Filozofia

To nie tylko pierwsza nowoczesna monografia tytułowego zagadnienia, ale bodaj najobszerniejsza i najbardziej wnikliwa interpretacja filozofii Nietzschego w języku polskim. Książka łączy ujęcie przekrojowe (analizę podstawowych wątków myśli Nietzschego: perspektywizm, genealogia, nadczłowiek, śmierć Boga) i historyczne (miejsce Nietzschego w kontekście filozofii niemieckiej oraz w tradycji hermeneutycznej). Odczytany na nowo w perspektywie hermeneutycznej, Nietzsche staje się ...

William James (1842-1910) amerykański pisarz, psycholog i filozof, twórca (a własciwie współtwórca wraz z Ch. Piercem) nurtu filozoficznego zwanego pragmatyzmem, który to temin wszedł do powszechnego użycia jako synonim praktyczności, realistyczności, rzeczowości. Najogólniej mówiąc pragmatyści twierdzą iż prawdziwe są tylko te mysli, które sprawdzają się przez swe praktyczne skutki. Do mistrzów Jamesa należą zarówno George Berkeley jak i David Hume i John Locke, natomiast uz...

Podstawowe pytanie etyki okazuje się dzisiaj postawione na nowo. Dotychczas było nim pytanie: jak żyć? Ale wydaje się, że pojawiła się potrzeba, by zastąpić je innym, mianowicie: kim jest człowiek? Pytanie to jest pytaniem etycznym, ponieważ wskazuje na to, co stanowi cechę wyróżniającą człowieka na tle przyrody: zdolność do odróżniania dobra od zła, a zatem do pojmowania dobra i zła, która jest dyspozycją wybitnie ludzką. Dla istot prymitywnych dobre jest to, co zaspokaja ic...

Zaletą pisarstwa Breczki jest wysoka kultura filozoficzna, przejawiająca się w doskonałym znawstwie epok, trendów, postaci z obszaru szeroko rozumianych dziejów filozofii powszechnej i polskiej. Znawstwu temu towarzyszy umiejętność prezentacji zagadnień filozoficznych, które stają się przez to dostępne zarówno dla profesjonalistów, jak też szerokich kręgów polskiej inteligencji. Druga właściwość omawianej książki to podjęcie najbardziej aktualnej kwestii, czyli zagadnienia cy...

Mozi ( V/IV w. p.n.e. ) – „pierwszy rywal Konfucjusza” i założyciel wpływowej szkoły moistów. Przekonywał o konieczności dopasowania się do woli Nieba (Tianzhi) i propagował potrzebę powszechnej, nieróżnicującej miłości jako podstawę dobrego funkcjonowania społeczeństwa. Mengzi, Mencjusz (IV /III w. p.n.e.) - w tradycyjnych Chinach uznawany za najwybitniejszego myśliciela po Konfucjuszu. Przekonany, że człowiek z natury jest dobry, uważał, że najlepsze rządy to realizacja...

Przynajmniej od czasów Kanta, a potem Baudelaire`a wiemy, że jednym z wyznaczników nowoczesności jest nieustanna wnikliwa i krytyczna refleksja nad współczesnością czy ściślej aktualnością, nie tylko nad tym, kim po prostu jesteśmy, ale też nad tym, kim właśnie przestajemy być i kim się stajemy. Krótko mówiąc: od jakichś 200 lat nie opuszcza nas namysł nad otaczającym nas światem w jego każdorazowej specyfice i zmienności. (...) Tom "Myślenie dziś II" jest pod tym względem w...

"Sądzę, że mimo wszystko o rzeczywistości można dziś powiedzieć na sposób filozoficzny kilka rzeczy, które nie byłyby ani powtarzaniem dawnych doktryn, ani rozwodnioną wersją rozważań Einsteina i Bohra" (M. Poręba).
"Co to jest rzeczywistość?" to zapis wykładu wygłoszonego 11.10.2014 w trakcie gali kończącej II edycję Konkursu o Nagrodę im. Barbary Skargi. ?

Polscy filozofowie analizują współczesną sytuację myślenia: aktualne problemy oraz źródła, stawki i metody współczesnej refleksji. Co dziś znaczy myśleć; jakie zagadnienia są dla dzisiejszej myśli najpilniejsze; jakie – jedynie pozorne; w jaki sposób wiek dwudziesty naznaczył nasze rozumienie natury i zadań myślenia... Książka stanowi historię refleksji ostatnich kilkudziesięciu lat, portret myśli współczesnej, wreszcie próbę określenia celów stojących przed myśleniem. Publi...

