Wielka wyprzedaż na półmetek wakacji! Ponad 6000 tytułów do -65%!

Biografie i wspomnienia

Typ publikacji

Cena

Format

Wydawcy

Sortuj według:
Zyskujące popularność

Popularne kategorie

Wszystkie kategorie

    Promocja
    okładka Ostatni wywiad, Ebook | Łukasz Warzecha

    Prezydent Lech Kaczyński rozmawiał Z Łukaszem Warzechą w marcu i kwietniu 2010 roku. Ich ostatnie spotkanie miało miejsce zaledwie trzy dni przed tragiczną śmiercią prezydenta w Smoleńsku. Wywiad się urywa, nie został dokończony, ale i tak jest najlepszym zapisem wizji politycznej Lecha Kaczyńskiego. Stał się też jego politycznym testamentem. Książkę przedmową opatrzył Jarosław Kaczyński.

    Promocja
    okładka Krótka historia rozumu, Ebook | Leonard Mlodinow

    W jakim punkcie znajduje się dziś nasze zrozumienie Wszechświata?  Czy jesteśmy, jak sugerował kilka dziesięcioleci temu Stephen Hawking, na progu znalezienia odpowiedzi na wszystkie fundamentalne pytania dotyczące przyrody? A może – podobnie jak stało się to na przełomie XIX i XX wieku – teorie, które uważamy dziś za prawdziwe, zostaną niebawem zastąpione przez coś zupełnie innego? Na horyzoncie nauki pojawiło się więcej niż tylko kilka chmur, które wskazywałyby, że ten o...

    Promocja
    okładka Wychowujemy Misiaka. Ojca i syna przygody z Aspergerem, pociągami, traktorami i materiałami wybuchowymi, Ebook | John Elder Robison

    Jedna z najpiękniejszych opowieści o tym, jak ludzie dotknięci różnymi postaciami autyzmu próbują budować własny świat, w którym możliwe są miłość, troska i szczęście. I o tym, jak im się to udaje. John Elder Robison nie był zwykłym dzieckiem. Nie był też zwykłym ojcem. Dopiero w wieku 40 lat, gdy rozpoznano u niego jedną z form autyzmu, zwaną zespołem Aspergera, zrozumiał dlaczego. Do roli ojca podszedł z pełnym przejęciem i powagą – a zarazem z poczuciem humoru, które w...

    Promocja
    okładka Patrz mi w oczy. Moje życie z zespołem Aspergera, Ebook | John Elder Robison

    KISS, Pink Floyd, Judas Priest, Talking Heads – koncerty każdego z tych zespołów były nie tylko wydarzeniami muzycznymi, ale również wielkim wizualnym show. Płonąca gitara Ace Frehleya z zespołu KISS była początkiem niesamowitych efektów na koncertach grup rockowych. Niewiele osób zastanawia się nad tym, kto stoi za wszystkimi takimi efektami. Tymczasem obsługa techniczna to konkretni ludzie. Jedną z takich osób był John Elder Robison – niesłychanie kreatywny technik i eksper...

    okładka Kuba. Autobiografia, Audiobook | Małgorzata Domagalik

    "Pierwsza i jedyna biografia światowej gwiazdy futbolu. Obarczony brzemieniem niewyobrażalnej tragedii z dzieciństwa, dotąd niechętnie i bardzo rzadko mówił o swojej przeszłości. Teraz po raz pierwszy przerywa milczenie i w przejmująco szczerych rozmowach opowiada dziennikarce o sobie, o trudnym dzieciństwie, o tragicznej śmierci matki, o buncie dorastania i mozolnym pokonywaniu demonów z przeszłości. Dzieli się przemyśleniami, jak radzić sobie z przeciwnościami losu, pokony...

    Promocja
    okładka Córka pustyni, Ebook | Georgina Howell

    Biografia wybitnej brytyjskiej podróżniczki Gertrude Bell  Jeśli komuś się wydaje, że eksploracja i bohaterskie wyprawy to wyłącznie przywilej mężczyzn, głęboko się myli. Potwierdza to Gertrude Bell – wybitna brytyjska podróżniczka, archeolog, pisarka, doradca polityczny, orientalistka, a przy okazji i szpieg na Bliskim Wschodzie w okresie osmańskiego zmierzchu. Funkcjonariusze administracji brytyjskiej, generałowie czy dyplomaci nie kryli irytacji i wrogości, mówiąc o niej...

