Biografie i wspomnienia

Typ publikacji

Cena

Format

Wydawcy

Sortuj według:
Zyskujące popularność

Popularne kategorie

Wszystkie kategorie

    Promocja
    okładka Moje Wspomnienia Tom 1, Książka | Kotik Jecheskiel

    Pierwszy tom wspomnień Jecheskiela Kotika, które po raz pierwszy ukazały się w Warszawie pod koniec 1912 roku, od razu zostały przyjęte bardzo entuzjastycznie przez ówczesnych czytelników. Świadczy o tym choćby pochlebna opinia, jaką wyraził o nich Szolem Alejchem, czołowy żydowski pisarz XX wieku : „To nie jest zwykła książka – toż to skarb, ogród, rajski ogród pełen kwiatów i ptasiego śpiewu. […] Po prostu monumentalne dzieło… Każdy żydowski dom interesujący się żydowską pr...

    okładka Kobiety wywiadu, Ebook | Przemysław Słowiński, Krzysztof K. Słowiński

    MATHILDE CARRÉ. Drapieżna kotka, zdradziła Niemcom siatkę francuskiego Resistance. Skazana na gilotynę w wieku lat 40. Dożyła jednak prawie stu lat, wydając po drodze pamiętnik. GABRIELLE BONHEUR (COCO) CHANEL. Interesowna kobieta sukcesu. W czasie niemieckiej okupacji Coco związała się z niemieckim wywiadem. Francuski ruch oporu wydał na nią wyrok śmierci, ale po wojnie uniknęła kary za kolaborację. ANNA CHAPMAN. Agentka 00Sex. Wyszkolona na „uniwersytecie uwodziciel...

    Promocja
    okładka Margaret Thatcher Autoryzowana biografia. Tom 1-2, Książka | Charles Moore

    Fascynacja osobą Margaret Thatcher, Żelazną Damą, pierwszą kobietą, która w Wielkiej Brytanii została wybrana na szefa partii rządzącej, nie słabnie. „Po jej śmierci to zainteresowanie jeszcze wzrosło. Była ona kimś, wobec kogo niemal nie sposób pozostać obojętnym. Ludzie są nią zafascynowani, rozeźleni, zachwyceni. Wielu sądzi, że uratowała Brytanię, wielu, że ją zniszczyła. Jedyną rzeczą, która ich jednoczy, jest to zainteresowanie nią. Kiedy teraz przeszła z magmy pełnej k...

    Promocja
    okładka Nie płacz, kiedy odjadę Historie rodzinne, Książka | Zygmunt Sieradzki

    Chyba nie ma nikogo, kto nie znałby piosenki Marino Mariniego „Nie płacz kiedy odjadę”. Kultowy tekst napisała Wanda Sieradzka. Kim była? Jaką miała tajemnicę? Ta książka ma troje bohaterów - ją, jej męża Konrada i Zygmunta, ich syna, będącego zarazem przewodnikiem po ich skomplikowanych i burzliwych biografiach. Rodzice Zygmunta przeżyli Zagładę. Matka czuła się Polką, zatrzasnęła przeszłość raz na zawsze, kamuflując żydowską tożsamość. Ojciec czuł się najpierw Żydem, potem ...

    Promocja
    okładka Prześcignąć swój czas Kariera Ireny Szewińskiej od kulis, Książka | Petruczenko Maciej

    W światłach jupiterów, na najsłynniejszych arenach świata pojawiła się nagle i zupełnie niespodziewanie także dla niej samej, kiedy była nastoletnią uczennicą warszawskiego liceum im. Jarosława Dąbrowskiego. Pozostała wielką postacią światowego sportu do ostatnich swych dni. Kibice zapamiętali Irenę Szewińską głównie przez pryzmat jej olimpijskich medali, jej wielkość jednak znacznie wykraczała poza ramy samego sportu. O sportowych wyczynach „Irenissimy”, ale też jej niezwykl...

    okładka Moment zwrotny. Jak kobiety rosną w siłę i zmieniają świat, Ebook | Melinda Gates

