Czy to możliwe, że zwykły zjadacz chleba ochoczo zgwałci śpiącą żonę swojego sąsiada, jeśli tylko da mu się okazję? Jak łatwo jest zwerbować kilkudziesięciu mężczyzn gotowych zgwałcić nieprzytomną kobietę?Manon Garcia w 2024 roku przez kilka tygodni śledziła w sądzie proces Dominique’a Pelicot oskarżonego o odurzanie żony, Gisèle Pelicot, i udostępnianie jej ciała innym mężczyznom. Niniejszy esej łączy kronikę procesu z polityczną, filozoficzną i prawną refleksją na temat gwa...
Jak pytać o rzekę? Nie jest przecież czymś, nie jest miejscem, a nurt, na który patrzymy, ciągle upływa. Pytanie o rzekę ujawnia bezradność naszego myślenia i nieprzydatność kategorii klasycznej filozofii. Jednocześnie ta niezrozumiała rzeka, która towarzyszy człowiekowi od najdawniejszych czasów, dostarczała poręcznego języka do opisu nowych zjawisk w naszej cywilizacji: elektryczność czy rynki finansowe zanurzone są w rzecznych metaforach. Nieznane zostaje zaskakująco spraw...
Sztuka ludowa to Nemezis polskiej inteligencji, nowoczesny fantazmat oparty na micie dobrego dzikusa oraz przekonaniu o autentyczności „człowieka naturalnego” i stanowiącej jego pochodną wierze w „prawdę prymitywu”. Ewa Klekot pisze o praktykowaniu tych przekonań i wierzeń przez kolejne pokolenia inteligentów różnych orientacji politycznych; o uwikłaniu wiejskiej wytwórczości i twórczości plastycznej w romantyczną legendę o ludowych korzeniach narodu – jedną z najsilniej u...
Książka niniejsza, chociaż wpisuje się w szeroki nurt refleksji nad starością, pozostaje jednak na jego obrzeżu. Nie jest kolejnym przyczynkiem do rozległej historii starości i ludzi starych. Mówi o sztuce. O sztuce wobec starości, o ich wzajemnych relacjach. O sztuce, której w różnych okolicznościach starość niespodzianie staje na drodze. Wypierana lub przyjmowana z rezygnacją, starość może ponaglać albo obezwładniać, wywoływać panikę albo bunt, napawać przerażeniem albo spo...
Pod bezlitosnym rzymskim słońcem, dla kogoś, kto potrafi je dostrzec, kamienie żyją z taką intensywnością, że zakrawa to na halucynację.Za sprawą Carceri Piranesi staje się jedynym Włochem spoglądającym w otchłań chaosu – owego chaosu, który w coraz większym stopniu będzie wyróżnikiem świata nowoczesnego. Carceri, podobnie jak Capricci, gdzie przedmioty, tabliczki, tarcze, kartusze, muszle, kapitele, hermy, tambury kolumn, palmy, sfinksy, czaszki leżą...
„Wiedeń 1913” to próba rekonstrukcji świata, który odszedł bezpowrotnie wraz z I wojną światową, a jednocześnie wyprawa do źródeł nowoczesności. Rok 1913 to fascynujący czas ścierania się starych i nowych idei, nie tylko w muzyce, malarstwie i literaturze, ale także w nauce i w życiu codziennym, Wiedeń jest miejscem, gdzie widać to ze szczególną wyrazistością.Na kartach książki spotykają się wybitni artyści – Schiele i Kokoschka, wielcy kompozytorzy – Schönberg ...
Autobiografia Krzysztofa Pomiana (ur. 1934 w Warszawie), historyka idei i filozofa kultury, jednego z najwybitniejszych postaci w polskiej i europejskiej République des Lettres.Od "wściekłych" października 1956, Leszka Kołakowskiego i Uniwersytetu Warszawskiego, poprzez rok 1968, intelektualny Paryż ostatnich dekad XX wieku, Gallimarda, "Le Débat", Kota Jeleńskiego, "Kulturę" Jerzego Giedroycia, Solidarność, Einaudiego, Wenecję, aż po przełom roku 1989, Europę, jej narod...
Słuchanie muzyki jest demokratyczną przyjemnością. Istnieje jednak zasadniczy kłopot dotyczący dyskursu, który uwspólniłby odmienne perspektywy odbiorcze. Analityczny opis muzyki może zniechęcać humanistę, o ile nie miał okazji poznać słownictwa z zakresu kontrapunktu czy harmonii. Zniechęcenie może również ogarnąć muzyka profesjonalistę, gdy czyta poetycki opis subiektywnego muzycznego doznania. Powinno się jednak pamiętać, że prawda o tym doświadc...
