Nie zważając na kultywowane wciąż w środowisku historyków polskich przesądy, Mariusz Mazur i Sebastian Ligarski pokusili się o śmiałą rekonstrukcję wizji przeobrażeń społecznych, politycznych, gospodarczych i tożsamościowych, którą w pierwszej dekadzie istnienia Polski Ludowej rządzący z nadania Kremla komuniści usiłowali wprowadzić w życie. Celem Autorów nie było wszak ukazanie realnych skutków opartej na bolszewickich wzorach inżynierii. Zamiast odwzorowywać (całkiem nieźle...
Seria gier paragrafowych osadzona jest w realiach dwóch ostatnich dekad Polski Ludowej. Charakter i losy postaci, m.in. dziennikarki, działaczki partyjnej, robotnika czy kaowca, w które mogą się wcielać gracze, określone są przede wszystkim przez ich aktywność zawodową i polityczną. Decyzje podejmowane przez gracza w imieniu danej postaci dotyczą najczęściej wyborów życiowych lub dylematów etycznych. Bohaterką gry „Dziennikarka” jest młoda kobieta, która po studiach polonist...
Dziennik Piotrowskiego jest zapisem wrażeń zwykłego obywatela z końcowych lat wojny, okresu odwilży, zagranicznych wojaży, a zwłaszcza z życia w ciekawo-nudnej, ponuro-groteskowej, nade wszystko zaś przejmująco irytującej i ograniczającej (nie tylko w wymiarze politycznym, ale także cywilizacyjno-kulturowym) rzeczywistości „ludowej” Polski. Nie przeczytamy tu dużo o wielkiej polityce. Dzięki zapiskom możemy poznać poglądy lekarza, któremu rzeczywistość PRL jest dana, ale on a...
Książka jest pierwszą próbą opisania Komitetu Warszawskiego PZPR – jego historii, struktury i działalności: od reformy administracyjnej w 1975 r. przez załamanie gierkowskiego przyspieszenia, dramatyczne wydarzenia pierwszej połowy lat osiemdziesiątych aż do upadku całej partii w 1990 r. Stara się ukazać zakulisowe mechanizmy działania totalitarnego aparatu władzy. Przybliża ponadto sylwetki przywódców warszawskiej organizacji partyjnej i metody stosowane przez nich w realiza...
Niniejszy tom stanowi próbę poszerzenia naszej wiedzy o „Solidarności” rolników. Instytut Pamięci Narodowej jest jednym z ośrodków naukowych szczególnie predysponowanych do badania tej sfery historii ruchu ludowego, zwłaszcza pod kątem jego relacji z władzami PRL. Ze względu na specyfikę badań prowadzonych przez instytut, w części artykułów istotny, choć nie dominujący jest właśnie ten aspekt dziejów rolniczych związków. Tom składa się z dwu części: ogólnopolskiej i regional...
Niniejsze opracowanie, obejmujące okres od powstania NSZZ „Solidarność” do upadku systemu komunistycznego w 1989 r., kończy wspólny projekt poznańskiego Oddziału IPN i Wyższego Seminarium Duchownego Diecezji Zielonogórsko-Gorzowskiej w Gościkowie-Paradyżu pt. „Władze wobec Kościołów i związków wyznaniowych na Środkowym Nadodrzu w latach 1945–1989”. Autorzy zamieszczonych w tomie artykułów podejmują różnorodne aspekty tej problematyki, m.in. przedstawiają relacje między władza...
W okresie międzywojennym do kontrolowanej przez Wielką Brytanię Palestyny masowo wyjeżdżali europejscy Żydzi. Celem zainspirowanej przez ruch syjonistyczny migracji było odtworzenie żydowskiej siedziby narodowej na historycznym obszarze starożytnego Izraela. Najliczniejszą grupę przyjezdnych tworzyli Żydzi z Polski, których głównym skupiskiem stało się pierwsze żydowskie miasto – Tel Awiw. Jerzy Łazor rozważa zależność między tym wielkim ruchem migracyjnym a wymianą gospodarc...
Solidarność Walcząca była jedną z największych struktur antykomunistycznej opozycji po 13 grudnia 1981 r. Powstała w wyniku rozłamu w dolnośląskim Regionalnym Komitecie Strajkowym, szybko rozszerzyła swoją działalność na inne obszary kraju. Publikowane w niniejszym tomie dokumenty stanowią wybór z ocalałych od zniszczenia akt Służby Bezpieczeństwa dotyczących rozpracowania Solidarności Walczącej. Obrazują one metody stosowane w walce z konspiratorami, opisują lokalne sukcesy ...
