Życiorys Ferdynanda ks. Radziwiłła (1834–1926) stanowi interesujący przykład losów polskiego arystokraty-katolika w dobie rozbiorów. Książę wyróżniał się na tle pozostałych członków berlińskiej linii Radziwiłłów polskim patriotyzmem i wiernością własnej rodzinie. Wychowany w środowisku dworu królewskiego Hohenzollernów, F. ks. Radziwiłł związany był z monarchią pruską niepisanym węzłem lojalności. Jednocześnie manifestowane przez jego najbliższych, przede wszystkim ojca, pogl...
Aleksandra Piekarniak, ur. w Warszawie, italianistka literaturoznawczyni, doktor Uniwersytetu Warszawskiego, były pracownik Ministerstwa Spraw Zagranicznych, jest autorką artykułów naukowych, m.in.: Malaparte – antipolacco? Lo scrittore pratese nei documenti d'archivio del Ministero degli Affari Esteri Polacco; Raccontare l'Olocausto: la visione letteraria polacca dell'Olocausto nella traduzione italiana di Medaliony di Zofia Nałkowska; La letteratura italiana in Polonia negl...
Hetman wielki koronny Mikołaj Potocki jest jedną z tych postaci, które pomimo upływu lat nadal budzą skrajne emocje. Przez długi czas przypuszczano, że był to wódz pozbawiony historycznego ujęcia swojej biografii. O tej powstałej w 1927 roku, autorstwa Franciszka Owadiuka, nikt nie wiedział. Odnaleziony po blisko 100 latach rękopis rozprawy doktorskiej tego historyka jest niekompletny i częściowo zniszczony przez „archiwistów” sowieckich, ale daje szansę na włączenie tego t...
Pamiętnik Jana Piotra Pruszyńskiego (1941–2008), profesora prawa, specjalisty w dziedzinie ochrony zabytków, dziedzictwa kultury, organizacji nauki i szkolnictwa wyższego, etyki uczonego oraz prawnych granic wolności nauki, bibliofila, kolekcjonera starych gramofonów i płyt, odkrywa powojenne dzieje ziemiańskiej, wołyńskiej rodziny Pruszyńskich, której przyszło zmagać się z wojną i rzeczywistością PRL-u, w której wyrósł Autor. To opowieść nie tylko o dzieciństwie i dorastaniu...
Układ wewnętrzny został podzielony wg następujących zagadnień: 001 Ustawy i rozporządzenia z mocą ustawy. Regulacje nadrzędne, 002 Ustawy, dekrety, rozporządzenia i okólniki. Regulacje w jednostkowych sprawach oraz uzupełnienia i wyjaśnienia do regulacji nadrzędnych, 003 Prace parlamentarne i uzgodnienia rządowe. Protokoły z obrad ciał uchwało- i prawodawczych, projekty regulacji, inicjatywy legislacyjne oraz opinie urzędników i naukowców o godłach i innych znakach Rzeczyposp...
Książka, którą oddajemy do rąk czytelników poświęcona jest życiu i działalności Józefa Kajetana Janowskiego (1832-1914), postaci szczególnej, jeśli chodzi o losy polskich dziewiętnastowiecznych generacji, dla których sprawa narodowa i miłość ojczyzny, rozumiane jako pewnego rodzaju misja, stały się dominującym czynnikiem określającym ich biografi e. Używając słów Janowskiego, którymi posłużył się do opisu roli i znaczenia polistopadowej emigracji, zaliczyć go można do swoiste...
Niniejsze rozważania są próbą odpowiedzi na pytania, które stawiam sobie od przynajmniej 1998 roku. Wtedy właśnie miała miejsce w Rzeszowie sesja, której organizator, profesor Piotr Żbikowski, postawił przed uczestnikami problem klasyfi kacji zjawiska, określonego mianem oświeceniowo-romantycznego przełomu. Pojawiło się w jej czasie wiele pytań i sugestii, które uwidoczniły nie tylko zagadnienia czysto badawcze, ale i okazały rzecz o wiele poważniejszą – potrzebę przeformułow...
Powstanie kozackie 1638 roku, było ostatnim wystąpieniem tej społeczności przed czasami „złotego pokoju” i późniejszego powstania Bohdana Chmielnickiego. Prezentowany rękopis poświęcony temu wystąpieniu Kozaków, powstał w 1924 roku na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie. Antoni Stanisław Łukaszewski napisał swoją monografię powstania kozackiego 1638 roku pod opieką naukową profesora Stanisława Zakrzewskiego. Jego rozprawa doczekała się krytycznej i dogłębnej recenzji ...
owstanie kozackie pod przywództwem Krzysztofa Kosińskiego, nie doczekało się do tej chwili w polskiej historiografii kompleksowego opracowania w postaci monografii. W drugiej połowie lat 20. XX wieku, na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie powstała rozprawa naukowa autorstwa Teodora Zagalaka, która temat ten podejmowała. Nigdy nie ukazała się drukiem, toteż ten nieznany dotąd rękopis, odnaleziony po niemal 100 latach, pozostaje nie tylko świadectwem dokonań szkoły lwowski...
