Album z pracami Marii Hiszpańskiej-Neumann, polskiej graficzki, malarki i ilustratorki książek. Do 1939 r. artystka studiowała na Wydziale Grafiki Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Od początku okupacji niemieckiej zaangażowała się w konspirację, wstępując do Związku Walki Zbrojnej. Zajmowała się m.in. kolportażem wydawnictw podziemnych, dokumentowała też zniszczenia stolicy. W czerwcu 1941 r. została aresztowana przez Gestapo i po brutalnym śledztwie, w kwietniu 1942 r., p...
Wiosną i latem 1942 r. w ramach dwóch ewakuacji ze Związku Sowieckiego na Środkowy Wschód wyjechało drogą morską około 116 tys. obywateli polskich, w tym blisko 41 tys. ludności cywilnej, w większości kobiet i dzieci. Jeszcze w listopadzie 1942 r. drogą lądową „nieludzką ziemię” opuściło prawie 3 tys. osób. Nasi rodacy wyjeżdżali z sowieckiego kraju z ogromną nadzieją, że los przyniesie im lepszą przyszłość. W wyniku międzynarodowych rozmówpolska ludność cywilna wyruszyła w r...
W latach 1939–1945 prawie 20 mln ludzi z niemal wszystkich krajów Europy pracowało przymusowo na rzecz różnych sektorów gospodarki i struktur społecznych III Rzeszy. Zjawisko to występowało zarówno na terytorium Niemiec, jak i na obszarach okupowanych oraz kontrolowanych przez reżim Hitlera. Praca przymusowa stanowiła wielowymiarowe zjawisko: od wspomagania niemieckiego wysiłku wojennego, przez wykorzystanie robotników przymusowych w przemyśle i rolnictwie, aż po rozbudowany ...
Książka stanowi podsumowanie kilkunastoletniej pracy badawczej autora poświęconej tematyce konspiracji niepodległościowej na Rzeszowszczyźnie po 1944 r. Opisuje wybrane momenty historii podziemia od momentu, gdy latem 1944 r. pełni wiary w zwycięstwo żołnierze AK ruszyli na pomoc powstaniu warszawskiemu, aż po lata pięćdziesiąte, kiedy ostatni „wyklęci” byli zaciekle tropieni przez komunistyczny aparat represji. Czytelnik spojrzy na konspirację z różnych perspektyw, porówna p...
Słowacki 535 pluton powstał w 1943 r. Jednostka ta, mimo że została włączona w struktury Armii Krajowej, zachowała odrębny status z własnym sztandarem i opaskami naramiennymi w barwach słowackich. Podczas powstania warszawskiego pluton, składający się z kilkudziesięciu przedstawicieli różnych narodowości, wraz z dowódcą – doświadczonym weteranem wojennym ppor. Mirosławem Iringhiem, walczył w rejonie nazywanym wówczas Czerniakowem (obecny Solec). Członkowie jednostki, którym n...
Autor przedstawia krótkie, lecz dramatyczne dzieje województwa stanisławowskiego, leżącego na południowo-wschodnich kresach II Rzeczypospolitej, graniczącego z Rumunią i Czechosłowacją. Terytorium to, określane mianem Małopolski Wschodniej i stanowiące do 1918 r. część Austro-Węgier, należało scalić z odradzającą się Polską. Proces ten komplikowała różnorodność kultur, tradycji i obyczajów oraz tlący się od początku konflikt narodowościowy zaostrzany przez ukraińskie roszczen...
Kolejny tom serii "Biblioteczka Szlaków Nadziei" poświęcony jest historii 1 Dywizji Pancernej gen. Stanisława Maczka. Dywizja stanowiła awangardę Polskich Sił Zbrojnych w czasie II wojny światowej. Do walki weszła latem 1944 r. Przyczyniła się do zwycięstwa aliantów, walcząc we Francji, w Belgii, Holandii i na terytorium Niemiec. Po zakończeniu wojny dywizja przez niemal dwa lata stacjonowała w Niemczech. Nie mogła jednak powrócić do komunistycznej Polski i podzieliła los poz...
„Na straży granic II Rzeczypospolitej” to zbiór artykułów, będących wynikiem badań uczestników konferencji naukowej w Koszalinie w 2021 r. zorganizowanej przez Instytut Pamięci Narodowej i Straż Graniczną. Dzięki ich zaangażowaniu wprowadzono do obiegu naukowego nieznane szerzej materiały archiwalne i nowe ustalenia historyków, które poszerzyły i wzbogaciły naszą wiedzę o dokonaniach żołnierzy i funkcjonariuszy formacji granicznych II Rzeczypospolitej. Wśród artykułów znajduj...