Tom Kazimierz Zakrzewski, Historia i polityka pod red. M. Dąbrowskiej wpisuje się w cykl książek wydawanych przez l PN w kooperacji z Uniwersytetem Łódzkim, poświęconych wybitnym polskim historykom, a zarazem działaczom społeczno-politycznym, publicystom, których dorobek był w czasach PRL na cenzurowanym. Niniejszy tom prezentuje profesora Kazimierza Zakrzewskiego, historyka starożytności, bizantynistę, ideologa ruchu syndy-kalistycznego w 11 RP, publicystę, działacza związkó...
Po brutalnej rozprawie z podziemiem niepodległościowym, legalną opozycją, a także przeciwnikami we własnych szeregach, władze komunistyczne skupiły się na szeroko rozumianej sowietyzacji społeczeństwa. Po walce zbrojnej, po walce politycznej, przyszedł czas na walkę psychologiczną – walkę o umysły Polaków. Miała spowodować w społeczeństwie trwałe zmiany. W okresie stalinowskim stopień działań propagandowych, które miały przekonać ludzi do nowego ustroju, zaangażować ich w prz...
Nie tylko pracy o takim zakresie jeszcze nie było, ale i – szerzej ujmując – zagadnienia komunikacyjne nie cieszą się żywszym zainteresowaniem historyków (a szkoda). Rozprawa jest ważnym uzupełnieniem dawnych ustaleń, nierzadko polemicznym i prostującym pomyłki […]. A już na pewno uzupełniającym i porządkującym konstatacje dotyczące tranzytu niemieckiego przez Polskę i problemu „korytarza” pomorskiego. Ukazuje nowe, czasem zaskakujące tło przebadanych już wydarzeń. Może dziwi...
Czy totalitaryzmy mogą zostać rozliczone ze zbrodni? Bestialstw popełnionych przez narodowych socjalistów i komunistów nie da się ani cofnąć, ani wymazać – choć pamięć o nich i ich ocena, zwłaszcza w świecie zachodnim, nie jest jednolita. Jednocześnie w świadomości społecznej na całym świecie funkcjonują obecnie najróżniejsze stanowiska odnoszące się do dziedzictwa totalitaryzmów, doświadczanego bezpośrednio lub pośrednio. Do dziś wiele państw boryka się także, mimo rosnącego...
Nowe wydanie „Armii Krajowej w dokumentach 1939–1945”, fundamentalnego dzieła, którego redaktorami byli żołnierze Armii Krajowej, zawiera, oprócz znanych już dokumentów, również te dotychczas niepublikowane. Mamy nadzieję, że podobnie jak pierwsze wydanie, także obecna edycja będzie służyła przez długie lata zarówno historykom, jak i wszystkim miłośnikom historii Polski, a zwłaszcza dziejów Polskiego Państwa Podziemnego. Opublikowane w tomie I dokumenty przedstawiają w miarę...
Książka ks. dr. hab. Jana Pietrzykowskiego SDB (profesora UKSW, pracownika Instytutu Historycznego na Wydziale Nauk Historycznych i Społecznych) jest pierwszym całościowym ujęciem dziejów polskich salezjanów w latach okupacji. Autor ukazał w niej struktury i życie codzienne zgromadzenia zakonnego, proces przygotowywania do służby w Kościele kleryków i braci zakonnych, prowadzenie działalności wychowawczej i edukacyjnej wśród młodzieży, zaangażowanie w duszpasterstwo. Specyfic...
Bolesław Piasecki, lider i ideolog przedwojennej Falangi, od początku swej aktywności politycznej wzbudzał skrajne emocje: od fascynacji po nieskrywaną awersję; dla jednych wizjoner, dla innych polityczny hochsztapler. Zdeklarowanych zwolenników intrygował, a nawet inspirował. Niechętnych mu adwersarzy oburzał, gorszył, prowokował. W pewnych środowiskach uchodził wręcz za renegata, oportunistę i intryganta. Wszystko to czyniło z wodza polskich narodowych radykałów i komendant...
