Historia Cygana, który po kilkuletnim pobycie w więzieniu podjął próbę ucieczki. Schwytany zostaje oddany pod osąd współwięźniów, którym przewodzi Wiewióra. Egzekucja doprowadziła jednak do śmierci nieszczęśnika. W trakcie spisywania raportu okazuje się, że jego wyrok skończył się na 2 tygodnie przed ucieczką. O sprawie dowiadują się pozostali więźniowie i odtąd systematycznie nachodzą nadzorcę, by upewnić się o dacie uwolnienia. Nowelkę kończy konkluzja: „O biedny Cyganie! T...

Dzieło Jana Kochanowskiego. Jan Kochanowski jest najsłynniejszym polskim poetą doby Renesansu, jest także pierwszym polskim poetą wielkiego formatu. Był osobą niezwykle wykształconą, oczytaną, dużo podróżował po Europie. Bez wahania można go nazwać człowiekiem Renesansu.

Fragment: "Patrzyłam na nią zdumiona. Stała przede mną prosta, chuda, trochę sztywna, w czarnej, wełnianej, bardzo czystej, wytartej i gęsto wycerowanej sukni, w czarnej okrywce, którą widocznie sama sobie uszyła, w wyrudziałym kapeluszu i w nicianych rękawiczkach. Jej energiczna, śniada, srodze wymizerowana twarz świeciła gorączkowym spojrzeniem ciemnych, głęboko zapadłych, podkrążonych oczu i czerwonością warg drobnych, spieczonych. Gładko zaczesane na wklęsłych skroniach w...

Hieronim Łopaciński to polski językoznawca i etnograf, historyk Lublina, członek Akademii Umiejętności w Krakowie.

Eliza Orzeszkowa to polska pisarka epoki pozytywizmu. Jej nazwisko pojawiło się pośród kandydatów do Literackiej Nagrody Nobla W 1904 roku. W wewnętrznych dokumentach komitetu nagrody występowała często jako Elise Orzeszko. Jej kandydaturę zgłosił Aleksander Brückner, ówczesny profesor uniwersytetu berlińskiego. Kandydatura uzyskała poparcie Alfreda Jensena, który w opracowaniach na temat jej twórczości stawiał ją pod niektórymi względami nawet wyżej od Henryka Sienkiewicza. ...

Legenda Jasnej Góry zaczęła narastać dopiero za sprawą broszury księdza Kordeckiego Nowa Gigantomachia" wydanej trzy lata po oblężeniu. Przeor przyrównał w niej obronę klasztoru do... wojny trojańskiej. Ta właśnie książeczka ukształtowała ideologię wojny. Kordecki przedstawił bowiem starcie polsko-szwedzkie 1655-60 jako wojnę religijną, zderzenie dwóch cywilizacji. Po jednej stronie znaleźli się zwolennicy imperium protestanckiego z Karolem Gustawem na czele, po drugiej - pra...

Pierwodruk noweli ukazał się w 1890 roku w "Przeglądzie Literackim", a następnie została wydana w zbiorze "Na drodze" w Krakowie w roku 1893. Utwór ma formę wspomnień kilkunastoletniego Wicka Mostowiaka, który mieszka z rodzicami i braćmi (Felkiem i Piotrusiem) na warszawskim Powiślu, jednej z najuboższych dzielnic Warszawy. Chłopiec w prostych słowach relacjonuje codzienne wydarzenia, które składają się w życie w nędznej kamienicy. Ojciec, piaskarz, w momencie rozpoczęcia ak...

Ukazana w utworze sytuacja jest odbiciem autentycznej, nieludzkiej szwajcarskiej praktyki wystawiania nędzarzy na publiczną licytację. Takiego człowieka kupował każdy, kto wygrał przetarg, zadowolił się najmniejszą dopłatą z gminnej kasy. Oczywiście, starcy musieli u swego "opiekuna" ciężko pracować, z reguły żyli w urągających człowieczeństwu warunkach. Nieludzki proceder miał miejsce pośród deklaracji o chrześcijańskim miłosierdziu, wzniosłych haseł na temat dobroczynności....

Utwór powstał w 1890 roku. W okresie tym pozytywistyczne, wzniosłe hasła asymilacji Żydów uległy zatarciu. Narastała nieufność i wrogość wobec wyznawców judaizmu. Orzeszkowa, autorka rozprawy „O Żydach i kwestii żydowskiej” (1882) zdecydowała zwrócić się z apelem do pisarzy, by aktywnie sprzeciwili się haniebnej agresji. W 1890 wystosowała do Marii Konopnickiej list, w którym prosiła, by czy prozą, czy wierszem, napisz jedną lub dziesięć kartek, słowo Twoje wiele zaważy, u wi...

Antoni Józef Apolinary Rolle (1830-1894) to polski lekarz, historyk amator, autor wielu opracowań medycznych oraz historycznych poświęconych kresom multańskim. Absolwent Uniwersytetu Kijowskiego, przez większość życia mieszkał w Kamieńcu Podolskim.

Fragment: "- Antek! - krzyknęła Krysta, a krzyk ten, w pustym polu odbity, ocucił ją z jej martwoty. Ogromna jasność uderzyła w nią jak pożarna łuna. Zrozumiała teraz, że Antek wraca, że go na poprawkę puścili, że na Mosty idzie, że dziś jeszcze tu będzie. Wszystko, wszystko teraz zrozumiała. Jak w godzinę śmierci jasno się czyni konającemu od gromnicznej świecy, tak jej się teraz uczyniło jasno. Strach, strach, jak jasno!"