    Promocja
    okładka Brązowy Bombardier. Biografia Joe Louisa, Ebook | Przemysław Słowiński

    Amerykański Murzyn Joseph Louis Barrow, znany na całym świecie jako Joe Louis, był zawodowym bokserskim mistrzem świata wagi ciężkiej w latach 1937-1949. Najdłużej ze wszystkich. Kiedy w obronie „demokratycznego świata” rozniósł „nazistę” Maxa Schmelinga, cała Ameryka podziwiała siłę jego pięści. Potem potraktowano go na zasadzie „Murzyn zrobił swoje, Murzyn może odejść”. Swoje barwne i arcyciekawe życie zakończył w nędzy. Wielu białych co prawda twierdziło wcześniej,...

    Promocja
    okładka Rocky. Rzecz o Rocky'm Marciano, Ebook | Przemysław Słowiński

    Pamiętacie Państwo głośny film Johna Avildsena Rocky z 1976 roku z Sylvestrem Stallone w roli głównej? Obraz zdobył trzy Oscary. W odróżnieniu od filmu, którego bohaterem była całkowicie fikcyjna postać, książka Przemysława Słowińskiego przedstawia w barwnej, zbeletryzowanej formie dzieje prawdziwego Rocky’ego, z krwi i kości. Amerykański bokser o włoskich korzeniach, Rocky Marciano, był zawodowym mistrzem wszechwag w latach 1952-1956. Jako jedyny champion wagi ciężki...

    Promocja
    okładka Spowiedź legionisty, Ebook | Sebastian Cybulski

    Książka wspomnieniowa, przedstawiająca służbę Polaka w Legii Cudzoziemskiej. Codzienny trud służby na całym świecie w różnych szerokościach geograficznych. Przyjaźnie i problemy pokazane z perspektywy rekruta jak również doświadczonego legionisty. Książka wzbogacona o zdjęcia z archiwum autora. Autor przedstawia czytelnikowi obraz codziennego życia w koszarach i na placach ćwiczeń. Poznajemy wymogi dyscypliny twardej, często brutalnej i bezwzględnej, która eliminuje je...

    Promocja
    okładka Głowy piwniczne, Książka | Wacław Krupiński

    Najsłynniejszy kabaret w sercu Krakowa, kultowa Piwnica pod Baranami, świętuje jubileusz sześćdziesięciolecia nieustannej zabawy. To właśnie z wygłupów i dowcipów kilku osób składało się pierwsze przedstawienie, którego premiera odbyła się w majowy wieczór 1956 roku w zasypanej węglem piwnicy. Głowy piwniczne to rozmowy Wacława Krupińskiego z legendarnymi artystami. Są wśród nich m. in. Piotr Skrzynecki, Zygmunt Konieczny, Halina Wyrodek, Zbigniew Preisner, Anna Szałapak, Ja...

    Promocja
    okładka Arystokracja. Polskie rody, Ebook | Marcin K. Schirmer

    Dzieje polskiej arystokracji niezmiennie ciekawią, budzą podziw, intrygują współczesnych. Wiele w nich ważnych wydarzeń, zaskakujących zwrotów, przewrotności ludzi i losu. Autor niezwykle obrazowo dokumentuje historię znamienitych rodów arystokratycznych, ich siedzib, zbiorów, a także losy przedstawicieli wybranych rodzin. Pasjonująco wyjaśnia proces kształtowania się polskiej arystokracji, zasady przynależności do tej grupy, a także miejsce wybranych rodzin w hierarchii s...

    Promocja
    okładka Pół wieku na czarno, Książka | Marek Cieślak, Wojciech Koerber

    "Żużel to nie liczby. Żużel to twarze. Czasem umorusane, a czasem upie***lone". Odkąd w 1966 roku po raz pierwszy usiadł na motorze, zakochał się w żużlu bez pamięci. Najpierw jako zawodnik, a później utytułowany trener poświęcił mu całe życie. Dziś trudno wyobrazić sobie czarny sport bez tak charyzmatycznej i barwnej postaci, jaką jest Marek Cieślak. Dlaczego podczas DPŚ 2013 nie skorzystał z Tomasza Golloba? Kiedy stracił szacunek do Jerzego Szczakiela? Czy Greg Hancock ce...

