Studium twórczości trójki wybitnych filozofów: Leszka Kołakowskiego, Barbary Skargi i Józefa Tischnera. Ich dzieła stały się znane poza wąskim kręgiem specjalistów nie tylko ze względu na swoją intelektualną wartość, ale także dzięki walorom estetycznym. Autor przedstawia je z literaturoznawczej perspektywy, pokazując różne związki między pracami akademickimi i nieprofesjonalnymi. Skupia się szczególnie na podmiotowym aspekcie twórczości tych filozofów, an...
Próba przyjrzenia się powszechnej opinii, że filozofia niemiecka – zwłaszcza od Kanta do Hegla – wpłynęła na literaturę polskiego romantyzmu. Autorka pokazuje stopień i przyczyny zainteresowania tym zagadnieniem od początku XIX wieku aż do dziś, gromadzi, porządkuje oraz weryfikuje poglądy i metody badaczy, przygląda się inspiracjom płynącym z konkretnych dzieł i z „ducha epoki”, zwraca uwagę na pojawiające się przy opracowywaniu tego tematu problemy, ster...
Dwanaście studiów poświęconych emigracyjnym narracjom tożsamościowym w twórczości takich poetów, jak Stanisław Baliński, Marian Czuchnowski, Józef Łobodowski, Jerzy Pietrkiewicz czy Bronisław Przyłuski. Autora interesują drogi, jakimi poruszają się oni w poszukiwaniu poetyckiej „mowy wygnańczej”, to, jak odnajdują idiom poetycki zdolny unieść bagaż doświadczeń gromadzonych przez lata emigracji oraz jak kształtują „język wygnania” osadzony w odmiennych kręg...
Zaskakujące studium związków łączących wyobraźnię muzyczną Karola Szymanowskiego z fantazmatyką jego skrywanych przed publicznością dzieł literackich i zapisków autobiograficznych. Autor, inspirując się myślą psychoanalityczną i genderową oraz przywołując nowe konteksty kulturowe, odkrywa w lekceważonych dotąd marginaliach tropy pozwalające na daleko idącą reinterpretację dzieła i biografii kompozytora.
O Tadeuszu Peiperze wiadomo wiele, a mimo to wciąż nie są znane początki jego twórczości, zwłaszcza jego życie i działalność w Hiszpanii w latach 1914–1920. Zaprzeczające sobie fakty, niejasne wyznania pisarza dotyczące pobytu Hiszpanii, tajemnicze zniknięcie rękopisów z jego poezją – słowem: brak pewnych informacji, a zamiast nich autolegendy i legendy. Autorce książki udało się zrewidować i zburzyć wiele mitów narosłych wokół „papieża awangardy”. Z detek...
Panorama niemal stu lat polskiej literatury oglądanej z perspektywy ulicy. Swój przegląd literackich ulic autor opiera na trzech najważniejszych datach w historii najnowszej: 1918–1944–1989, dążąc do swoistej syntezy stulecia. Nie ogranicza się jednak do mimetycznego spojrzenia na ulicę, ale traktuje ją jako przestrzeń, w której konkret przenika się z porządkiem symbolicznym, a przestrzeń publiczna nakłada się na przestrzenie prywatne i uintymnione. Taki s...
Człowiek czarnoromantyczny jest odwrotnością człowieka jako duchowej doskonałości: niecierpliwy, pyszny, gniewny, niesprawiedliwy, nieufny, niewierny, bezwstydny. Ale przy tym wszystkim: ma rozmach! Destruktor, zbrodniarz, banita, który odpłatę mógłby znaleźć tylko w jakiejś koszmarnej męczarni. W dziełach czarnej romantyki do nieba wzdycha w człowieku samo Piekło.
Książka prezentuje spór o międzywojenną kulturę polsko-żydowską. Autor nie tylko stara się ochronić ważny element dziedzictwa narodowego, ale także przedstawia cały dramatyzm walki o uznanie prawa do tworzenia kultury przez polskich Żydów. Ważnym elementem książki, zbudowanej wokół postaci Romana Brandstaettera, jest ukazanie, jak między innymi poprzez komunikację prasową polscy Żydzi starali się odmitologizować narodowe wyznaczniki historii oraz patriotyc...