Gabriela Zapolska - dramatopisarka, prozaik, publicystka. 1882, po zerwaniu z rodziną i mężem, została aktorką, występując w Krakowie, Lwowie, Poznaniu i w galicyjskich zespołach wędrownych. 1889 wyjechała do Paryża, gdzie grywała drobne role w teatrzykach bulwarowych, od 1892 w Théâtre Libre A. Antoine'a, od 1895 także w modernistycznym Théâtre de l'Oeuvre. Po powrocie do kraju występowała m.in. w teatrach Krakowa i Lwowa. Od 1904 we Lwowie, zorganizowała wraz z drugim mężem...

Dzieło Kazimierza Bartosiewicza, księgarza, wydawcy, publicysty, historyka literatury, satyryka. Kazimierz Bartosiewicz byl współpracownikiem największych czasopism w Królestwie i Galicji, w których zamieszczał felietony historyczne i ekonomiczne oraz utwory satyryczne wierszem i prozą. Jako satyryk ośmieszał stańczyków i socjalistów.

Iwan Turgieniew (1818-1883), rosyjski pisarz. Studiował na uniwersytetach w Moskwie (1834-1837) i w Berlinie (1838-1841). Po powrocie do kraju zbliżył się do postępowych kół literackich skupionych wokół W.G. Bielinskiego, współpracował z demokratycznymi pismami Sowriemiennik i Otieczestwiennyje zapiski. Większość życia spędził za granicą, głównie w Baden-Baden (Niemcy) i we Francji, utrzymując ożywione kontakty z wybitnymi europejskimi pisarzami, a także z polityczną emigracj...

Bracia Grimm - dwaj rodzeni bracia, pisarze i uczeni niemieccy Wilhelm Karl (1786-1859) i Jacob Ludwig Karl (1785-1863), którzy dużą część swoich dzieł publikowali wspólnie.

Gabriela Zapolska - dramatopisarka, prozaik, publicystka. 1882, po zerwaniu z rodziną i mężem, została aktorką, występując w Krakowie, Lwowie, Poznaniu i w galicyjskich zespołach wędrownych. 1889 wyjechała do Paryża, gdzie grywała drobne role w teatrzykach bulwarowych, od 1892 w Théâtre Libre A. Antoine'a, od 1895 także w modernistycznym Théâtre de l'Oeuvre. Po powrocie do kraju występowała m.in. w teatrach Krakowa i Lwowa. Od 1904 we Lwowie, zorganizowała wraz z drugim mężem...

Dzieło Bałuckiego Michała, komediopisarza, prozaika, poety, publicysty. Michał bałucki to autor popularnych wierszy, uprawiał też krytykę literacką i artystyczną. Aprobatę poglądów rewolucyjno-postępowych wspierał utworami o problematyce społeczno-politycznej i moralnej. Później uległ wpływom pozytywizmu, z domieszką utopii społecznej, czy tendencji reformatorskich o podłożu religijnym. Przeżywał wzmożony krytycyzm społeczny, niewiarę w pozytywne rozwiązania. Równolegle powst...

Dzieło Bałuckiego Michała, komediopisarza, prozaika, poety, publicysty. Michał bałucki to autor popularnych wierszy, uprawiał też krytykę literacką i artystyczną. Aprobatę poglądów rewolucyjno-postępowych wspierał utworami o problematyce społeczno-politycznej i moralnej. Później uległ wpływom pozytywizmu, z domieszką utopii społecznej, czy tendencji reformatorskich o podłożu religijnym. Przeżywał wzmożony krytycyzm społeczny, niewiarę w pozytywne rozwiązania. Równolegle powst...

Honore de Balzac - pisarz francuski, ojciec powieści realistycznej. Jako student prawa, porzucił naukę, by oddać się literaturze. Jeden z najbardziej pracowitych pisarzy w dziejach literatury, pozostawił około 100 powieści, w większości napisanych w latach 1829-1850, które złożyły się na monumentalny cykl zatytułowany "Komedia ludzka".

Franz Kafka (ur. 3 lipca 1883 w Pradze, zm. 3 czerwca 1924 w Kierling) – niemieckojęzyczny pisarz pochodzenia żydowskiego, przez całe życie związany z Pragą. W swoich powieściach stworzył model sytuacji zwanej sytuacją kafkowską i określanej w języku niemieckim za pomocą przymiotnika "kafkaesk", którego istotą jest konflikt zniewolonej jednostki z anonimową, nadrzędną wobec niej instancją. Deformacja groteskowa, niejednoznaczne, paraboliczne obrazy oraz poczucie zagrożenia i ...

Dzieło Romualda Jana Hube. Romuald Hube to polski historyk i prawnik.

Jan Rymarkiewicz (1811-1889) - historyk, polonista, nauczyciel, powstaniec styczniowy

Gabriela Zapolska - dramatopisarka, prozaik, publicystka. 1882, po zerwaniu z rodziną i mężem, została aktorką, występując w Krakowie, Lwowie, Poznaniu i w galicyjskich zespołach wędrownych. 1889 wyjechała do Paryża, gdzie grywała drobne role w teatrzykach bulwarowych, od 1892 w Théâtre Libre A. Antoine'a, od 1895 także w modernistycznym Théâtre de l'Oeuvre. Po powrocie do kraju występowała m.in. w teatrach Krakowa i Lwowa. Od 1904 we Lwowie, zorganizowała wraz z drugim mężem...

Jack London (właśc. John Griffith Chaney), amerykański pisarza przełomu XIX i XX wieku, autor powieści i opowiadań z wątkami autobiograficznymi. London miał niezwykle barwne życie. Samouk, był m.in. gazeciarzem, trampem, kłusownikiem, marynarzem, poszukiwaczem złota w Klondike i reporterem. Jako korespondent wojenny relacjonował konflikt rosyjsko-japoński w 1905 r. i wojnę domową w Meksyku. W jego twórczości często pojawia się motyw samotnej walki człowieka z panującym porz...