    Debiut pisarski Melindy Gates, aktualne i potrzebne wezwanie do wzmocnienia roli kobiet Kiedy pomagamy osiągnąć moment zwrotny kobietom, pomagamy całej ludzkości. Melinda Gates Od dwudziestu lat Melinda Gates prowadzi misję, której celem jest znajdowanie rozwiązań dla ludzi pilnie potrzebujących pomocy, bez względu na to, gdzie żyją i kim są. Podczas tej podróży coraz wyraźniej zaczęła zdawać sobie sprawę z jednej rzeczy: Jeśli chcesz, by całe społec...

    okładka Ocalić siebie, Ebook | Hanna Goworowska-Adamska

    Jak wiele jest na świecie rodzin, które wydają się być szczęśliwe, poukładane i pełne miłości, a tymczasem za ścianami ich wygodnych domów rozgrywa się prawdziwy dramat? Bohaterka „Ocalić siebie” opowiada historię jednej z takich rodzin, poruszającą tym bardziej że prawdziwą. Wychowana przez ojca-tyrana, wraz z matką i siostrą doświadczyła każdego możliwego rodzaju przemocy: fizycznej, psychicznej i ekonomicznej. Po latach próbuje zrzucić z siebie ciężar negatywnych emo...

    okładka Autobiografia Nikoli Tesli. , Ebook | Nikola Tesla

    Miał 63 lata, kiedy tekst tej książki ukazał się po raz pierwszy w czasopiśmie „Electrical Experimenter” w 1919 roku. Moje wynalazki. Autobiografia Nikoli Tesli to pozycja, którą wybitny konstruktor i wynalazca poświęcił w szczególności młodym pasjonatom inżynierii elektrycznej, dzieląc się z nimi wspomnieniami pasjonującej i trudnej drogi życia wynalazcy.Nie jest to klasyczna biografia, ale przepleciona wątkami biograficznymi, napisana w przystępny dla każdego sposób op...

    okładka Buntowniczki, Ebook | Andrzej Fedorowicz

    "Nie jestem aniołem i nie będę nim, dopóki umrę. Będę sobą" - mawiała angielska poetka i pisarka Charlotte Brontë. Pod tą frazą mogłyby się podpisać bohaterki tej książki. Wybrały cel i przez całe życie uparcie do niego dążyły. Celem tym była wolność i niezależność. Nie akceptowały świata, który je otaczał, i były gotowe pójść na wojnę nawet z największymi - męskimi - autorytetami epoki. Nie znaczy to, że były wrogami mężczyzn, gdyż to właśnie mężczyźni stawali się ich n...

    Promocja
    okładka Nie przestałyśmy być kobietami, Książka | Weronika Wierzchowska

    Opowieść o kobietach w cieniu wojny, które chciały kochać, przyjaźnić się - po prostu żyć. To były dziewczyny takie jak każda z nas. Ale wojna odebrała im rodziny i młodość, rzuciła daleko na wschód, gdzie dorastały w sowieckich kołchozach i syberyjskich tartakach. Większość nie miała nawet dwudziestu lat, gdy wstępowały do armii, co było jedyną nadzieją na powrót do ukochanej Polski. Chorobliwie ciekawska kresowiaczka Janka i zagubiona służbistka Ania jesienią 1944 roku w...

    Promocja
    okładka Żuławski Szaman, Książka | Aleksandra Szarłat

    Bufon, kabotyn, wizjoner, skandalista, grafoman, czarujący uwodziciel, bon vivant, arbiter elegancji – określenia można by mnożyć. Jaki był naprawdę Andrzej Żuławski? Dziennikarka Aleksandra Szarłat przenika za zasłonę mitu, również tego, który jej bohater budował na własny użytek. Żuławski tak jak formułował sądy, tak też żył – według własnych zasad. Nic więc dziwnego, że przypięto mu łatkę skandalisty. Gdy autorka wyjawiała, że zamierzam napisać jego biografię, rozmówcy rea...

    Promocja
    okładka Mniej strachu Ostatnie chwile z Januszem Korczakiem, Książka | Agnieszka Witkowska-Krych

    Agnieszka Witkowska-Krych napisała książkę ważną, poświęconą codziennemu życiu dzieci Domu Sierot Janusza Korczaka w ostatnich latach jego funkcjonowania. Autorce udało się dotrzeć do wielu świadectw, dokumentów i wzmianek prasowych, które opisują walkę Korczaka, Stefanii Wilczyńskiej oraz reszty personelu o przetrwanie w możliwie ludzkich warunkach, z zachowaniem zasad pochodzących z dawnego regulaminu, wypracowanego jeszcze w macierzystej siedzibie przy ul. Krochmalnej 92. ...

