Dla Platona i Arystotelesa każdy byt posiada własne dzieło. Dziełem noża jest cięcie, a konia bieganie. Kiedy byt wykonuje dobrze to dzieło, które go definiuje, jest w pełni sobą, staje się dzielny i osiąga szczęście. Czym jest zatem właściwe dzieło człowieka? Razem z Hobbesowską krytyką antropomorfizmu człowiek został pozbawiony nie tylko dzielności, ale również dzieła. W horyzoncie mechanicyzmu żaden byt nie ma własnego dzieła – koń jest tresowany do biegania, nóż wyproduko...
Gdy na polską filozofię czynu lat czterdziestych XIX wieku, przede wszystkim zaś na jej religijny wariant, spojrzy się z perspektywy zestawienia z analogicznymi zjawiskami występującymi w rosyjskim renesansie religijno-filozoficznym, dostrzeże się w niej nie fenomen ograniczony do wąsko rozumianego kontekstu jego powstania, jakim jest filozofia niemiecka po śmierci Hegla, lecz pewien nurt mający swoją genezę w krytycznej reakcji na idealizm niemiecki prowadzonej z pozycji dąż...
Ambiwalentny charakter filozofii oraz skomplikowane życie sprzyjały wielu nieporozumieniom i sprzecznym odczytaniom koncepcji Voltaire’a. Wydanie „Wybór dzieł filozoficznych” stanowi kolejny krok w przybliżeniu polskiemu czytelnikowi dorobku tego klasyka francuskiego oświecenia. Rozpoczęliśmy od publikacji „Słownika filozoficznego” (2015). Następnie zaprezentowaliśmy „Pisma przeciw Polakom” (2017), skierowane przeciwko konfederacji barskiej, oraz „Filozofię historii” (2018)....
Skończoność musi być tak radykalnie skończona, jak to możliwe, jeśli chcemy, żeby wcielenie Bożej nieskończoności w tę skończoność było świadectwem Bożej chwały. Im większy jest do zasypania rozstęp między skończonością a nieskończonością, tym bardziej nieskończoność poświadcza swoją chwałę w skończoności, czyli w innym. Co za tym idzie, trzeba, by świat był na brzegu próżni, na brzegu nicości, na najdalszym brzegu nicości; by w samym środku swej skończoności przejawiał swe n...
Böhme jest jednym z najbardziej tajemniczych myślicieli świata, a jego książki są, być może, najbardziej fatalnie w świecie napisane. Böhme pisał, jak mówił, mówił, jak myślał, żeby wyrazić siebie. Słowo, mowa nigdy nie stanowiły dla niego narzędzia służącego do formowania konceptów; mowa wyrażała żywe życie, tworzące się i określane w procesie wypowiadania, dlatego wszystkie składniki wypowiedzi (wypowiedzi wypowiadanej) zbiegały się i uczestniczyły w wypowiadanym: dźwięk, m...
Wartości jako byty fikcyjne i wyimaginowane są czymś bardzo odpowiednim dla społeczeństw, w których to, co wyimaginowane i fikcyjne, zyskało sobie dominujące znaczenie, i to – w odróżnieniu od społeczeństw charakteryzujących się silną religijnością, a więc obecnością fikcji uważanej za bezwarunkową prawdę – przy zachowaniu pełnej świadomości, że przedmiot wiary, to, co uznaje się za wartościowe, jest wyimaginowany i fikcyjny. Zdeklarowani ontologowie wartości, wierzący w byt ...
Ze wszystkich związków myśli, tworzących się w poezji z podobieństwa, najwięcej wagi mają te, które powstają z przenośni i porównania. Przenośnia jest mową uniesienia; porównanie – spokojnego umysłu zastanawiającego się nad różnymi stosunkami i względami rzeczy do rzeczy. Pierwsza ma miejsce w poezji namiętnej i tkliwej; druga – w opisującej i dydaktycznej. Przywarą przenośni bywa szumność i nadętość; przywarą porównania – daleko szukane podobieństwa. Mierne talenty rozbi...
Filozofia polska epoki romantyzmu zawsze chyżo wzbijała się pod niebiosa, ale też – wbrew utartej o niej opinii – zawsze pewnie stąpała po ziemi. Choć przybyła do nas w czasach wojen i narodowych katastrof, zadomowiła się u nas i przebywała z nami co najmniej lat czterdzieści. Polubiła nasz kraj i brała mężnie udział w naszych śmiałych przedsięwzięciach. Energicznie zajęła się też naszymi sprawami, zagrzewając nas do działania i wskazując nam dalekosiężne, nawet ostateczne ce...