Andrzej Kijowski zostawił po swojej śmierci kilkadziesiąt małych, niepozornych notesów. Spisywał w nich zwierzenia o twórczych lękach, projekty i próbki literackie, fragmenty felietonów, komentarze polityczne i barwne obrazki z życia pisarzy w PRL-u. Dziennik pisał „zamiast” wielkiej powieści, o jakiej stworzeniu marzył, w chwilach twórczej jałowości i gdy wydarzenia polityczne nabierały rozpędu. Paradoksalnie zapiski te okazały się fascynującą autobiograf...
Cyceron był nie tylko mówcą i politykiem, ale także tłumaczem. Jego przekłady były czytane przez kolejne pokolenia pisarzy i myślicieli, tworzyły podstawy literackiej kultury Europy. Mało kto jednak zdaje sobie sprawę, że przybliżając współobywatelom największe osiągnięcia greckiej literatury, Cyceron modyfikował je tak, by zawierały treści zgodne z ideałami republikańskimi, których bronił w swoich pismach. W ten sposób starał się tworzyć iluzję, że w kwes...
Włodzimierz Odojewski opisuje w swojej twórczości proces unicestwienia polskiej tradycji kresowej na Podolu, a także kondycję człowieka żyjącego „po rozpadzie świata”. Doświadczenie przestrzeni w jego dziełach wyraża się przede wszystkim w figurze błądzenia w ciemności, nicości, próżni, gdzie droga jest wygnaniem, a przestrzeń otwarta – labiryntem. Niniejsza książka udowadnia, że przestrzeń jest w utworach Odojewskiego jednym z podstawowych języków mówieni...
Autor analizuje twórczość pisarzy, którzy mimo że doświadczyli pobytu w więzieniach i obozach sowieckich, umieli dostrzec w Rosji coś więcej niż tylko opresywne totalitarne państwo. Umiejętność odróżnienia systemu komunistycznego od kultury rosyjskiej jako takiej i od postaw zwykłych obywateli, którzy również byli tego systemu ofiarami i przeciwnikami, dowodzi, że w ocenie Rosji wykraczano czasem poza negatywne uogólnienia.
Pierwsza polska monografia Elegii duinejskich Rainera Marii Rilkego – najdojrzalszego dzieła austriackiego poety, pisanego w zmaganiu ze śmiertelną chorobą. Cykl duinejski to nowy wymiar gatunku elegii, a także odważna diagnoza nowoczesności. Z nowoczesnością właśnie i ze śmiercią – nim padnie pokonane – walczy dzielnie jak rycerz Rilkeańskie „ja”. Horyzont i szczegół stanowią dwie najistotniejsze współrzędne uprawianej tu hermeneutyki – autorskiej interpr...
Pierwsza w Polsce monografia twórczości jednego z najbardziej popularnych i najczęściej nagradzanych reżyserów europejskich. Jakie jest kino Almodóvara? – pyta autorka. Z jednej strony wulgarne, przejaskrawione, kiczowate i ekshibicjonistyczne, z drugiej – subtelne, ciepłe, nostalgiczne, czasem eleganckie. I chociaż hiszpański reżyser lubuje się w historiach melodramatycznych oraz z pogranicza życiowego prawdopodobieństwa, a niekiedy dobrego smaku, ...
Zbiór trzech opowiadań rozgrywających się w trakcie wojny w bliżej nieokreślonym mieście nad zatoką. Dramatyczne wydarzenia każą wszystkim bohaterom stoczyć wewnętrzną walkę postaw, zweryfikować światopogląd bądź też skonfrontować własne racje z racjami bliskich – rodziny, towarzyszy, sąsiadów. Narratorami pierwszego opowiadania są dwaj Polacy, bracia, którzy późną jesienią roku 1939, siedząc przy łóżku umierającego ojca, muszą opowiedzieć się po którejś ...
Książka ukazuje złożony proces odbudowy gdańskiego Głównego Miasta po drugiej wojnie światowej, uwikłany w ówczesne realia polityczne, ideowe i kulturalne. Autor przekonuje, że odbudowane po wojnie zabytkowe centrum Gdańska to miasto równocześnie stare i nowe. Z jednej strony zachowano bowiem szereg monumentalnych zabytków, odtworzono główne ciągi uliczne i charakterystyczne widoki, z drugiej jednak – radykalnie przekształcono strukturę miejską, dostosowuj...