    Promocja
    okładka Tim Cook Człowiek który wzniósł Apple na wyższy poziom, Książka | Leander Kahney

    Jedni mówią o nim nudziarz, drudzy – geniusz. Kim naprawdę jest Tim Cook? Śmierć Steve’a Jobsa była wielkim ciosem dla jednej z najbardziej innowacyjnych firm wszech czasów. Jobs był nie tylko założycielem i legendarnym dyrektorem generalnym Apple – był również ucieleśnieniem kultowej marki. Trudno było sobie wyobrazić, że ktokolwiek mógłby go zastąpić, a już szczególnie Tim Cook. Tymczasem za kadencji Cooka firma potroiła wartość akcji, stała się pierwszą firmą na świecie wy...

    okładka J.R.R. Tolkien. Pisarz stulecia, Ebook | T.A. Shippey

    Fascynujący przewodnik po najsłynniejszych w historii utworach fantasy, który przybliża ich ponadczasowe przesłanie Zgodnie z wynikami najnowszych plebiscytów, J.R.R. Tolkien wciąż pozostaje "najbardziej wpływowym pisarzem stulecia", a Władca Pierścieni "książką stulecia". Na poparcie tych ocen profesor Tom Shippey, wybitny mediewista i badacz literatury fantasy, daje nam fascynujący przewodnik po dziełach Tolkiena, koncentrując się szczególnie na Hobbicie, Władcy...

    okładka Warszawa stolica szpiegów, Ebook | Andrzej Fedorowicz

    Historia naszego kraju widziana przez pryzmat tajnych operacji, powinna zostać napisana na nowo. Zdarzenia, pozornie od siebie oderwane, dopiero po wielu latach nabierają nowego, głębokiego sensu. Bo w świecie śmiertelnej gry wywiadowczej nic nie jest w istocie takim, jakim się̨ wydaje na pozór. • Jan Kubary. Wielka prowokacja w Warszawie. Agent, który został naukowcem i wyjechał na Samoa. (1865) • Adrian Carton de Wiart. Szpieg, który pokochał Polskę. Angielski ofice...

    Promocja
    okładka Gorzki smak Sybiru, Książka | Kazimiera Dzięgielewska-Żołądź

    Kazimiera Dzięgielewska-Żołądź urodziła się pod Tarnopolem na Kresach Wschodnich w latach 30. XX wieku. Jej szczęśliwe dzieciństwo zostało brutalnie przerwane w lutym 1940 roku, kiedy to wraz z rodzicami i częścią swojej rodziny została wywieziona na Sybir, a potem w głąb Azji Środkowej, do Kazachstanu. To, czego tam doświadczyła, oraz dramatyczne wydarzenia, jakich była świadkiem, głęboko wbiły się w jej pamięć i dlatego opowiada o nich tak, jakby miały miejsce wczoraj. Z wi...

    Promocja
    okładka Baudelaire, Książka | Jean-Paul Sartre

    Jean-Paul Sartre (1905–1980), francuski pisarz i filozof, trzy swoje dzieła poświęcił innym pisarzom, klasykom francuskiej literatury. Opisał kolejno, w coraz obszerniejszych pracach (ostatnia ma trzy tomy), Charles’a Baudelaire’a, Jeana Geneta i Gustave’a Flauberta. Niniejsza, opublikowana w 1947 roku, krótko po wydaniu Bytu i nicości, pochodzi z czasów rozkwitu egzystencjalizmu i nie jest zwykłą biografią ani analizą twórczości, lecz obszernym esejem z zakresu „psychoanaliz...