    Promocja
    okładka Drużyna, Przerwane życiorysy, Książka | Janusz Grochowski

    Andrzej Błasik – Pilot, który nie bujał w obłokach. Tadeusz Buk – Kielecki scyzor zakochany w wojsku. Miron (Chodakowski) – Władyka, który niósł pokój. Franciszek Gągor – Szef, który był tytanem pracy. Kazimierz Gilarski – Profesor scenariusza wojskowego. Andrzej Karweta – Pierwszy po Bogu z powołania. Bronisław Kwiatkowski – Człowiek niezwykle szczęśliwy. Tadeusz Płoski – Tak zwykły biskup, że aż niezwykły. Włodzimierz Potasiński – Prymus, który został wizjonerem. Wszyscy sp...

    Promocja
    okładka Marianna i róże Życie codzienne w Wielkopolsce w latach 1890-1914 z tradycji rodzinnej, Książka | Janina Fedorowicz, Joanna Konopińska

    Marianna i róże to rodzaj pamiętnika napisanego przez autorki na podstawie zachowanego archiwum rodziny Malinowskich i Jasieckich, osiadłych w Wielkim Księstwie Poznańskim na przełomie XIX i XX wieku, oraz różnych źródeł historycznych dotyczących tego okresu. Są to przede wszystkim dzieje ziemiańskiej rodziny, jej zwyczajów, tradycji, „spisane” przez Mariannę z Malinowskich Jasiecką dla jej dzieci. Opisy codziennego bytowania rodziny wiążą się jednak z wypadkami o szerszym za...

    Promocja
    okładka Danuto nie chcem ale muszem, Ebook | Bolesław Ligęza

    Czy Lech Wałęsa miał ambicje zostać bohaterem niepodległej Polski? A może zmusił go do tego niepowtarzalny splot przypadków? Czy to prawda, że nigdy nie zdarzyło mu się uklęknąć przed małżonką? Czym tak naprawdę Wałęsa naraził się Annie Walentynowicz? Na te i inne pytania odpowiedzi szuka Bolesław Ligęza w powieści „DANUTO NIE CHCEM ALE MUSZEM”. Powieść ta stanowi jakże potrzebny komentarz wyrażony męskim głosem na kontrowersyjne słowa Danuty Wałęsy. Była pierwsza dama pozost...

    Promocja
    okładka Roman Dmowski. Biografia, Ebook | Krzysztof Kawalec

    Biografia jednego z najwybitniejszych polskich polityków XX wieku Roman Dmowski należał do najwybitniejszych postaci pierwszej polowy XX wieku, a jego zasługi dla odzyskania przez Polskę niepodległości w roku 1918 trudno przecenić. W odrodzonej Polsce przegrał rywalizację o władzę z Jozefem Piłsudskim, co sprawia, że dzisiaj w pamięci zbiorowej zajmuje mniej miejsca. Jest to jednak miejsce szczególne, podzielone bez reszty między obozy zwalczających się zawzięcie wielbicie...

    Promocja
    okładka Bogowie nie umierają Człowiek z sercem na dłoni, Ebook | Anna Nowak

    "Mówi się, że Bogowie nie umierają nigdy. Oznacza to, że ich dzieło zawsze pozostaje w umysłach ludzi. Profesora Zbigniew Religa i jego dzieło, a szczególnie jego pierwsza w Polsce udana operacja przeszczepu serca u człowieka, to dokonanie, które nadal wzbudza podziw i szacunek. Szczególnie w kontekście tego, ile musiał przejść ten bohater w siermiężnych czasach PRL-u, aby do tej operacji w zaściankowej Polsce mogło dojść. Ile nerwów, stresu, bezsilności, walki z wła...

    Promocja
    okładka Sztuczne ognie, Ebook | Damian Małecki

    „Sztuczne ognie” to projekt stosunkowo eksperymentalny – pisany w formie dziennika dokumentującego „dni z życia”, nie pozwalający na odnalezienie miejsca ani czasu wydarzeń. Książka ma charakter beletrystyki autobiograficznej, bazująca na wydarzeniach z prawdziwego życia, istniejących miejscach i do bólu szczerych przemyśleniach, które nadają jej życie głównie ze względu na fakt, że wydarzyły się naprawdę. Prawdziwe życie w „Sztucznych ogniach” zostało zmanipulow...