Jak poradzić sobie z niemożliwą do przepracowania stratą? Jak zamieszkać w teraźniejszości? Jak poczuć się u siebie wśród ruin i grobów? Te trzy pytania (o podmiot, doświadczenie czasu oraz przestrzeń) okazały się kluczowe w romantycznym myśleniu o elegii. W pierwszej połowie XIX wieku w całej Europie elegia przestała być postrzegana jako gatunek posiadający jasne wyznaczniki formalne. Romantycy chętniej mówili o elegijności, definiując ją jako szczególny ...
Autor, analizując filmy europejskich twórców o Stanach Zjednoczonych i reakcję na nie amerykańskiej krytyki, stara się dociec, dlaczego na ogół nie podoba nam się to, jak opisują nas inni. Stawia też tezę, że filmy te są wyrazem określania europejskiej tożsamości wobec dominującej pozycji USA w świecie. Analizując dzieła Antonioniego, Wendersa, Herzoga czy von Triera, Giżycki ukazuje ponadto, czym różnią się filmy kręcone po obu stronach Atlantyku, jak duc...
„Spośród materiałów przygotowanych do druku przez Kapsydę Kobro najbliższe są mi listy Mao Star i materiały z lat osiemdziesiątych, najbardziej bowiem intensywna działalność artystyczna Mao Star przypadła właśnie na lata osiemdziesiąte zeszłego stulecia. Ważne tu jest jej miejsce: Berlin Zachodni. […] Wtedy kłębiły się w Berlinie nurty nowoczesnej sztuki i ruchy kulturowe: Neue Wilde, nowa fala, punk rock, awangarda. Mao Star była ważną częścią tego pulsującego...
Zbiór rozproszonych szkiców, tłumaczeń i komentarzy jednego z najwybitniejszych muzykologów europejskich – Michała Bristigera. Odkrywcze wprowadzenie do opery europejskiej oraz jej najbardziej znaczących dzieł i twórców – od Scarlattiego po Brittena. Podroż po archipelagu muzyki – od Monteverdiego i Bacha, przez Mozarta i Chopina, aż po Strawińskiego, Szymanowskiego i Lutosławskiego. Autorska konstelacja przekładów – od Hofmannsthala i Malraux po Adorno i ...
Książka jest próbą rozpatrzenia zasadności jednego z głównych argumentów przeciwko przerywaniu ciąży – argumentu potencjalności. Jego zwolennicy uważają, że każda aborcja jest moralnie zła, ponieważ prawo do życia przysługuje nie tylko istotom samoświadomym, ale i potencjalnym, które własności psychicznych nabędą dopiero w toku rozwoju. Pogląd ten rodzi jednak wątpliwości natury biologicznej i etycznej. Czy takie samo prawo co ludziom przysługuje gametom, komórk...
Książka opisuje wzajemne relacje twórczości Brunona Schulza, Bolesława Leśmiana i Tadeusza Kantora. Choć każdy z nich był mistrzem innego języka artystycznego (proza, poezja i teatr), a zarazem indywidualistą w pełnym tego słowa znaczeniu, podobieństwa objawiają się w pokrewieństwie motywów, obrazów, a także idei i całych konstrukcji filozoficznych. Wojciech Owczarski, skupiając się przede wszystkim na wyobraźni owych trzech artystów, odnajdując w ich fant...
Motyw śmierci heroicznej w polskiej sztuce i literaturze od powstania kościuszkowskiego do manifestacji 1861.Interdyscyplinarna rozprawa Ewy Toniak obiera za przedmiot analiz i interpretacji dzieła literackie należące do kanonu tyrtejskiego polskiej literatury romantycznej, a także wybrane dzieła sztuki XIX wieku, w tym fotografie, przedstawiające topos śmierci bohatera. Uzupełnieniem tego wyboru są prace współczesnych polskich artystek i artystów, takich jak A...
Twórczość Marii Konopnickiej, przez wiele lat oficjalnie lansowana, funkcjonuje dziś często jako synonim anachronizmu i prowincjonalności. Lena Magnone kwestionuje ten obraz, sięgając do rzadziej bądź wcale nieprzywoływanych utworów oraz niepasujących do schematu momentów jej biografii. Książka wykorzystuje narzędzia krytyki feministycznej i psychoanalizy, by zapytać o to, co zostało postawione na pokaz, i o to, co zostało wyparte. Konopnicka wy...