    Promocja
    okładka Kazimierz Wiśniak Czarodziej z podwórka, Książka | Zofia Ratajczak

    Kazimierz Wiśniak to ważna postać Krakowa: współtwórca wielu legend tego miasta, wśród których jaśnieje i rośnie legenda Piwnicy pod Baranami. W książce przedstawiono dokonania artysty na różnych polach począwszy od omówienia osiągnięć w dziedzinie scenografii. Historia najważniejszych teatrów Krakowa: Teatru im. J. Słowackiego, Starego Teatru i Teatru Bagatela, a także teatrów Wrocławia (szczególnie Wrocławskiej Pantomimy) ma wiele do zawdzięczenia Wiśniakowi jako twórcy sce...

    okładka Fajbus. 997 przypadków z życia, Ebook | Omilianowicz Magda, Michał Fajbusiewicz

    Twórca kultowego programu „Magazyn 997”, który przez lata elektryzował całą Polskę. Człowiek orkiestra, dziecko szczęścia, miłośnik dobrej zabawy, dziennikarz, wymagający szef, zdyscyplinowany, choć rozrywkowy. Szczerze opowiada o sobie, o plusach i minusach sławy, kulisach pracy dziennikarza i swej przewrotnej naturze. Nie oszczędza też TVP, do której niedawno wrócił, lecz na bardzo krótko...Ma na koncie sporo:- mnóstwo programów, w których badał zag...

    Promocja
    okładka Życie mafii Śmierć, pieniądze i miłość, Książka | Federico Varese

    Morderstwo. Pieniądze. Seks. Nuda… Jakie naprawdę jest wewnętrzne życie mafii? Dogłębne studium kultury i sposobów funkcjonowania mafii. Kryminolog Frederico Varese odkrywa przed nami prawdziwą, niezakłamaną codzienność mafii, od rosyjskich więzień o zaostrzonym rygorze po luksusowe jaskinie hazardu w centrum Makau. Na podstawie nagrań z podsłuchów, wywiadów i nigdy niepublikowanych dokumentów policyjnych pokazuje, jak mężczyźni i kobiety uwikłani w życie mafii łączą wymuszen...

    Promocja
    okładka Doświadczenia kata, Książka | James Berry

    Doświadczenia kata to prawdziwe relacje angielskiego wykonawcy wyroków śmierci James'a Berry'ego, urodzonego w roku 1852, a zmarłego w roku 1913. W książce tej kat opowiada o niektórych egzekucjach, które przeprowadził własnoręcznie; wymienia nazwiska skazanych i opisuje metody, jakimi wykonywał wyroki. Ponadto pisze o swoich osobistych poglądach na temat kary śmierci i różnych pomysłach jej wymierzania, które były stosowane w całej historii Europy i Ameryki, opisując mechani...

    Promocja
    okładka Dziennik 1939 Megila życia, Książka | Chaim Aron Kapłan

    „Dziennik 1939. Megila życia” to wydany przez Żydowski Instytut Historyczny im. Emanuela Ringelbluma pierwszy tom „Dziennika” spisanego przez Chaima Arona Kapłana w latach 1933–1942. Przetłumaczony i opracowany przez Blankę Górecką-Nissan tekst inicjuje pierwsze pełne wydanie wspomnień Kapłana w języku polskim. Projekt polskiej edycji Dziennika Ch.A. Kapłana, realizowany przez Żydowski Instytut Historyczny im. Emanuela Ringelbluma, jest pierwszym kompletnym wydaniem Dziennika...

    Promocja
    okładka Między Panem a Plebanem, Książka | Adam Michnik, Józef Tischner, Jacek Żakowski

    Wznowienie od dawna nieobecnej na rynku książki z 1995 roku, w której Jacek Żakowski rozmawia z ks. Józefem Tischnerem, filozofem i autorem „Etyki Solidarności”, i redaktorem naczelnym „Gazety Wyborczej” Adamem Michnikiem. Obaj rozmówcy Żakowskiego opowiadają swoje biografie i przedstawiają skrajnie różne środowiska, z których się wywodzą, ale też próbują zrozumieć siebie nawzajem i współczesny świat. Okazuje się, że naczelnemu filozofowi Kościoła katolickiego, góralowi z Sąd...

    Promocja
    okładka Widziałem pięknego dzięcioła, Książka | Michał Skibiński

    Malarsko zilustrowany autentyczny dziecięcy „dziennik” z wakacji przerwanych wojną Ośmioletni Michał dostał na wakacje zadanie: codziennie zapisywać jedno zdanie w zeszycie. Tak zaczął powstawać wyjątkowy dziecięcy dziennik. Przez dwa miesiące – od połowy lipca do połowy września – każdego dnia chłopiec odnotowywał w najprostszy sposób jedno codzienne zdarzenie. Są tu spacery i rodzinne spotkania, zabawy i obserwacje przyrody. Te wakacje nie były jednak zwyczajne. Był to bowi...