Nie ma lepszej roli przy boku możnych niż rola błazna. Przez wiele wieków był tytularny błazen królewski, nie było zaś tytułu królewskiego mędrca. Mądry nie potrzebowałby błazna. Kto więc ma błazna, nie jest mądry; jeśli nie jest mądry, to jest błaznem swego błazna. Zresztą proszę pamiętać, że w przedmiocie tak zmiennym jak obyczaje nie ma niczego absolutnie, istotnie i powszechnie prawdziwego i fałszywego, bo trzeba być takim, jakim interes być każe: dobrym lub złym, mądrym ...
Dla wiedzy filologicznej dzieło sztuki istnieje zawsze w swej aktualności, którą musi ono wciąż na nowo potwierdzać. Potwierdzenia nie wolno jednak mylić z procesem weryfikacji wiedzy, tego nie może się wyrzec żadna nauka, także nauki przyrodnicze. Poznaniu filologicznemu właściwy jest przeto pewien dynamiczny moment, nie tylko dlatego, że, jak każda inna dziedzina, nieustannie podlega ono ewolucji (dzięki nowym punktom widzenia i nowej wiedzy), lecz także dlatego, że może on...
Niech Czytelnika nie zmyli duża (może nawet zbyt duża) liczba przypisów i odniesień do „literatury przedmiotu”, towarzyszących tekstowi zasadniczemu. Biorą się one z irytujących doświadczeń autora, któremu zdarzyło się parę razy znajdować w rozmaitych publikacjach nader intrygujące i inspirujące cytaty, nieopatrzone jednak stosownymi adresami bibliograficznymi. Źródeł kilku tych cytatów poszukuje zresztą daremnie do dziś i dlatego chciałby podobnej irytacji (i straty czasu) z...
Mallarmé uczyłby nas, że nowoczesność faktycznie wydała proroka, lecz zatartego; mesjasza, lecz w drodze hipotezy; Chrystusa, lecz konstelacyjnego. Skonstruowałby baśniowy kryształ niekonsystencji zawierający w swym środku syreni gest, widzialny w prześwitywaniu, niemożliwy i żywy, z którego on sam powstał i wciąż powstaje. W ten sposób poeta rozlałby „sakrę” własnej Fikcji każdemu czytelnikowi gotowemu karmić się mentalną hostią jego poszarpanych Stron. Wszystko to na grunci...
TOM I: Rozprawy filozoficzne i pisma krytyczne, Pisma polityczne i społeczne Komuniści, demagodzy, utopiści wszelkiej barwy, którzy macie prawe przeczucia i prawe domysły, ale czucia i myśli zwichnięte – i wy synowie umęczonego, rozkrzyżowanego narodu – żywej i świętej ofiary, przez którą Bóg staje się ludzkością, jako przez Jezusa Chrystusa Bóg stał się człowiekiem, nie rozrywajcież dalej świata niedojrzałymi zamysły – lecz bądźcie dobrej myśli, ku zrozumieniu – i bądźcie do...
Do filozofii należy wypowiedzenie i uzasadnienie równania: matematyka = ontologia. Czyniąc to, filozofia sama uwalnia się od swego pozornie najwyższego zadania: stwierdza, że nie do niej należy myślenie bytu jako bytu. Ruch, przez który filozofia oczyszcza się z tego, co jej nie przypada, jest obecny w całej historii filozofii. Myślenie jako filozofia organizowało od zawsze – w pierwotnym pęknięciu swej dyspozycji – równocześnie z normatywną władzą jedności także ochronę prz...
Obraz-symbol, bez względu na to, czy jest to wizerunek „boga siedzącego na lotosie”, napisana na ścianie sekwencja samogłosek czy pojedyncza litera, nie stanowi obrazu „samego dla siebie”, ale ujmowany być musi zawsze w kontekście „swojego świata”. Stanowią go zaś z jednej strony odniesienia do obrazowanego i symbolizowanego, czyli jego obecność w wizerunku, z drugiej właściwa relacja do odczytującego, możliwa o tyle tylko, o ile ten ostatni uznaje siebie za element owej rela...
