Santissima Annunziata. W tej wytwornej przestrzeni, gdzie skupiają się alfa i omega florenckiego stylu, wystarczy zrobić kilka kroków, żeby przemierzyć dwa stulecia cywilizacji: przechodząc ze schodków Szpitala Niewiniąt...
Sprawy ludzkie każdy ujmuje przez swoje własne doświadczenia. W pierwszej części tej książki wszystko przepuszczone jest przez dwojaki pryzmat: doświadczenia Żydów i doświadczenia górskie. Z jednej strony takie tematy, jak tożsamość jednostki, rola wydarzeń historycznych, kwestie etyczne, ideologie ujmuję z perspektywy historii Żydów i judaizmu. Z drugiej – turystyka górska oraz taternictwo stanowią podstawowy punkt odniesienia. Kwestie ogólne są odniesione do Polski, to znac...
„Je suis incapable de répéter avec exactitude l’histoire de Jean-Loup. Elle était dramatique, confuse, compliquée. Plus son récit s’approchait de la fin, plus il devenait incroyable?; bien plus, improbable. Il parlait dans le dialecte local, et pourtant j’avais l’impression d’écouter une nouvelle d’Edgar Allan Poe ou de Roald Dahl.
Słowa, słowa… Nasi sprzymierzeńcy, świadkowie, sędziowie; żyjemy z nimi, obok nich, widzimy, jak się rodzą, jak żyją, jak umierają. Jedne, choć czas ich minął, opierają się, walczą o przetrwanie, inne odchodzą cicho, niezauważenie. Ileż słów odprowadziliśmy na zawsze, ile pogrzebaliśmy na cmentarzyskach pamięci. Słów, które umarły, nie da się przywrócić do życia, można je tylko opłakiwać. Ale cudem i tajemnicą jest to, że w ich miejsce rodzą się nowe. Prawdziwym dramatem jes...
W siedmiu rozdziałach „Chasydyzm. Wszystko, co najważniejsze” omawia najważniejsze cechy jednego z najbardziej dynamicznych i długowiecznych ruchów religijnych powstałych kiedykolwiek na ziemiach polskich. Są to po kolei: definicja, role genderowe, charakter przywództwa, wielkość demograficzna, geografia, gospodarka i schyłek okresu klasycznego chasydyzmu. Jest to pierwsza próba odpowiedzi na te pytania w jednym tomie i pierwsze tak szerokie i multidyscyplinarne ujęcie tego t...
Książka do pisania poświęcona jednemu z najpiękniejszych polskich miast, perle polskiego wybrzeża. Budowane od lat 20. XIX w. łaźnie do kąpieli zapoczątkowały historię tutejszego kurortu, przyciągając nie tylko rzesze turystów, ale również wybitnych przedstawicieli kultury. Po wojnie Sopot stał się przystanią dla literatów, szukających oddechu od wielkomiejskich intelektualnych ograniczeń. Bywali tu Zbigniew Herbert (który w przywołanym w Książce cytacie opisuje przeżycia „wi...
„Pisma Leonarda, strzeżone przez ucznia artysty Francesca Melzi, który został właścicielem brulionu, po śmierci ucznia były dzielone, wyprzedawane kartka za kartką, rozpraszane, zapominane. Podejmowane później, zwłaszcza od XVII wieku, poważne próby odtworzenia pisemnego korpusu pozwalają czytać je dzisiaj w poruszającym pięknie fragmentu. Mój wybór to maleńka cząstka całości, pozbawiona ambicji, by wyczerpać czy choćby nadgryźć obszerny kanon. (…) Jest w zdaniach Leonarda ...
„W Berlinie, przynajmniej dla mnie, ważni są inni, wędruję więc, szukając ulotnych cieni, wydeptuję szlak, licząc, że w końcu odnajdę dawny kształt miasta, choćby jego zarys, i wpiszę w niego kilka bliskich mi postaci, mocniej uchwycę ich obecność. Za dużo w tym mieście ścieżek, za dużo tropów, ulice zmieniają się w biblioteki wypełnione podziwianymi książkami. Czytane strony prowadzą do miejsc o odmiennym dziś wyglądzie, linie papilarne literatury i życia nie nakładają się n...
Czemu służyć ma sztuka w miejscach zbrodni i śmierci, co czyni lub uczynić może artysta dla pamięci o ofiarach i pamięci żyjących, wreszcie jak przy jej udziale kształtuje się „krajobraz po zbrodniach” Europy drugiej połowy wieku XX, a także nowego stulecia? Czy sztuka przynieść może katharsis, wzbudzić uczucia trwogi i współczucia, spowodować narastanie empatii wobec losu wielkich, grupowych podmiotów wojennych tragedii? Czy dzieła sztuki zdołają poprzez artystyczny ład i kr...
„Rok 1926 był dobrym momentem na wizytę w Związku Radzieckim – rozkwit NEP-u, czas poluzowania gospodarczego i w związku z tym rozbudzenie życia obywatelskiego po czasie wojny domowej, głodu i terroru. Jak wszyscy myślący młodzi ludzie wówczas w Europie, Roth był bardzo zaciekawiony sowieckim eksperymentem. Teorie i doktryny polityczne bolszewików mniej go interesowały wszelako niż konkret ludzkiego życia. Znał dobrze wszystkie hasła, ale żeby ocenić wiarygodność rewolucji, ...
Książka, którą ze wzruszeniem oddajemy dzisiaj do rąk Czytelników, czekała na tę chwilę ponad siedemdziesiąt lat (!), a jej burzliwe dzieje niejako symbolicznie odzwierciedlają tragiczne losy polskich Żydów w ostatnim stuleciu. Otóż w roku 1939 młody – zaledwie dwudziestodwuletni – i niezwykle utalentowany, a przy tym nader płodny tłumacz Salomon (Szlomo) Dykman złożył w Wydawnictwie Wzajemnej Pomocy Studentów Żydów Uniwersytetu Józefa Piłsudskiego gotowy przekład pokaźnego w...