Co znajdziesz w kategorii: Biografie i wspomnienia

Co to jest książka biograficzna?

Książki biograficzne to dzieła opisujące życie, karierę, osiągnięcia jakiejś znanej postaci lub popularnej osoby, na przykład muzyka, polityka czy sportowca. Niektóre z tych tytułów są fabularyzowane, inne nie. W przeciwieństwie do autobiografii, ebooki biograficzne napisane są z perspektywy osoby trzeciej, opisującej daną postać. Z kolei autobiografie to historie tworzone przez same osoby w nich opisywane - znajdziecie w nich zatem wiele osobistych opowieści oraz pierwszoosobową formę narracji. Czasami biografie skupiają się na osobach lub wydarzeniach kontrowersyjnych - innym razem na tych najbardziej cenionych i lubianych. Sensację wywołał na przykład debiut literacki Jennette McCurdy, “Cieszę się, że moja mama umarła”. Ten pełen emocji zapis zmagań z toksyczną matką, zaburzeniami odżywiania i uzależnieniami jednej z najbardziej znanych współczesnych amerykańskich dziecięcych aktorek. Nie zawsze jednak biografie lub autobiografie opierają się na tak trudnych zwierzeniach i wspomnieniach.

Z czego składa się biografia?

Jakie elementy składają się na ciekawe biografie? Przede wszystkim wciągająca, często wielowątkowa historia odmalowująca obraz człowieka z krwi i kości - z jego radościami i smutkami, problemami i sukcesami. Często dzieła te opierają się na wspomnieniach - czy to samej opisywanej osoby, czy jej przyjaciół, znajomych, rodziny, bliskich. Dzięki temu otrzymujemy w miarę możliwości jak najbardziej pełny obraz życia, do którego poznania zostajemy zaproszeni. Nierzadko dzięki temu poznajemy inne, czasem zaskakujące oblicze danej osoby, odmienne od tego, co znamy z mediów czy opinii społecznej. Najlepsze książki biograficzne często opierają się na sytuacjach, które są czytelnikom zupełnie nieznane lub niewyobrażalne. Tak dzieje się na przykład w wypadku tytułu “ Czesałam ciepłe króliki. Rozmowa z Alicją Gawlikowską-Świerczyńską” Dariusza Zaborka. Ta lekarka i więźniarka obozu w Ravensbrück opowiada historię o niesamowitym optymizmie, który udało się jej utrzymać nawet pomimo tragicznych warunków obozu koncentracyjnego. W wieku 92 lat zdecydowała się opowiedzieć Zaborkowi o swoim życiu, dzięki czemu otrzymujemy poruszający obraz o życiu silnej, odważnej i niezależnej kobiety. Ebook z tym wywiadem znajdziecie na Woblink w formatach epub, mobi lub pdf.

Jakie są rodzaje ebooków biograficznych?