Od autora: "Zebrane w tym tomie eseje łączy naiwne pragnienie, by powiedzieć coś uniwersalnie ważnego. Ponieważ żywienie takich ambicji od dawna już uznawane jest powszechnie za rodzaj intelektualnego faux pas, pomieszczone w tej książce teksty pisałem, stojąc na ramionach gigantów. Wsłuchiwałem się uważnie w ich głosy i starałem się konfrontować je ze sobą w przeświadczeniu, że pytania, które mi zadadzą, będą z natury rzeczy ważniejsze od pytań, które ja gotów byłbym im zad...
Moc Tradycji tkwi w nas znacznie głębiej, niż przypuszczamy – nawet nie wiemy, jak głęboko, jakie węzły między substancją duszy a Tradycją zawiązały się przez tysiąclecia. Bóg nas tu postawił – i tu powinniśmy stać. Skąd przekonanie, że możemy znaleźć lepsze dla siebie miejsce? Czy to nie aby tylko zgubna, indywidualistyczna pycha oraz bezrefleksyjny pęd do nowości (będący, jak sądzę, instynktowną niejako reakcją na zagubienie wobec wszechobecnego nadmiaru) podpuszczają nas d...
Zebrane w dwóch tomach teksty mają zróżnicowany profil ogólny – od stricte literackiego i krytycznoliterackiego, przez historyczny, społeczny, polityczny, religijny, na filozoficznym kończąc. Każdy z nich przedstawia ideę mesjanizmu w nieco innym aspekcie. Kluczowe znaczenie mają tu dwie perspektywy: literacka i filozoficzna – tworzą one wspólnie główną oś wewnętrznego sporu ideowego o koncepcję mesjanizmu polskiego. Zakres antologii obejmuje teksty powstałe na przestrzeni bl...
tom I: Logika Powszechnie zwykło się mówić, że prawda jest jedna i zawsze taka sama. Cóż innego przez to rozumieć mamy, jeśli nie to, że prawidła umysłu, wskazujące nam prawdę, są stałe i wieczne? Wszakże jeśli uważać będziemy prawdę w zastosowaniu jej do rozmaitych przedmiotów, będzie ona liczna i wieloraka, albo raczej będziemy mieli liczbę prawd nieskończoną prawie, jak nieskończona być musi liczba twierdzeń prawdziwych, różnych od siebie w znaczeniu. To jednak jest niewąt...
Jeżeli stan psychiczny a dopełnia się zawsze stanem organizmu A, to i odwrotnie, ten stan organizmu, inną drogą wywołany, musi dopełnić się stanem duchowym a. Stąd też ktoś, co by umiał odtworzyć dowolnie, z zupełną dokładnością, reakcję oddechową pewnego wzruszenia, odczułby to wzruszenie bez żadnej innej przyczyny moralnej. Jak również odtworzenie dokładne reakcji oddechowej pewnego wysiłku woli może wysiłek ten wywołać i utrwalać; powtarzanie zaś takiego eksperymentu o...
Nauka apokaliptyki zakłada bierny stosunek do wydarzeń historii. Wszelkie czynne działania są zbędne. Los historii świata jest z góry określony i byłoby absurdem przeciwdziałać mu. W stylu apokaliptycznym przeważa strona bierna. W apokalipsach nikt nie „działa”, lecz wszystko „się dzieje”. Nie: „Bóg słyszy krzyki”, lecz: „Krzyki dobiegają Boga”. Nie: „Mesjasz wyrokuje o ludziach”, lecz: „zapada wyrok nad ludem”. Pasywny styl apokaliptyki, który można spotkać również u Karola ...
Książka mówi o tym, jak żyłem i zmieniałem się z Kierkegaardem. Próbowałem czytać Duńczyka już w Polsce w latach sześćdziesiątych minionego wieku i niewiele z tej lektury zrozumiałem. Dopiero w Kopenhadze, chyba w połowie lat siedemdziesiątych, zacząłem go czytać systematycznie i po duńsku. Od tego momentu upłynęło 40 lat. Z czasem mocno się go uczepiłem. Umieszczając obok siebie eseje, z których pierwszy pochodzi z 1992 roku, zaś ostatni z 2014, nieoczekiwanie zauważyłem, że...
Wbrew przekonaniu liberalnego społeczeństwa o „postępie” cywilizacji, posuwa się ona wielkimi krokami w kierunku stworzenia najbardziej gigantycznego i najbardziej destrukcyjnego despotyzmu, jaki człowiek kiedykolwiek widział. Wraz z osłabianiem władzy religijnej wzrastać musi bowiem kontrola polityczna, aż po tyranię. W ocenie Donoso Cortésa rewolucja 1848 roku dowiodła, że wybór nie leży już między wolnością a dyktaturą, ale między dyktaturą spiskowców a dyktaturą rządu (z ...
