Powołanie do życia pod koniec 1998 r. Instytutu Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu to punkt zwrotny w polskiej debacie o trudnym rozliczeniu dyktatury komunistycznej, a zwłaszcza popełnionych w jej czasie zbrodni, stosowanych represji wobec opozycji niepodległościowej, i problemie uwikłania części społeczeństwa w kolaborację z organami bezpieczeństwa państwa. Instytut stał się też szybko najważniejszą instytucją państwa, odpowiedzialną z...
Zainteresowanie Czechosłowacji położonym u ujścia Odry Szczecinem, sięgające czasów dwudziestolecia międzywojennego, pozostało aktualne także po zakończeniu II wojny światowej. Wtedy też powrócono do koncepcji umiędzynarodowienia portu i przekazania Czechosłowacji jego części w zamian za korzystne dla Polski rozstrzygnięcia sporu o Śląsk Cieszyński. Żywe pozostawały także plany wspólnej inwestycji w postaci budowy kanału Odra–Dunaj. Pomimo deklaracji składanych już w 1945 r....
Przygotowany wybór źródeł historycznych zawiera 264 dokumenty wytworzone przez funkcjonariuszy aparaty bezpieczeństwa publicznego. Są to głównie instrukcje, wytyczne, okólniki, przedstawiające metody pracy oraz oceny efektów prowadzonych działań, którą dokonywała przede wszystkim kadra kierownicza szczebla wojewódzkiego UB. Książkę otwiera wstęp, w którym redaktor tomu przedstawił podstawowe informacje z zakresu historii i struktury UB w woj. poznańskim. Materiały zostały opa...
Publikowane w niniejszym tomie dokumenty przedstawiają powstawanie, rozwój struktur oraz działalność aparatu bezpieczeństwa publicznego w województwie białostockim w pierwszym roku jego istnienia. Materiały ukazują pełną dyspozycyjność UB wobec Sowietów, bezwzględną walkę z podziemiem niepodległościowym, której celem było podporządkowanie komunistom całego społeczeństwa.
Z zestawień statystycznych wynika, że do końca 2019 r. tytułem uhonorowano niemal 28 tys. osób, z których ponad 7 tys. stanowią Polacy . Statystyki milczą jednak na temat „Sprawiedliwych”, którzy po wojnie zamieszkali na terenie obecnego województwa zachodniopomorskiego , a celem powstania książki była przecież chęć upamiętnienia czynów osób związanych z regionem (który – obok północnej części województwa lubuskiego – jest terenem działań Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej...
Ruch Oporu Armii Krajowej (ROAK) jest dla zjawiska poakowskiej lokalnej konspiracji antykomunistycznej pojęciem wręcz symbolicznym. Dosłownie oznaczał bowiem potrzebę sporej grupy byłych żołnierzy Armii Krajowej, by stawić opór represjom rozpętanym przez sowiecki aparat bezpieczeństwa i polski reżim komunistyczny. Nieprzypadkowo też szyld ten zrobił zawrotną karierę na terenie praktycznie całej Polski. Używany był najczęściej przez lokalne grupy partyzanckie, zazwyczaj zamien...
Wspomnienia "Z pamiętnika internowanego" autorstwa Waldemara Mikulca są opisem przeżyć z internowania w okresie stanu wojennego młodego studenta polonistyki. Trafił on do ośrodków odosobnienia w Krakowie, Nowym Wiśniczu oraz Rzeszowie-Załężu. W swoich spisanych po zwolnieniu z internowania pamiętnikach opisał doświadczenia i życie codzienne od momentu zatrzymania 14 grudnia 1981 r., aż do 29 kwietnia 1982 r. Na łamach prezentowanych wspomnień zrelacjonowane zostały warunki ży...
Książka zawiera nieznane dotąd dokumenty na temat „polskiego kryzysu” z lat 1980–1981, wytworzone przez dyplomację komunistycznej Czechosłowacji, która z dużym zainteresowaniem i zarazem rosnącym niepokojem śledziła bieg wydarzeń w naszym kraju. Do publikacji wybrano 56 dokumentów. Poszerzają one naszą wiedzę o karnawale „Solidarności” i kryzysie społeczno-politycznym w PRL w kilku aspektach: kreślą obraz tego kryzysu, jaki docierał do władz w Pradze; prezentują oceny wydarze...
Niniejsza publikacja zawiera zapiski z dziennika Piotra Dąbrowskiego– więźnia Kozielska, który losu tysięcy innych polskich ofiar uniknął tylko dzięki temu, że do obozu trafił dopiero w lipcu 1940 r. – wraz z grupą Polaków zagarniętych przez władze sowieckie na anektowanej Litwie. Państwa bałtyckie, tak jak wcześniej Polska stały się kolejnymi ofiarami paktu Ribbentrop–Mołotow, dzielącego Europę Środkowo-Wschodnią między hitlerowską Rzeszę Niemiecką a stalinowski Związek Sow...
Książka koncentruje się na wydarzeniach w Lesie Katyńskim w latach 1940–1943, począwszy od transportów jeńców z Kozielska do Smoleńska i Gniezdowa, aż do założenia tzw. cmentarza PCK. Mimo upływu lat zbrodnia katyńska wciąż kryje wiele niewyjaśnionych dotąd zagadek. Także niektóre przyjęte w literaturze przedmiotu „pewniki” nie odpowiadają stanowi faktycznemu. Jednym z nich jest sprawa ekshumacji przeprowadzonej przez Niemców w Lesie Katyńskim wiosną 1943 r. Pomijając samą t...