Bidet, szklane dildo, kubeczek menstruacyjny. Szpilka do kapelusza, Chanel N° 5, spódniczka mini. Malowidła naskalne, figurka Baubo, worek Ashley. Długopis Grety Garbo, broszka Hannah Arendt, pierścionek Kim Kardashian. Maszyna analityczna, maszyna do szycia, maszyna do pisania. Annabelle Hirsch zebrała 101 przedmiotów, które związane są z historią kobiet. Wiele z nich to rzeczy drobne i niepozorne, prywatne, intymne. Autorka snuje wokół nich opowieści o podporządkowaniu i b...
Historia muzeów staje się prawdziwie światowa w drugiej połowie XIX wieku. Ten okres zaczyna się umownie w 1851 roku, kiedy w londyńskim Pałacu Kryształowym zorganizowano Wystawę Światową. Od tej pory muzeum jest emblematyczną instytucją nowoczesnej cywilizacji. Z wszystkimi tego konsekwencjami. Kolonizuje podbijane kraje i gromadzi ich dziedzictwo. Bierze udział w obu wojnach światowych. Bywa ofiarą i beneficjentem totalitaryzmów. Jest przestrzenią awangardowych działań arty...
Bibliofilskie wydanie w trzydziestą rocznicę ukazania się poematu. „Według niektórych badaczy jest to «opus magnum» mojej twórczości poetyckiej. Uważam to za możliwe i spowodowane przez ogromną swobodę, z jaką to pisałem. Ta «fuga poetycka» wymyka się wszelkim regułom, a zarazem nadaje kształt mojemu marzeniu o «formie bardziej pojemnej», mieszającej gatunki i wypisy z danych biograficznych. [...] Zdarza się niekiedy, że tworzymy rzecz niezamierzenie gęstą i przez to ważną, t...
Ballady i romanse Adama Mickiewicza mają wyjątkową pozycję jako manifest i początek nowej epoki . Od dziesięcioleci są wznawiane, czytane i cytowane przez kolejne pokolenia, stale obecne w szkole, w kulturze wysokiej i popularnej. Funkcjonują też – podtrzymywane przez praktykę szkolną – utarte schematy mówienia o tym zbiorze i o poszczególnych utworach. Mogłoby się wydawać, że o Balladach i romansach powiedziano już wszystko. Elżbieta Zarych proponuje spojrzenie na tom Micki...
Trzy ekologie Félixa Guattariego to jedno z najważniejszych dzieł współczesnej humanistyki. Guattari, współtwórca schizoanalizy i współautor Anty-Edypa (wraz z Gilles’em Deleuze’em), proponuje w tej książce koncepcję „ekozofii”, czyli zintegrowanego podejścia do trzech sfer: ekologii środowiskowej, społecznej i mentalnej. Przekonuje, że nie można myśleć o ochronie środowiska bez jednoczesnej troski o relacje społeczne i kondycję ludzkiej subiektywności. Guattari łączy an...
Mapy – odkładane na wieki do archiwów, umieszczane w miejscach publicznych i na ścianach mieszkań, zwijane w rulon, by łatwiej je przenieść, czy na tyle uwewnętrznione, że można o nich mówić bez oglądania. Kartografia jest w książce Igora Piotrowskiego kluczowa, nie chodzi tu jednak o zwykłe, praktyczne używanie map, lecz o wyczulenie na mapę i na to, co się dzięki niej przydarza.Autor opowiada o mapach Mirona Białoszewskiego – tych, które oglądał, o których napisał i które n...
Antykapitalizm. Apokalipsa. Arctic Monkeys. Margaret Atwood. J. G. Ballard. Batman. Big Brother. David Bowie. Breaking Bad. William Burroughs. Kate Bush. Nick Cave. CCRU. David Cronenberg. Cybererotyzm. Cyberpunk. Depresja. Destiny’s Child. Doctor Who. The Fall. Glam punk. Gwiezdne wojny. Hammer Film Productions. Paris Hilton. Igrzyska śmierci. Fredric Jameson. Joy Division. James Joyce. Lacan. Nick Land. Lost. Lovecraft. Lśnienie. Mado...
Bach, największy geniusz muzyczny ludzkości, w swoich utworach mocował się z najważniejszymi tematami ludzkiego życia, takimi jak cierpienie, przemijanie, śmierć, rozpacz, których mu los nie szczędził. Swoją muzyką sięgał dna ludzkich piekieł, zawsze jednak rozjaśniając je światłem nadziei. O tych sprawach traktują eseje zebrane w książce „Muzyka w piekle”. Józef Majewski ujmuje Bachowskie tematy w perspektywie pięciu głównych pytań: o muzyczną sztukę umierania w rodzinie kom...