Filozofia wielu z nas kojarzyć się może przede wszystkim z najbardziej znanymi nazwiskami klasyków tej dziedziny wiedzy oraz gatunku literackiego. Wśród takich podstaw z pewnością znajduje się “Państwo” czy “Uczta” Platona, “Rozmyślania” Marka Aureliusza, “Suma logiczna” Williama Ockhama lub “Tako rzecze Zaratustra” Fryderyka Nietzschego. Te i wiele innych klasycznych pozycji filozoficznych czeka na Was na Woblink jako ebooki w formatach epub, mobi lub pdf. Dzięki tym myślicielom i ich osiągnięciom możemy zagłębiać się w rozważania o istocie świata, życia i rzeczywistości, w jakiej przyszło nam funkcjonować. Osobom pragnącym znaleźć odpowiedź na najważniejsze pytania polecamy sięgnąć chociażby po “Erystykę, czyli sztukę prowadzenia sporów” lub “O wolności ludzkiej woli” Artura Schopenhauera. Osobom poszukującym nieco innego spojrzenia, a przy tym nieprzeciętnej dawki humoru spodoba się z pewnością “Kubuś fatalista i jego pan”, dzieło Denisa Diderota. Uznawane jest ono za pierwszą powieść filozoficzną, w której filozof przedstawia swoje idee, światopogląd oraz spostrzeżenia dotyczące rzeczywistości w przystępnej formie. Do klasyki filozofii weszło już także inne nieoczywiste dzieło, “Świat Zofii” Josteina Gaardera. Choć napisana zostało przede wszystkim dla córki autora, stało się międzynarodowym bestsellerem. Łączy w sobie elementy powieści sensacyjnej czy romansu z wprowadzeniem w świat filozofii. Wraz z bohaterami kroczymy przez historię, poznając Sokratesa, Platona, Tomasza z Akwinu, Barucha Spinozę, Blaise’a Pascala czy Sigmunda Freuda. “Świat Zofii” to świetna odpowiedź na pytanie: jak poznać historię filozofii? Zarówno tą powieść, jak również książki autorstwa myślicieli, których poglądy przybliża, znajdziecie na Woblink jako książki papierowe, ebooki oraz audiobooki.
Jakie jeszcze książki, oprócz “Świata Zofii”, można polecić początkującym filozofom? Na szczęście takich pozycji jest niemało! W Polsce jednym z najbardziej klasycznych opracowań są dzieła Władysława Tatarkiewicza - jego “Historia filozofii. Tom 1”, “Historia filozofii. Tom 2” oraz “Historia filozofii. Tom 3”, jak również “Historia estetyki. Tom 1”, “Historia estetyki. Tom 2” i “Historia estetyki. Tom 3”. W filozofię nauki pomaga nam wejść chociażby Tadeusz Pabjan w swojej książce “Odczytywanie sensu. Wstęp do filozofii nauki”. Ciekawą pozycją jest “Rok z filozofami” - krótkie teksty najważniejszych myślicieli zebrane tak, by na każdy dzień roku zaoferować skondensowane rozważania dotyczące najważniejszych elementów ludzkiego życia. Książka ta, zgodnie z tytułem, podzielona jest na cztery główne części, zgodnie z porami roku, i stara się odpowiedzieć na pytania, czym dla filozofów była miłość, przyjaźń, szczęście, nadzieja? Jeżeli nie macie zbyt wiele czasu na zgłębianie długich prac pełnych niełatwych myśli, mamy rozwiązanie! “Filozofia dla zabieganych” Johnny’ego Thomsona będzie dla Was idealna. To książka pełna krótkich, ilustrowanych piktogramami rozdziałów, w których autor w przystępny sposób przeprowadza czytelnika przez świat najważniejszych idei oraz ich autorów od starożytności aż po współczesność. Z kolei Paul Kleinman w swoim dziele “Filozofia. Przewodnik dla lubiących rozkminiać bez bólu” w bardzo angażujący sposób opowiada o filozofii od Arystotelesa do Heideggera, od wolnej woli po metafizykę. Pełen ciekawostek, ilustracji oraz zagadek przewodnik sprawia, że z dużą łatwością możemy zagłębić się w tą trudną, a jakże ważną dziedzinę, jaką jest filozofia. Wszystkie te filozoficzne ebooki czekają na Was na Woblink w formatach epub, mobi lub pdf.