Berlin, lato 1943 roku. W więzieniu Berlin-Moabit trzy młode Polki, członkinie ruchu oporu, czekają na wykonanie wyroków orzeczonych przez Sąd Wojenny Rzeszy. Jedna ze strażniczek próbuje ulżyć ich doli – przynosi im regularnie papierosy, materiały piśmiennicze i lekarstwa. Jej szesnastoletnia córka, dowiedziawszy się o losie Polek, nawiązuje z nimi kontakt listowny. Ten odważny krok staje się początkiem niezwykłej przyjaźni – ponad murami więzienia i granicami krajów. Porusz...
Książka koncentruje się na wizji dziejów, kreowanej przez badaczy z Niemiec, Wielkiej Brytanii i Stanów Zjednoczonych. Ci historycy, zarówno profesjonalni, jak i amatorscy, przypisywali kryteriom biologicznym kluczowe znaczenie w powstawaniu i upadku wielkich cywilizacji, takich jak Egipt, Hellada czy Rzym, a także podkreślali rolę czynnika rasowego w współczesnych im młodych państwach, jak Cesarstwo Niemieckie czy Stany Zjednoczone. Publikacja ta wpisuje się w nurt badań por...
Błyskawiczne zwycięstwa Wehrmachtu na froncie wojny polsko-niemieckiej podcinają we Wrześniu ’39 ewakuacyjną lawinę. Rzesze cywilnych uciekinierów zaludniają wtedy drogi i bezdroża II Rzeczypospolitej. Uciekają wszyscy bez względu na płeć, wiek, wykształcenie, kierując się zasadą „byle szybciej, byle dalej”. Setki tysięcy przerażonych osób paraliżują ruchy wojska i szerzą panikę jeżącymi włos na głowie świadectwami o niemieckim terrorze. Czy przed wojną da się jednak uciec? N...
Od 6 grudnia 1942 r. do prawdopodobnie 15 marca 1943 r. w części Kreis Starachowice (Generalne Gubernatorstwo) obejmującej gminy Chotcza, Ciepielów, Iłża, Lipsko i Solec nad Wisłą Niemcy przeprowadzili akcję pacyfikacyjną mającą na celu fizyczne unicestwienie „bandytów” – ludzi posiadających broń, Żydów szukających ocalenia, a także tych, którzy zamiast poinformować niemieckie władze o „przestępcach”, wspomagali ich schronieniem i żywnością. Niemieccy żandarmi zamordowali bli...
Józef Mackiewicz należy do najwybitniejszych polskich pisarzy XX w. Jego dzieła, począwszy od fundamentalnej książki o Katyniu po powieści – emigracyjne bestsellery – były tłumaczone i wydawane w znaczących oficynach zachodnich. Sukcesy pisarskie nie przyniosły ani stabilizacji materialnej, ani powszechnego uznania. Przeciwnie – w konsekwencji poruszania niełatwych tematów Mackiewicz spotkał się z falą nienawiści i oskarżeń, z nagonką nie tylko w komunistycznej Polsce, ale i ...
Obraz Górnego Śląska w 1945 r. jest niepełny bez uwzględnienia roli i sytuacji kolei, która była kluczowa dla funkcjonowania lokalnego przemysłu, dojazdów do pracy i powojennych migracji. Zakończenie wojny przyniosło znaczne zniszczenia linii kolejowych i budynków, zmiany kadrowe (w tym napływ kolejarzy z innych rejonów Polski, mających zastąpić Niemców), a także przekucie części bocznic i szlaków na rozstaw rosyjski. Dokumenty prezentowane w niniejszym tomie zawdzięczamy czł...
Niniejsza publikacja jest kolejnym tomem w serii „Pomoc Żydom na Ziemiach Polskich podczas Okupacji Niemieckiej” powstającej w ramach Centralnego Projektu Badawczego IPN „Dzieje Żydów w Polsce i stosunki polsko-żydowskie w latach 1917-1990”. Oddany do rąk czytelników tom poświęcony jest zagadnieniu pomocy udzielanej Żydom na terenie przedwojennego województwa stanisławowskiego. Zasadniczym celem, jaki postawił przed sobą autor, jest całościowe omówienie tego zagadnienia oraz ...
Struktura wywiadowcza mjr. Andrzeja Rudolfa Czaykowskiego ps. Garda była jedną z największych powojennych sieci szpiegowskich wywiadu emigracyjnego, które rozbił komunistyczny aparat bezpieczeństwa. Kluczową rolę w zaangażowaniu Czaykowskiego w misję wywiadowczą na terenie kraju odegrał ówczesny minister obrony narodowej, a zarazem szef spraw wewnętrznych w emigracyjnym rządzie Tadeusza Tomaszewskiego gen. Roman Odzierzyński. „Garda” rozpoczął swoją misję dnia 29 lipca 1949 r...