Pojęcie Kozaczyzna w Polsce jednoznacznie wiąże się z Ukrainą i Kozakami zamieszkującymi nad Dnieprem. Historia Kozaczyzny dońskiej rzadko pojawia się w polskiej historiografii. Nie wiąże się bezpośrednio z dziejami państwa polsko-litewskiego, dlatego nie- zbyt często jest obiektem zainteresowania polskich historyków. Odnaleziony w lwowskim archiwum rękopis pracy doktorskiej Jana Okołota, powstał na Uniwersytecie Wiedeńskim i został tam obroniony w 1922 roku. Prezentowana we...
Stanisław Komornicki (1949-2016). Biografia niezwykłego człowieka jest próbą ukazania życia i działalności chemika, nauczyciela akademickiego, profesora wyższych uczelni, dziekana, rektora, a równocześnie wioślarza, sędziego wioślarskiego, pasjonata muzyki i podróżnika. To próba uchwycenia niezatartych śladów, które pozostawił Profesor, uczony, przełożony. Analizując z perspektywy czasu Jego dokonania, zaangażowanie można stwierdzić, że był człowiekiem nieprzeciętnym. Chociaż...
Obraz oświaty na wsi, powstały na bazie obszernego zbioru źródeł z kilkudziesięciu archiwów, nie kończy się laudacją. Widzimy szkołę jako ognisko życia i dumę lokalnych społeczności, ale są tam także dzieci zmuszone chodzić do szkoły przez bagnistą łąkę, bo projekt mostu ponad trzęsawiskami był trudny do zrealizowania. Natomiast oświata pozaszkolna miała ambicję oddzielenia się od szkoły. Z mozołem szukała własnego lokalowego oparcia, stąd domy ludowe, świetlice, specjalne bu...
Oddawany do rąk Czytelników tom to próba oceny piśmiennictwa powstałego w ćwierćwieczu między Powszechnym Zjazdem Historyków Polskich w Łodzi i Zjazdem w Szczecinie, dotyczącego dziejów ziemiaństwa, warstwy społecznej odgrywającej przez cały XIX wiek wiodącą rolę w życiu publicznym i gospodarczym ziem polskich. Zaprosiliśmy do współpracy historyków z różnych ośrodków naukowych, najlepszych w Polsce znawców problematyki ziemiańskiej. Są wśród nich: Wiesław Caban, T...
Korespondencja hetmańska obejmująca okres od połowy XVII do połowy XVIII wieku, to bezcenne źródło do dziejów Rzeczypospolitej. Idea zebrania, opracowania a następnie wydania listów pięciu hetmanów wywodzących się z rodziny Potockich herbu Pilawa, narodziła się jako odpowiedz na pojawiające się postulaty, niedostatecznego wykorzystania epistolografii w badaniach nad dziejami państwa polsko-litewskiego. Listy wytwarzane w otoczeniu kolejnych hetmanów koronnych, a kierowane do ...
Korespondencja hetmańska obejmująca okres od połowy XVII do połowy XVIII wieku, to bezcenne źródło do dziejów Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Idea zebrania, opracowania a następnie wydania listów pięciu hetmanów wywodzących się z rodziny Potockich herbu Pilawa, narodziła się jako odpowiedź na pojawiające się postulaty, niedostatecznego wykorzystanie pistolografii w badaniach nad dziejami państwa polsko-litewskiego. Listy wytwarzane w otoczeniu kolejnych hetmanów koronnych, a...
Adam Regiewicz Prof. zw. dr hab. nauk humanistycznych w zakresie literaturoznawstwa, filolog i filmoznawca, od 2012 kieruje Instytutem Filologii Polskiej Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego im. Jana Długosza w Częstochowie. Zajmuje się badaniem zjawisk na pograniczu literaturoznawstwa i komparatystyki kulturowej, m.in. transkulturowym badaniem średniowieczności, antropologią i kulturą współczesną badanymi w perspektywie chrześcijaństwa jako paradygmatu kulturowego Europ...
Język polski na Kresach rozwijał się w ciągu wieków. Rewolucja 1917 r. zdziesiątkowała ludność polską na Ukrainie i na Białorusi, a po 1944 r. represje objęły także Polaków na Kresach bliższych, które przed II wojną wchodziły w skład Państwa Polskiego. Książka porusza zagadnienia genezy polszczyzny, jej zróżnicowania związanego z przynależnością stanową jego nosicieli, uwarunkowań jej trwania oraz funkcjonowania. Wiele uwagi poświęcono konkurencji wyrazów rodzimych i zapożycz...
Od połowy XV w. coraz popularniejszym określeniem kobiet pomagającym rodzącym był termin „akuszerka” pochodzący od francuskiego słowa accoucher—rodzić. To określenie, być może z uwagi na powszechne posługiwanie się w wieku XVIII językiem francuskim, upowszechniło się na ziemiach polskich. Nazewnictwo używane w innych językach nie weszło w ogóle do użycia. Akuszerkami nazywano jednak nie wszystkie osoby zajmujące się pomaganiem rodzącym. Było ono niejako zarezerwowane dla niew...
Cenne uzupełnienie opublikowanych herbarzy i innych źródeł do genealogii szlachty Królestwa Polskiego na podstawie zachowanych protokołów posiedzeń Rady Stanu Królestwa Polskiego. Książka otrzymała Nagrodę im. Adama Heymowskiego. Publikacja wydana wspólnie z Polskim Towarzystwem Heraldycznym i Naczelną Dyrekcją Archiwów Państwowych.