    Promocja
    okładka Jaka szkoda. Krótkie życie Pauli Modersohn-Becker, Ebook | Anna Arno

    Paula Modersohn-Becker jest dziś uważana za najwybitniejszą malarkę niemiecką XX wieku. Na najwcześniejszym zachowanym autoportrecie ma siedemnaście lat. Naszkicowała się węglem – skupiona, patrzy nam prosto w oczy. Czternaście lat później, na jednym z ostatnich obrazów, ściska w dłoniach kameliową gałązkę. Jej rysy są monumentalne i uspokojone. Jakby z zaświatów śledziła losy swojego dzieła. Paula Modersohn-Becker przeżyła zaledwie trzydzieści jede...

    Promocja
    okładka Cyrograf na własnej skórze i inne opowiadania, Ebook | Stanisława Przybyszewska

    Niniejsza książka zawiera siedem nigdy i nigdzie przedtem niepublikowanych opowiadań Przybyszewskiej, wydanych z rękopisów i powstałych za życia pisarki maszynopisów zachowanych w Archiwum Polskiej Akademii Nauk. Skrzące się erudycją i niezwykle wnikliwe psychologicznie, poświęcone są zarówno historii, jak i czasom współczesnym pisarce. Wielokrotnie powraca w nich motyw uzdolnionej intelektualnie, ambitnej kobiety, usiłującej znaleźć dla siebi...

    Promocja
    okładka Mój intymny świat, Książka | Magdalena Adaszewska, Iga Cembrzyńska

    Kobieta obdarzona tysiącem twarzy, wieloma talentami niepowtarzalnym głosem – Iga Cembrzyńska. Adam Hanuszkiewicz powtarzał, że będą z niej ludzie, a Wojciech Has podarował swoją kurtkę i prorokował: będziesz kiedyś wielka. Widzowie pokochali ją za role w „Stawce większej niż życie”, „Hydrozagadce” i „Wrzecionie czasu”. To ona wylansowała przeboje: „W siną dal”, „Mówiłam żartem” czy „Peruwianka”. Iga Cembrzyńska po latach milczenia opowiada o dzieciństwie w cieniu wojny, ż...

    Promocja
    okładka Poletko pana Fogga, Ebook | Dariusz Michalski

    Mieczysław Fogg to chyba najbardziej znany polski piosenkarz XX wieku. Dariuszowi Michalskiemu udało się zebrać tysiące informacji i relacji na jego temat. Powstała fascynująca biografia Poletko pana Fogga, a jednocześnie książka o polskiej scenie muzycznej dwudziestolecia międzywojennego, czasów okupacji i PRL-u. Jestem rdzennym warszawiakiem od wielu, wielu pokoleń. Zdołałem nawet uratować część dokumentów stwierdzających, iż mój ród jest od trzystu lat osiadł...

    Promocja
    okładka Wspomnienie o Cecylii, smutnej królowej, Ebook | Janina Lesiak

    Zbeletryzowany i nieco fantastyczny zapis trzech ostatnich dni życia polskiej królowej Cecylii Renaty, żony Władysława IV. Próba przypomnienia niezwykłej kobiety. Portret władczyni, matki, żony, artystki, cichej buntowniczki i ofiary dynastii. Kobiety niepięknej, ale wielbiącej piękno. Czytelnik znajdzie w tej opowieści nie tylko niezwykły kawałek historii Polski, ale przede wszystkim obraz sytuacji królowych i ich roli na dworze polskim. A także wspaniałe opisy no...

    okładka Eugeniusz Bodo. Już taki jestem zimny drań, Audiobook | Ryszard Wolański

    Rzetelna, a miejscami wręcz wstrząsająca opowieść o życiu wszechstronnego artysty, Eugeniusza Bodo. "Gra pan jak Bodo! Dlaczego? Bo do du...". To tylko żartobliwy kalambur Adolfa Dymszy, prawda bowiem była zupełnie inna. Eugeniusz Bodo grał "jak z nut", chociaż ich nie znał. Dwa etapy jego życia upłynęły mu śpiewająco. Otaczała go wtedy miłość rodzinnego domu, sława zdobyta w warszawskich kabaretach, wreszcie uwielbienie kinowej widowni za ekranową wszechstronność. I kto wie...