"Autorem wspomnień jest Michał Luty (ur. 1951 r.), z wykształcenia chemik, absolwent Uniwersytetu Warszawskiego. Od 1980 r. zaangażowany w organizowanie struktur „Solidarności” śląsko-dąbrowskiej, współtwórca wraz z żoną Marią Turkowską-Luty niezależnej Wszechnicy Górnośląskiej, w ramach której do wprowadzenia stanu wojennego zorganizowano ponad sto spotkań z wybitnymi ludźmi nauki i kultury oraz opozycjonistami. W 1982 r. internowany, od grudnia 1983 r. do marca 1985 r. ares...
"We wrześniu 1939 r. wąskie i kręte uliczki Tomaszowa Mazowieckiego stały się miejscem dramatycznych wydarzeń. Niemiecki atak wywołał nieopisany chaos w szeregach polskich obrońców miasta. Zaskoczeni żołnierze często na własną rękę próbowali wydostać się z matni, natomiast oficerowie usiłowali zapanować nad sytuacją. Nie pomagała im w tym jednak, podawana z ust do ust, informacja o śmierci dowódcy płk. Stanisława Hojnowskiego. Przez wiele lat szczegóły tego wydarzenia budziły...
"Lata trzydzieste XX w. to okres wzrostu napięć i zaostrzania się problemów w polityce zagranicznej i wewnętrznej wielu państw. Na forum międzynarodowym szeroko dyskutowane było m.in. położenie ludności żydowskiej, które za sprawą kryzysu gospodarczego, rosnącego antysemityzmu i antyżydowskiej polityki Adolfa Hitlera nieustannie się pogarszało. Jak do tego problemu odnosiła się polska dyplomacja pod kierownictwem Józefa Becka? Czym dla niej była „kwestia żydowska” i jakie dz...
Tomasz Leszkowicz w książce "Spadkobiercy Mieszka, Kościuszki i Świerczewskiego. Ludowe Wojsko Polskie jako instytucja polityki pamięci historycznej" przygląda się ponad 45 latom funkcjonowania sił zbrojnych podporządkowanych komunistom. Rekonstruuje metody kształtowania wyobrażeń o narodowej przeszłości i pokazuje, jak Główny Zarząd Polityczny WP zawłaszczał narodowe tradycje.
Książka ukazuje znaczący fragment dziejów Żydów krakowskich w okresie okupacji niemieckiej, szczególnie w czasie funkcjonowania obozu pracy, potem koncentracyjnego, w Płaszowie. Jest pracą popularnonaukową opartą na najbardziej wartościowych źródłach, głównie wytworzonych tuż po wojnie, mniej zaś na wspomnieniach publikowanych dziesiątki lat później i literaturze historycznej. Obóz w Płaszowie będący swoistą kontynuacją getta krakowskiego, ze względu na swoją rolę, specyfikę ...
Wydawnictwo komiksowe, przygotowane przez OBEN IPN w Katowicach. Autorami komiksu jest duet Zbigniew Tomecki (scenariusz) i Gabriela Becla (rysownik). Autorem szkicu biograficznego jest historyk Muzeum w Gliwicach Zbigniew Gołasz. Tematyka komiksu prezentuje postać kpt. Roberta Oszka, uczestnika wojny z bolszewikami i III powstania śląskiego.
W trzecim tomie "Kresowych rezydencji" przedstawiono ponad 150 miejscowości z zespołami rezydencjalnymi położonych na terenie przedwojennych województw poleskiego i białostockiego – w jego wschodniej części, która po II wojnie światowej pozostała za wschodnią granicą Polski, czyli na Grodzieńszczyźnie. Jest to zaledwie około 15 procent dawnych siedzib ziemiańskich, które znajdowały się na tym terenie do II wojny światowej, ale warto pamiętać, że jedynie w połowie opisanych da...
Niniejsza praca jest próbą przedstawienia trudnej i kontrowersyjnej historii nielegalnych migrantów na granicy polsko-sowieckiej w okresie między I a II wojną światową. Głównymi bohaterami tej pracy są przeciwnicy pograniczników – nielegalni migranci, którzy w latach dwudziestych XX w. przekraczali granicę do ZSRS (państwa gwarantującego wówczas rozwój kulturalny Ukraińców, Białorusinów i Żydów), a na początku lat trzydziestych uciekali do Polski przed bolszewickimi represjam...