Esej nagrodzony główną nagrodą w III edycji Konkursu o Nagrodę im. Barbary Skargi. Rozprawa o sztuce, o której sam Autor mówi:

"Schiller pisał, że sztuka jest pięknym kłamstwem, a centralna hipoteza eseju Przyszłość pewnej przenośni głosi, że kłamstwo to rozumieć można jako przeniesienie, w sensie zapożyczonym od psychoanalizy. Narzędziem tego przeniesienia sztuki są przenośnie, w których zakochuje się użytkowniczka/użytkownik sztuki"

Czym jest kobiecość? Skąd wiemy, że kobieta jest kobietą? Czy decyduje o tym biologia (chromosomy, gonady, hormony), czy jednak kobiecość to cechy społecznie, które są za takie uznawane (delikatność, emocjonalność, subtelność)? W książce zaprezentowane są różne rozumienia i ujęcia pojęcia kobiecości, którymi posługują się autorki feministyczne. Punktem wyjścia jest stanowisko Simone de Beauvoir wyrażone w „Drugiej płci”, gdzie kobieta jest Innym. Dalej autorka niniejszej ksią...

„Książka Doroty Sepczyńskiej podejmuje bardzo ciekawy i niezwykle ważny problem prawdy w polityce i życiu społecznym. Zagadnienie to (…) na gruncie polskim jest (…) ciągle słabo rozpoznane i zupełnie nieprzebadane. (…) Biorąc pod uwagę wszystkie walory książki, można z pełną odpowiedzialnością rekomendować ją (…), z nadzieją, że znajdzie ona spore grono czytelników nie tylko wśród zawodowych filozofów, politologów, socjologów oraz adeptów i studentów tych dyscyplin, ale równi...

Zbiór prac. który czytelnik otrzymuje w niniejszym tomie, jest bardzo różnorodny, ale spojony zasadniczą ideą. Autorzy podejmują tu wysiłek zorganizowany wokół jednej intelektualnej linii, choć skierowany w dwu kierunkach. Z jednej strony opisują rolę, jaką pełnią obrazy w poznawczym odzwierciedlaniu rzeczywistości, a z drugiej badają, jak obrazy mogą tworzyć zupełnie nową rzeczywistość, która bardziej świadczy o strukturze ludzkiej wyobraźni niż zewnętrznego wobec poznająceg...

Wagonik pędzi po torach w niekontrolowany sposób. Przed nim znajduje się pięć osób, a na bocznym torze stoi jeden człowiek. Wyobraź sobie, że znajdujesz się akurat tuż obok zwrotnicy, która może zmienić tor wagonika. W ten sposób uratujesz pięć osób, ale poświęcisz jedną. Czy zdecydujesz się pociągnąć za wajchę? Albo obserwujesz zdarzenie z kładki. Jedyną możliwością uratowania ludzi jest zrzucenie ciężkiego przedmiotu na tory. A ty stoisz tuż obok bardzo grubego faceta... Ta...

Skąd bierze się uprawnienie jednych do sprawowania władzy i stosowania przemocy wobec innych, w imieniu wspólnoty politycznej, państwa, ojczyzny, ludu czy jakiegokolwiek innego, kolektywnego tworu? Teoretyczne i praktyczne trudności z uzasadnieniem etycznej powinności posłuszeństwa prawu są ewidentne, niezależnie od tego, czy sięgniemy po dzieła Platona, Hobbesa, Kanta, Rawlsa czy Nozicka. Żadna teoria, oprócz rzeczywistej zgody na podporządkowanie się, nie daje trwałej i wys...

W książce tej, w tych strzępach gorączkowo rzucanych na papier wśród mąk fizycznych, dobrowolnych udręczeń, w stanie najwyższego napięcia ducha, Pascal jest równie wielkim myślicielem jak pisarzem. Siła analizy i rozumowania, orle spojrzenie ogarniające z wysoka rzeczy i ich związki, odwaga zapuszczania wzroku aż w samą głąb, aż do dna, zwłaszcza zaś zdolność dramatyzowania myśli – oto jego dary. I jest Pascal w tych fragmentach wielkim poetą, wielkim poetą lirycznym, jedynym...

Sześć lat po śmierci prof. Barbary Skargi została zredagowana cenna praca w całości jej poświęcona, przygotowana przez jej uczniów i sympatyków. Podkreślenie w tytule „osobności” jej drogi filozoficznej jest tu w pełni uzasadnione, właśnie w kontekście seryjnych publikacji dotyczących warszawskiej szkoły historyków idei. Zasadnicza odmienność jej filozofowania to przede wszystkim fakt, że marksizm ani jego rewizja nie stanowił w tym przypadku punktu wyjścia badań, tak jak rze...