Na Woblink znajdziecie wiele różnych rodzajów biografii literackich skupiających się na osobach o różnych zawodach, pochodzeniu czy żyjących w zupełnie odmiennych od dzisiejszych warunkach. Wiele tego typu dzieł odmalowuje portrety artystów i twórców. W tej grupie znajdziecie chociażby historię życia Kory zatytułowaną “Się żyje. Kora. Biografia” napisaną przez Katarzynę Kubisiowską. Z kolei autobiograficzna “My Love Story. Autobiografia” została spisana przez samą Tinę Turner. Nie tylko ta wielka piosenkarka wzięła sprawy w swoje ręce, gdy przyszło do opowiedzenia historii swojego życia. Taką drogą poszli także Dave Grohl, muzyk, lider zespołu Foo Fighters, w swojej książce “The Storyteller. Moje historie. Opowieści o życiu i muzyce” czy Woody Allen w “A propos niczego. Autobiografia”. Specyficzny rodzaj autobiografii przedstawił w swoim dziele “Tysiąc lat radości i trosk. Wspomnienia” chiński artysta Ai Weiwei, przeplatając własne doświadczenia i wspomnienia z historią swojego ojca oraz kontekstem przemian, jakie miały miejsce w Chinach w ciągu kilku ostatnich dekad. Ciekawą perspektywę biografii artysty proponuje także Natalia Budzyńska w swoim dziele “Witkiewicz, ojciec Witkacego”. Opisuje ona bowiem życie znanego malarza, krytyka sztuki oraz pisarza, ojca Witkacego, twórcy architektonicznego stylu zakopiańskiego, o którym czasem zapomina się, mówiąc głównie o jego synu. Wśród ważnych biografii polskich artystów znajdziecie także książkę Moniki Śliwińskiej “Wyspiański. Dopóki starczy życia”. Dzięki danym zebranym w archiwach, rodzinnych dokumentach, listach i pamiętnikach Śliwińskiej udaje się zrekonstruować mało znanego, prywatnego Wyspiańskiego, który ściga się z własną śmiercią, najbardziej intymne wiersze pisze o żonie i gorączkowo szuka sposobu, by dostąpić artystycznego spełnienia i nieśmiertelności. Cennym źródłem wiedzy są także biografie świętych (hagiografie). Dotyczą one zarówno postaci historycznych (na przykład “Ignacy Loyola. Sam i na piechotę”), jak i współczesnych (jak “Siostra Faustyna. Biografia świętej”). Wiele z nich dotyczy także świętych papieży, w tym Jana Pawła II - tutaj znajdziecie chociażby “Pontyfikat na czasy zamętu. Jan Paweł II wobec wyzwań Kościoła i świata” o. Macieja Zięby lub “Niezapomniany. Jan Paweł II we wspomnieniach przyjaciół i współpracowników” Włodzimierza Rędziocha. Te i wiele innych biografii oraz autobiografii znajdziecie na Woblink jako książki papierowe, audiobooki lub ebooki (epub, mobi, pdf).

Najlepsze książki biograficzne i autobiograficzne

Wiele popularnych biografii i autobiografii opowiada historie osób rozpoznawalnych na całym świecie, odkrywając nieznane lub przemilczane wcześniej elementy ich życia. Biografie sławnych ludzi zawierają w sobie także między innymi najciekawsze biografie sportowców, polityków, pisarzy czy muzyków. Znajdziecie tu na przykład ebooka “Ten drugi”, opowieść o księciu Harrym. Wcześniej ukrywane wydarzenia i okoliczności zawiera w sobie także na przykład biografia aktora Matthew Perry'ego , znanego głównie z roli Chandlera w serialu “Przyjaciele”. Jego “ Przyjaciele, kochankowie i ta Wielka Straszna Rzecz”, choć pełne charakterystycznego dla niego humoru, opowiada o trudnej walce z chorobą i nałogami, najciemniejszych momentach życia i najważniejszych, prawdziwych przyjaciołach. Swoją autobiografię, w której wyjaśnia wiele wcześniejszych kontrowersji i ujawnia nieznane dotąd fakty, stworzyła także Pamela Anderson w “Love, Pamela. Autobiografia”. Poznać możecie także życie innych aktorów - Matthew McConaughey’a w książce “Zielone światła” czy Toma Feltona w “Po drugiej stronie różdżki”. Michał Rusinek, przez wiele lat sekretarz Wisławy Szymborskiej, opowiada o tej wybitnej poetce w swoim “Nic zwyczajnego. O Wisławie Szymborskiej”. David Gardner napisał biografię jednego z najbardziej znanych współcześnie amerykańskich aktorów zatytułowaną “ Tom Hanks. Enigma”. Nie tylko artyści są jednak podmiotami książek biograficznych. Jedna z najbardziej głośnych swego czasu pozycji dotyczy współtwórcy sukcesu firmy Apple - to “Steve Jobs” Waltera Andersona. Znaną autobiografię napisała także Michelle Obama - jej “ Becoming. Moja historia” to pełne szczerości i humoru wspomnienia byłej Pierwszej Damy Stanów Zjednoczonych. O swoich przodkach pisała z kolei znana dziennikarka Oriana Fallaci. “Kapelusz cały w czereśniach” to epicka historia jej własnych przodków, pełna miłości, zdrady, namiętności i niespokojnego ducha, artystów, chłopów, buntowników, bohaterów i tchórzy, a przy tym literacki hołd dziennikarki dla jej rodzinnych Włoch i Florencji. Te i wiele innych tytułów biograficznych odsłaniających życie znanych i mniej znanych osób z Polski i świata, czeka na Was na Woblink jako książki papierowe, audiobooki lub ebooki (epub, mobi, pdf).