Co znajdziesz w kategorii: Biografie i wspomnienia

Co to jest książka biograficzna?

Książki biograficzne to dzieła opisujące życie, karierę, osiągnięcia jakiejś znanej postaci lub popularnej osoby, na przykład muzyka, polityka czy sportowca. Niektóre z tych tytułów są fabularyzowane, inne nie. W przeciwieństwie do autobiografii, ebooki biograficzne napisane są z perspektywy osoby trzeciej, opisującej daną postać. Z kolei autobiografie to historie tworzone przez same osoby w nich opisywane - znajdziecie w nich zatem wiele osobistych opowieści oraz pierwszoosobową formę narracji. Czasami biografie skupiają się na osobach lub wydarzeniach kontrowersyjnych - innym razem na tych najbardziej cenionych i lubianych. Sensację wywołał na przykład debiut literacki Jennette McCurdy, “Cieszę się, że moja mama umarła”. Ten pełen emocji zapis zmagań z toksyczną matką, zaburzeniami odżywiania i uzależnieniami jednej z najbardziej znanych współczesnych amerykańskich dziecięcych aktorek. Nie zawsze jednak biografie lub autobiografie opierają się na tak trudnych zwierzeniach i wspomnieniach.

Z czego składa się biografia?

Jakie elementy składają się na ciekawe biografie? Przede wszystkim wciągająca, często wielowątkowa historia odmalowująca obraz człowieka z krwi i kości - z jego radościami i smutkami, problemami i sukcesami. Często dzieła te opierają się na wspomnieniach - czy to samej opisywanej osoby, czy jej przyjaciół, znajomych, rodziny, bliskich. Dzięki temu otrzymujemy w miarę możliwości jak najbardziej pełny obraz życia, do którego poznania zostajemy zaproszeni. Nierzadko dzięki temu poznajemy inne, czasem zaskakujące oblicze danej osoby, odmienne od tego, co znamy z mediów czy opinii społecznej. Najlepsze książki biograficzne często opierają się na sytuacjach, które są czytelnikom zupełnie nieznane lub niewyobrażalne. Tak dzieje się na przykład w wypadku tytułu “ Czesałam ciepłe króliki. Rozmowa z Alicją Gawlikowską-Świerczyńską” Dariusza Zaborka. Ta lekarka i więźniarka obozu w Ravensbrück opowiada historię o niesamowitym optymizmie, który udało się jej utrzymać nawet pomimo tragicznych warunków obozu koncentracyjnego. W wieku 92 lat zdecydowała się opowiedzieć Zaborkowi o swoim życiu, dzięki czemu otrzymujemy poruszający obraz o życiu silnej, odważnej i niezależnej kobiety. Ebook z tym wywiadem znajdziecie na Woblink w formatach epub, mobi lub pdf.

Jakie są rodzaje ebooków biograficznych?