Po jakie jeszcze inne dzieła filozoficzne warto sięgnąć? Możliwości są ogromne! Obok klasyków filozofii czy etyki znajdziemy tu także takie być może nieco niespodziewane nazwisko jak Umberto Eco. Znany jest on zapewne głównie jako włoski powieściopisarz, autor chociażby “Imienia róży” czy “Baudolino”, uważanego zresztą za powieść filozoficzną. Jego rozważania często jednak obejmowały także kluczowe dla filozofii zagadnienia sensu życia, a przede wszystkim natury człowieka. Z licznych książek autorstwa Umberto Eco polecamy zwłaszcza “Na ramionach olbrzymów”, a także napisane wspólnie z Carlo Marią Martinim “W co wierzy ten, kto nie wierzy?”. Wśród polskich myślicieli polecamy zwłaszcza dzieła Leszka Kołakowskiego - jego “Mini wykłady o maxi sprawach” to świetna, skondensowana pigułka cennych myśli o kwestiach, które trapią każdego człowieka bez wyjątku. Ksiądz Michał Heller, choć jest przede wszystkim znanym fizykiem, stworzył także liczne teksty filozoficzne. Sięgnijcie po “Wykład, który wstrząsnął światem”, “Szkice z filozofii głupoty” lub “Elementy filozofii przyrody”. Historyk idei i filozof polityki Marcin Król w swoim eseju “Do nielicznego grona szczęśliwych” pisze o współczesności, blaskach i cieniach demokracji, a także zaletach rewolucji. A może chcecie naprawić swoje życie? “Cztery tysiące tygodni” Oliviera Burkemana jest właśnie dla Was! Z jej pomocą podejmijcie próbę odzyskania wewnętrznego spokoju i pełnego wykorzystania danego ludziom czasu. By pogłębić swoją wiedzę o medytacji, sięgnijcie po “Mądrość buddyjskiego mnicha. Od świadomej medytacji po eliminację niepokoju i gonitwy myśli” Ajahna Brahma. Rozważania dotyczące ważnej współcześnie kwestii płci podejmuje chociażby Marzena Adamiak w swoim dziele “Przeżywając płeć. Doświadczenie na styku feminizmu, poststrukturalizmu i fenomenologii”. Choć filozofia może się czasem wydawać abstrakcyjną i odległą dziedziną, porusza wiele codziennych i życiowych kwestii bliskich każdemu człowiekowi. Warto sięgać więc po te rozmyślania - wiele z nich znajdziecie na Woblink jako audiobooki, książki papierowe lub ebooki (w formatach epub, mobi lub pdf).
Jedną z popularnych pozycji niezaliczanych stricte do filozofii, zawierających jednak istotne rozważania o życiu i świecie, jest “Walden, czyli życie w lesie” Henry’ego Davida Thoreau. Przez wielu książka ta uznawana jest za arcydzieło literatury amerykańskiej. To zapis eksperymentu Thoreau, który przez ponad dwa lata samotnie mieszkał nad stawem Walden w stanie Massachusetts. Eseje zachwalające zalety prostego, surowego, zgodnego z naturą życia stały się ważnym głosem dla wielu ekologów i entuzjastów funkcjonowania w bliskim kontakcie z przyrodą. Rozważania związane z etyką postępowania względem wszystkich istot żywych wypełniają także karty “Statusu moralnego” Mary Anne Warren. Jacek Dobrowolski zastanawia się nad współczesnym projektem emancypacyjnym człowieka w swoim dziele “Niewolnicy i panowie. Sześć i pół eseju z antropologii i filozofii społecznej świata”. Z kolei Kazimierz Szewczyk skupia się na zagadnieniach bioetycznych rozumianych jako etyka systemów opieki zdrowotnej w społeczeństwach demokratycznych w swoich dwóch książkach: “Bioetyka, t. 1. Medycyna na granicach życia” oraz “Bioetyka, t. 2. Pacjent w systemie opieki zdrowotnej”. Te i wiele innych pozycji z zakresu filozofii oraz etyki znajdziecie na Woblink jako książki papierowe, audiobooki oraz ebooki (epub, mobi, pdf). Nie czekajcie, czas zgłębić tajemnicę istnienia!