Tomik „Płomyk świecy” to zbiór sugestywnych impresji na temat kobiety, śmierci, życia i kondycji człowieka we wszechświecie. Przepełniony metaforycznymi obrazami wywód filozoficzny jest jednocześnie bardzo osobisty, intymny. Narrator zabiera czytelnika w głąb swej psychiki, wyobraźni, duszy. Pozwala mu penetrować najtajniejsze zakamarki własnego umysłu, którego stan już na zawsze zmieniło przeżyte w młodości uderzenie pioruna. Forma dialogu z wyimaginowaną – bądź rzeczywistą ...

Czy teorie żyjącego na przełomie XV i XVI wieku florenckiego filozofa można dziś odłożyć do lamusa? Nic bardziej mylnego – stwierdza dr Anna Macha-Aslanidou i wykazuje, że porady, które Niccolo Machiavelli dawał renesansowemu księciu, idealnie nadają się obecnie dla szefów wielkich korporacji, których to funkcjonowanie i struktura władzy zadziwiająco przypomina działanie włoskich państw-miast tamtych czasów. Autorka stanowczo broni autora Księcia przed zarzutami o niemoralno...

Sprawiedliwość społeczna jest jedną z najważniejszych filozoficznych idei. Czy może być urzeczywistniona we współczesnym liberalno-demokratycznym państwie? Odpowiedź na to pytanie zawierała ogłoszona w drugiej połowie XX wieku teoria sprawiedliwości Johna Rawlsa, która postulowała ograniczenie nierówności społecznych i zapoczątkowała dyskusje na ten temat trwające do dziś. Wyrastające z tej tradycji najnowsze teorie sprawiedliwości liberalnej: Amartyi Sena i Marthy Nussbaum ...

W niezwykle zagmatwanej sieci, jaką stanowi topografia Nietzscheańskiej filozofii, antychrześcijaństwo zdaje się być jednym z trzech punktów orientacyjnych. Triadę tę uzupełniają radykalna, wyrażająca się w niepohamowanej pasji polemiczno-krytycznej diagnoza współczesnej kultury oraz trwały sentyment do epoki starożytnej, ujawniany przez wciąż ponawiany postulat powrotu do wartości obecnych w kulturze greckiej.

Na początku musimy bliżej zbadać wyrażenia charakteryzujące nasz temat. Jakie greckie terminy mają znaczenie religii i religijności? Żadne z tych pojęć nie posiada ścisłego odpowiednika w języku greckim. Za pomocą naszego pojęcia religii nie sposób zrozumieć, co mogła ona oznaczać dla Sokratesa. Słowo „religia” jest słowem niegreckim. Dla każdego nowoczesnego badacza lub myśliciela wychowanego na chrześcijańskim Zachodzie istota greckiej religijności pozostaje czymś tajemnicz...

Niemiecki filozof Hermann Schmitz (ur. 1928) zaprojektował swoją Nową Fenomenologię w latach 70. XX wieku. Z perspektywy „ja-tu-teraz” starał się w licznych dziełach, do których niniejsze może służyć za wprowadzenie, rozwijać fenomenologię wychodzącą od bezpośredniego doświadczenia. Schmitz rezygnuje z heroicznych aktów „redukcji” Husserla, nie wierzy bowiem w możliwość takiego dotarcia do „czystej” świadomości, rezygnuje z wszelkiego transcendentalizmu, a nawet z idei samej ...

Co różni, a co łączy wschodnie i zachodnie podejście do problemu natury umysłu ludzkiego i naszego miejsca w kosmosie? Jak zen i psychoanaliza mogą wesprzeć nasze wysiłki zmierzające do wykorzystania pełni człowieczych możliwości jako jednostek i członków społeczności? Autorzy próbują w tej książce znaleźć odpowiedzi na te i inne ważkie pytania, pomóc nam zrozumieć siebie.

Tematem tomu jest filozofia spotkania, a więc filozoficzna refleksja nad pewną relacją występującą między ludźmi i od pewnego czasu budzącą żywsze zainteresowanie filozofów, a także przedstawicieli kilku dyscyplin szczegółowych, zwłaszcza psychologii (humanistycznej i egzystencjalnej) oraz psychiatrii. Książka stanowi wprowadzenie do filozoficznego ujęcia tej relacji. Koncentruje się ona na wykryciu istotnych rysów spotkania, traktowanego jako fenomen swoiście ludzki, który p...