W książce omówiono polityczno-gospodarczo-prawne aspekty dekady lat osiemdziesiątych XX w. w Polsce. Najobszerniej opisane zostały zagadnienia z historii stricte politycznej, począwszy od generalnych jej ocen (Dekada Jaruzelskiego, czyli dekada graniczna) przez problematykę szczegółową (Służba Bezpieczeństwa a polityka władz – opozycja wewnątrzpartyjna – represje – wizje przyszłości – internowanie prominentów ekipy Edwarda Gierka) czy wskazania na ewentualną rolę historyczną ...
Słownik prezentuje sylwetki kapłanów, nauczycieli, naukowców i innych przedstawicieli elit polskich, którzy po 1945 r. pozostali na terenie ZSRS. Jedni nie chcieli, a inni nie mogli osiąść w powojennej Polsce. Podjęli misję przeciwstawiania się sowietyzacji, ocalenia języka, kultury, przechowania wiary ‒ choćby w niewielkim kręgu najbliższych. Nie zabiegali o honory, nie liczyli na ordery czy wyrazy uznania. Niczym żołnierze na straconych placówkach pełnili służbę, nie zważaj...
Dotychczas opublikowano wiele opracowań na temat zbrodni katyńskiej, jednak tylko nieliczne poświęcono duchownym zamordowanym na mocy decyzji Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940 r. oraz osobom walczącym o ujawnienie prawdy o dokonanym mordzie. Niniejszy zbiór artykułów, przygotowany przez autorów różnych profesji, ukazuje los kapłanów więzionych w tzw. obozach specjalnych NKWD i straconych w Katyniu, Charkowie-Piatichatkach, Miednoje i Kijowie-Bykowni. Opiera się na r...
Zbiór artykułów, dotyczących zbrodni sowieckiej popełnionej na polskich jeńcach wojennych i więźniach w 1940 r. Zakres tematyczny zbioru obejmuje również reperkusje zbrodni katyńskiej sięgające teraźniejszości. Opracowanie stanowi pokłosie zorganizowanej przez Instytut Pamięci Narodowej w 2021 r. Międzynarodowej Konferencji Naukowej pt. „Zbrodnia katyńska – nowe aspekty”. Konferencja była międzynarodowa nie tylko z nazwy, wzięli w niej udział badacze posługujący się na co dzi...
Autor książki, którą oddajemy do rąk Czytelników, przedstawił losy dowodzonej przez gen. dyw. Władysława Andersa Armii Polskiej na Wschodzie, która powstała 12 września 1942 r. na Środkowym Wschodzie. Przez kolejne dwa lata żołnierze armii przemierzali szlaki pustynne i przygotowywali się w Iraku, Palestynie i Egipcie do bojów o niepodległość Polski. W 1943 r. ze struktur Armii Polskiej na Wschodzie został wyodrębniony 2. Korpus Polski, który w latach 1944–1945 na Półwyspie A...
Ksiądz Henryk Hlebowicz ‒ jeden ze 108 błogosławionych męczenników II wojny światowej, którego nazywano „sumieniem Wilna” pod litewską, sowiecką i niemiecką okupacją miasta; uzdolniony teolog i profesor Uniwersytetu Stefana Batorego, który obronił dwa doktoraty; duszpasterz, spowiednik i opiekun duchowy studentów oraz uczniów gimnazjalnych, którego niezwykła wrażliwość na potrzeby drugiego doprowadziła wielu do konfesjonału i Kościoła; proboszcz, dla którego nie było spraw wa...
Od kilku lat - dzięki publikacji biogramów 46 200 internowanych, aresztowanych i deportowanych do ZSRS Górnoślązaków – wiemy już „kto”. Teraz przyszedł czas na kolejne pytania: „dlaczego?”, „po co?”, „dokąd” i „w jaki sposób?”. Celem niniejszego opracowania jest kompleksowe omówienie zjawiska aresztowań i mobilizacji grupy 46-48 tys. mieszkańców Górnego Śląska, którzy pod koniec II wojny światowej zostali deportowani do ZSRS. Byli to w zdecydowanej większości mężczyźni, któr...
Prace nad historią Lubelszczyzny w XX w. trwają już od ponad dekady. Ze względu na zakres przedsięwzięcia są pracochłonne i wymagają zaangażowania wielu osób. Wydane dotychczas przez IPN Oddział w Lublinie opracowania obejmujące życie polityczne, społeczne, gospodarcze, oświatowe i kulturalne Lubelszczyzny w latach 1918–1939 (dwa tomy opublikowane w latach 2020–2023) i 1944–1956 (2016–2017) stanowią owoc pracy ponad trzydziestoosobowego zespołu badaczy. Niniejszy tom jest kol...