Ryszard Wichorowski (ur. 1937), pracownik Przedsiębiorstwa Państwowa Kominikacja Samochodowa i działacz NSZZ "Solidarność" w Zamościu, w okresie od 14 grudnia 1981 r. do 1 grudnia 1982 r. przebywał jako internowany w ośrodkach odosobnienia w Krasnymstawie, Włodawie i Kwidzynie. Podczas pobytu w Kwidzynie spisał wspomnienia z pierwszych miesięcy stanu wojennego, a następnie robił codzienne zapiski dotyczące więziennej rzeczywistości.
„Ruch” był największą tajną organizacją niepodległościową istniejącą w okresie rządów Władysława Gomułki. Powstał w połowie lat sześćdziesiątych z inicjatywy braci Andrzeja i Benedykta Czumów, Stefana Niesiołowskiego i Mariana Gołębiewskiego. Głównymi celami „Ruchu” były: odsunięcie od władzy PZPR, odzyskanie przez Polskę suwerenności i przywrócenie systemu demokracji parlamentarnej. Latem 1970 r. organizacja została rozbita przez Służbę Bezpieczeństwa. Pierwsze aresztowania ...
Historia NSZZ „Solidarność” od lat przykuwa uwagę badaczy różnych dyscyplin naukowych. To nie tylko dzieje politycznej batalii zorganizowanego społeczeństwa o niepodległą Polskę, ale przede wszystkim fenomen wielkiego ruchu społecznego, który na trwałe odmienił sposób myślenia, a także działania wielu osób, wywarł znaczący wpływ na inne organizacje oraz instytucje, przyczyniając się do ich reformy i odnowy. To również ruch, który przez całą dekadę lat osiemdziesiątych XX w. p...
Drugi tom publikacji Urząd do spraw Wyznań – Struktury, działalność, ludzie jest kolejną publikacją mającą na celu opisanie struktur, działalności i pracowników aparatu wyznaniowego Polski ludowej oraz wybranych aspektów jego działalności w pierwszej dekadzie panowania w Polsce systemu komunistycznego. Powstał w ramach Centralnego Projektu Badawczego IPN „Władze komunistyczne wobec Kościołów i związków wyznaniowych w Polsce 1944–1989”. Publikacja składa się z 16 tekstów doty...
W polskiej historiografii biografie kobiet należących do pierwszego pokolenia emancypantek wciąż można policzyć na palcach jednej ręki. Zofia Moraczewska niewątpliwie była jedną z czołowych przedstawicielek grupy kobiet zaangażowanych zarówno w działalność socjalistyczną, jak i emancypacyjną oraz jedną z niewielu, którym udało się przynajmniej w pewnych okresach życia łączyć aktywność na obu tych polach. (…) Bardzo ciekawe są fragmenty książki dotyczące łączenia przez Moracz...
Przedmiotem książki jest niezależna oficyna wydawnicza działająca w latach 1982-1989. Przedstawiono w niej dzieje i dokonania tytułowego wydawnictwa. W sposób chronologiczny została opisana historia Wydawnictwa Myśli Nieinternowanej oraz omówiono wszystkie gazety oraz druki zwarte wydane w latach funkcjonowania. W pierwszych rozdziałach przedstawione zostały dzieje wydawnictwa począwszy od jego założenia, dalszy rozwój oficyny, rozpracowanie ze strony Służby Bezpieczeństwa ...
W niedzielę 13 grudnia 1981 r. w Waszyngtonie dało się odczuć weekendowe pustki. Prezydent Ronald Reagan przebywał w rezydencji w Camp David. Również ambasada USA w Warszawie była pozbawiona „głowy”: ambasador Francis J. Meehan akurat wyjechał. Wieści o wprowadzeniu stanu wojennego w PRL potraktowano jednak bardzo poważnie. Wobec narzuconych przez ekipę gen. Wojciecha Jaruzelskiego ograniczeń komunikacyjnych warszawska ambasada, a także konsulaty USA w Krakowie i Poznaniu, st...
Książka jest rezultatem badań, które autor przeprowadził jako pracownik naukowy w Instytucie Gaucka. Jej pierwsze niemieckie wydanie zostało zaprezentowane w 1996 r. na Targach Książki we Frankfurcie nad Menem i wywołało niemałe zainteresowanie mediów oraz dość gwałtowną debatę publiczną. Publikacja ukazuje, jaki wpływ na literaturę NRD miały kontrola i sterowanie ze strony Ministerstwa Bezpieczeństwa Państwowego. Do pierwotnych tekstów literackich Joachim Walther dodaje ukry...
Wspomnienia Eugeniusza Swarcewicza, długoletniego organisty najpierw na Białorusi, potem na Ukrainie, świeckiego katolika bez reszty zaangażowanego w życie Kościoła katolickiego w ZSRS. Na skutek komunistycznych represji przetrzebiona inteligencja katolicka po II wojnie światowej niemal przestała istnieć, jej życie relig?ne i intelektualne toczyło się w ukryciu. Oczywiście tylko w tym wymiarze publicznym, zawsze bowiem toczyło się ukryte życie relig?ne, także w jakimś stopni...
Monografia traktuje o białoruskich dążeniach niepodległościowych w czasie II wojny światowej. Autor ukazuje postawy działaczy białoruskich wobec Polski, III Rzeszy i Związku Radzieckiego, próby utworzenia państwowości białoruskiej w warunkach okupacji niemieckiej i powołania własnego wojska, a także stosunek Białorusinów do innych narodowości, ze szczególnym uwzględnieniem Polaków.