Na Woblink znajdziecie wiele różnych rodzajów biografii literackich skupiających się na osobach o różnych zawodach, pochodzeniu czy żyjących w zupełnie odmiennych od dzisiejszych warunkach. Wiele tego typu dzieł odmalowuje portrety artystów i twórców. W tej grupie znajdziecie chociażby historię życia Kory zatytułowaną “Się żyje. Kora. Biografia” napisaną przez Katarzynę Kubisiowską. Z kolei autobiograficzna “My Love Story. Autobiografia” została spisana przez samą Tinę Turner. Nie tylko ta wielka piosenkarka wzięła sprawy w swoje ręce, gdy przyszło do opowiedzenia historii swojego życia. Taką drogą poszli także Dave Grohl, muzyk, lider zespołu Foo Fighters, w swojej książce “The Storyteller. Moje historie. Opowieści o życiu i muzyce” czy Woody Allen w “A propos niczego. Autobiografia”. Specyficzny rodzaj autobiografii przedstawił w swoim dziele “Tysiąc lat radości i trosk. Wspomnienia” chiński artysta Ai Weiwei, przeplatając własne doświadczenia i wspomnienia z historią swojego ojca oraz kontekstem przemian, jakie miały miejsce w Chinach w ciągu kilku ostatnich dekad. Ciekawą perspektywę biografii artysty proponuje także Natalia Budzyńska w swoim dziele “Witkiewicz, ojciec Witkacego”. Opisuje ona bowiem życie znanego malarza, krytyka sztuki oraz pisarza, ojca Witkacego, twórcy architektonicznego stylu zakopiańskiego, o którym czasem zapomina się, mówiąc głównie o jego synu. Wśród ważnych biografii polskich artystów znajdziecie także książkę Moniki Śliwińskiej “Wyspiański. Dopóki starczy życia”. Dzięki danym zebranym w archiwach, rodzinnych dokumentach, listach i pamiętnikach Śliwińskiej udaje się zrekonstruować mało znanego, prywatnego Wyspiańskiego, który ściga się z własną śmiercią, najbardziej intymne wiersze pisze o żonie i gorączkowo szuka sposobu, by dostąpić artystycznego spełnienia i nieśmiertelności. Cennym źródłem wiedzy są także biografie świętych (hagiografie). Dotyczą one zarówno postaci historycznych (na przykład “Ignacy Loyola. Sam i na piechotę”), jak i współczesnych (jak “Siostra Faustyna. Biografia świętej”). Wiele z nich dotyczy także świętych papieży, w tym Jana Pawła II - tutaj znajdziecie chociażby “Pontyfikat na czasy zamętu. Jan Paweł II wobec wyzwań Kościoła i świata” o. Macieja Zięby lub “Niezapomniany. Jan Paweł II we wspomnieniach przyjaciół i współpracowników” Włodzimierza Rędziocha. Te i wiele innych biografii oraz autobiografii znajdziecie na Woblink jako książki papierowe, audiobooki lub ebooki (epub, mobi, pdf).

Najlepsze książki biograficzne i autobiograficzne

Wiele popularnych biografii i autobiografii opowiada historie osób rozpoznawalnych na całym świecie, odkrywając nieznane lub przemilczane wcześniej elementy ich życia. Biografie sławnych ludzi zawierają w sobie także między innymi najciekawsze biografie sportowców, polityków, pisarzy czy muzyków. Znajdziecie tu na przykład ebooka “Ten drugi”, opowieść o księciu Harrym. Wcześniej ukrywane wydarzenia i okoliczności zawiera w sobie także na przykład biografia aktora Matthew Perry'ego , znanego głównie z roli Chandlera w serialu “Przyjaciele”. Jego “ Przyjaciele, kochankowie i ta Wielka Straszna Rzecz”, choć pełne charakterystycznego dla niego humoru, opowiada o trudnej walce z chorobą i nałogami, najciemniejszych momentach życia i najważniejszych, prawdziwych przyjaciołach. Swoją autobiografię, w której wyjaśnia wiele wcześniejszych kontrowersji i ujawnia nieznane dotąd fakty, stworzyła także Pamela Anderson w “Love, Pamela. Autobiografia”. Poznać możecie także życie innych aktorów - Matthew McConaughey’a w książce “Zielone światła” czy Toma Feltona w “Po drugiej stronie różdżki”. Michał Rusinek, przez wiele lat sekretarz Wisławy Szymborskiej, opowiada o tej wybitnej poetce w swoim “Nic zwyczajnego. O Wisławie Szymborskiej”. David Gardner napisał biografię jednego z najbardziej znanych współcześnie amerykańskich aktorów zatytułowaną “ Tom Hanks. Enigma”. Nie tylko artyści są jednak podmiotami książek biograficznych. Jedna z najbardziej głośnych swego czasu pozycji dotyczy współtwórcy sukcesu firmy Apple - to “Steve Jobs” Waltera Andersona. Znaną autobiografię napisała także Michelle Obama - jej “ Becoming. Moja historia” to pełne szczerości i humoru wspomnienia byłej Pierwszej Damy Stanów Zjednoczonych. O swoich przodkach pisała z kolei znana dziennikarka Oriana Fallaci. “Kapelusz cały w czereśniach” to epicka historia jej własnych przodków, pełna miłości, zdrady, namiętności i niespokojnego ducha, artystów, chłopów, buntowników, bohaterów i tchórzy, a przy tym literacki hołd dziennikarki dla jej rodzinnych Włoch i Florencji. Te i wiele innych tytułów biograficznych odsłaniających życie znanych i mniej znanych osób z Polski i świata, czeka na Was na Woblink jako książki papierowe, audiobooki lub ebooki (epub, mobi, pdf).