Eseje skłądające się na tę książkę mają wspólny mianownik. Jest nim "nasza żydowskość". Nasza - czyli ludzi, którzy funkcjonują po żydowsku w Polsce, będąc zarazem w pełni uczestnikami całości, jaką jest Polska. Pisząc o jidyszkajt, upamiętnieniu Zagłady, Jedwabnem czy przemianach 1989 roku, stawiam się niepostrzeżenie w roli rzecznika takich Żydów "polsko-polskich" - odmiennych od Żydów "polsko- izraelskich" czy "polsko-amerykańskich", dla których kultura polska nie jest pu...
Wenecję ocaloną Simone Weil zaczęła pisać w roku 1940. Nie ukończyła jej, choć wracała do niej parokrotnie, ostatni raz, tuż przed śmiercią, w roku 1943. Tekst w formie brulionowej, z fragmentami prawie gotowymi, wierszem i prozą, poprzedzielanymi partiami o charakterze konspektu, opublikował Gallimard w roku 1955. Wydawca wspomina o licznych brulionach (odnaleziono około pięćdziesięciu wersji wielkiego monologu Jaffiera),nie podaje jednak, na jakich zasadach dokonywano wybor...
Niniejsza książka stanowi drugą część, a może raczej uzupełnienie zbioru pt. Mocą przepasały swe biodra. Portrety kobiet żydowskich wydanego w 2006 roku przez Fundację im. prof. Mojżesza Schorra. Do wizerunków czternastu kobiet zamieszczonych w pierwszej części dodaję obecnie osiem. W średniowiecznym Midraszu HaGadol, zredagowanym przez Dawida ben Amrama, każda z cech dzielnej kobiety wymienionych w Pochwale dzielnej kobiety z Księgi Przysłów (31) została przypisana jednej z ...
„Najczęściej padającymi słowami w postholokaustowej terminologii są: «nie wrócił», «tam», «stamtąd», «został», «złapali go», «zabrali». Określenia te są adekwatne również do historii życia mojego ojca. Jest on jest jedną z niezliczonych osób, które po drugiej wojnie światowej «zostały tam», «nie wróciły», i od tego czasu ich los pozostaje tajemnicą. Miejsce i okoliczności śmierci mojego ojca, a w gruncie rzeczy samo pytanie, czy rzeczywiście zginął, pozostają bez odpowiedzi. ...
Eliezer Sztejnbarg urodził się w 1880 roku Lipkanach, w Besarabii. Prowadził tam prywatną świecką szkołę hebrajską. Dla swoich uczniów układał opowiadania, dydaktyczne historyjki i wiersze, a także Purimszpile. Jednak dopiero po przyjeździe do Czerniowców rozwinął skrzydła. Tu opublikował podręczniki – do jidysz i do hebrajskiego, założył teatr dziecięcy i chór, pisał bajki i wiersze. Był również dyrektorem szkoły im. Szolema Alejchema w Rio de Janeiro, lecz na ostatnie dwa l...
W 1807 roku wydania została pierwsza praca historyczna, w której przedstawione zostały dzieje polskich Żydów. Na przestrzeni dwóch kolejnych stulecie temat Krakowa i jego żydowskich mieszkańców powracał w licznych publikacjach. Wciąż jednak wiele z jego wątków uznać możemy za zagadnienia wymagające dalszych, szczegółowych analiz. Jednym z owych oczekujących na swe rozwinięcie problemów, są dzieje krakowskich Żydów w dobie Wolnego Miasta Krakowa. Te nie doczekały się dotąd oma...
W co wierzyć - pyta autor - gdy człowiek stając twarzą w twarz z losem staje się mimowolnym narzędziem nieuchronnej zagłady tego, czym jest i co kocha? To podstawowy wątek wielkich mitów ludzkości, zbudowanych z nadziei, tęsknoty i trwogi spełnienia. Wpisują się w nie także Brzegi Syrtów - jedno z najważniejszych dzieł literackich XX wieku. Brzegi Syrtów są powieścią o powtarzalności historycznych cykli: można w niej odczytać echa upadku Cesarstwa Rzymskiego, czy zmierzchu ...
„W Księdze – rzeczy, a także i żywe istoty – poruszają się we wszechświecie słowa, który jest ich światem. Właśnie w ten sposób świat jest w Księdze. Postrzeganie świata dokonuje się poprzez słowa i bardzo szybko zauważamy, że to postrzeganie jest tylko naszą własną przemianą w słowie, najpierw nieświadomą, potem akceptowaną. Stajemy się słowem, które nadaje rzeczywistość rzeczom, istotom. Pisanie to zawsze mierzenie się z tą rzeczywistością, aby ją uznać za swoją. Wszystko s...
Rabi Szimon ben Jochaj uczy w Talmudzie: "Jeśli na tym świecie cytujemy słowa jakiegoś mędrca w jego imieniu, to sprawiamy, że jego usta szepczą w grobie" (Jewamot 97a). Jeśli zdarzy ci się trafić na krakowski Kazimierz, idź na stary cmentarz żydowski przy ulicy Szerokiej. Przechodząc między starymi kamieniami nagrobnymi, odnajdziesz wśród nich nagrobki Bacha, Megale Amukot, Tosafot Jom Tow, Maasei Haszem, Remu, Meginei Szlomo, rabiego Heszela i Szeerit Josef...Stań i nadsta...