Autobiograficzna opowieść Bernarda Singera Moje Nalewki to arcydzieło literatury polskiej. Pisarz przywołuje w niej swoje dzieciństwo i młodość spędzone w żydowskiej dzielnicy Warszawy na początku XX wieku. Barwny opis źycia wspólnoty żydowskiej na ulicach Nalewki, Gęsiej czy Tłomackie stał się tłem dla opowieści o życiu między judaistyczną tradycją a nowoczesnością, o przenikaniu się dziedzictwa żydowskiego i polskiego, o trudnym przekraczaniu granic, życiu na pogr...
Przedmiotem zainteresowania niniejszego zbioru esejów i artykułów, powstałych na przestrzeni dwunastu lat jako teksty okolicznościowe, są przede wszystkim ludzie – to, jak żyli, jak działali w świecie i jak oddziaływał na nich czas historyczny. Zebrane w tym tomie osoby są uderzająco różne i nietrudno sobie wyobrazić, że gdyby mogły zabrać głos w tej kwestii, oponowałyby przeciwko zgromadzeniu ich, by tak rzec, w jednym pokoju. Nie łączą ich bowiem talenty ani poglądy, zawody...
Antykapitalizm. Apokalipsa. Arctic Monkeys. Margaret Atwood. J. G. Ballard. Batman. Big Brother. David Bowie. Breaking Bad. William Burroughs. Kate Bush. Nick Cave. CCRU. David Cronenberg. Cybererotyzm. Cyberpunk. Depresja. Destiny’s Child. Doctor Who. The Fall. Glam punk. Gwiezdne wojny. Hammer Film Productions. Paris Hilton. Igrzyska śmierci. Fredric Jameson. Joy Division. James Joyce. Lacan. Nick Land. Lost. Lovecraft. Lśnienie. Madonna. Marx. Masochizm. Steven Meisel. Kyl...
Jak pytać o rzekę? Nie jest przecież czymś, nie jest miejscem, a nurt, na który patrzymy, ciągle upływa. Pytanie o rzekę ujawnia bezradność naszego myślenia i nieprzydatność kategorii klasycznej filozofii. Jednocześnie ta niezrozumiała rzeka, która towarzyszy człowiekowi od najdawniejszych czasów, dostarczała poręcznego języka do opisu nowych zjawisk w naszej cywilizacji: elektryczność czy rynki finansowe zanurzone są w rzecznych metaforach. Nieznane zostaje zaskakująco spra...
Na progu przeszłości to wybór esejów Siegfrieda Kracauera (1889–1966), wybitnego filozofa fotografii i sztuki filmowej oraz myśliciela historycznego. Wybór obejmuje zarówno teksty o charakterze teoretycznym, jak i z obszaru krytyki artystycznej. Kracauer rozważa role fotografii we współczesnym mu świecie, analizuje problem relacji fotografii do świata przedstawionego, zastanawia się nad naturą fotografii i filmu jako mediów oraz nad złudzeniami, które fotografia tak łatwo wyw...
Świat obrazów twórcy Damy z łasiczką i Mona Lizy zna każdy, „natomiast świat myśli Leonarda: naukowej, filozoficznej, technicznej – pisze we wstępie Maria Rzepińska – ciągle jeszcze nie jest całkowicie zbadany i ogarnięty”. Niniejsze wznowienie traktatu, pisanego przez całe niemal dorosłe życie artysty, stanowi summę poglądów artysty na temat malarstwa. Uporządkowany przez uczniów rękopis, złożony w postaci książki, stał się jedną z najważniejszych rozpraw teoretycznych poświ...
Przez stulecia losy niemieckich mieszkańców Danzigu splatały się z polskimi. Niemcy, Polacy, Kaszubi razem pracowali, utrzymywali kontakty rodzinne i towarzyskie, byli sąsiadami. Mówili o sobie: jestem stąd. Ich życie runęło wraz z wybuchem drugiej wojny światowej. Wolfgang Kirchner autobiograficzną opowieść Tamten czas o losach swojej gdańskiej niemieckiej rodziny osadził w chwili zdobycia miasta i w pierwszych miesiącach po wkroczeniu wojsk radzieckich w 1945 roku. Sugesty...
Kapitalizm nie jest niczym innym niż systemem zaprzęgania natury – również natury ludzkiej! – do darmowej lub bardzo nisko płatnej pracy. Kapitalistyczne „prawo” wartości – to, czemu i w jaki sposób kapitalizm nadaje priorytet w sieci życia – zawsze było prawem Taniej Natury. (Tak, to absurd! Natura bowiem nigdy nie jest tania). Dziwny i dynamiczny proces zaprzęgania natury do pracy tanim kosztem stał u podstaw osiągnięć epoki nowoczesnej – jej łaknienia i zdolności pozyskiwa...
