Nie ma nas bez was Europa nie posiada jednej duszy. Jest mieszaniną, efektem wzajemnego splątania wielu odmiennych historii. Żadna z narodowych tożsamości Starego Kontynentu, oddziaływujących na siebie przez wieki, nie pozostała w postaci czystej, każda za to dzieli coś z inną, także pozaeuropejską. Polacy nie byliby tym, kim są, bez Niemców, a ci z kolei bez Francuzów i Włochów… To właśnie świadomość wzajemnego przenikania się i szacunek dla racji dzielonych najbardziej psu...
Choć nie ma obiektywnej miary dla moralnego postępu ludzkości, wielkie religijne i świeckie utopie niosą nadzieję na wyeliminowanie z ludzkiego życia chciwości, nienawiści i przemocy. Postęp wyrażający się w umiejętności pokojowego współżycia nie tylko z ludźmi, ale również ze zwierzętami i światem przyrody daje się zaobserwować, ale nie jest on dany raz na zawsze i wszędzie w takim samym stopniu. Czy skala przemocy się zmniejsza w historii? Jakie są kryteria postępu i kto ...
W poszukiwaniu piękna Albrecht Dürer pisał: „Czym jest piękno, tego nie wiem”. Czy dzięki nauce wiemy więcej na temat piękna niż nasi przodkowie? Z jednej strony dajemy sobie prawo do suwerennego decydowania, co jest piękne, z drugiej odkrywamy, że o tym, co za takie uznamy, w dużej mierze decyduje budowa naszego mózgu. Jakie miejsce zajmuje dziś w kulturze i życiu społecznym kategoria piękna? Co ono dla nas oznacza? Czy nadal istotne są talent i kryteria pozwalające odr...
Na pytanie o przyszłość religii odpowiadają: przedstawiciele islamu – Tahar Ben Jelloun, Tariq Ramadan, teoretyk sekularyzmu, rabin Abraham Skórka, filozof Karol Tarnowski oraz przedstawiciele i przedstawicielki środowisk twórczych z Polski. Ponadto w numerze: rozmowa z Józefą Hennelową, dyskusja na temat pojęcia osoby, rozważania o kuratorstwie, ostatni odcinek Mitologii wielkiej płyty Wita Szostaka, rozmowa z Joanną Kos-Krauze, opowiadanie Mariusza Sieniewicza i wiele wię...
Etyka środowiska Rozwój nauki nie idzie, niestety, w parze ze wzrostem świadomości człowieka o zależnościach panujących w otaczającej go przyrodzie – otwiera raczej pole do ideologizacji i manipulacji. Dlatego właśnie tak pilne jest, by myśleć o świecie z coraz większą troską. Jeśli uświadomimy sobie, że jeden na pięć gatunków roślin zagrożony jest wymarciem, to pytanie: „Czy rośliny powinny mieć prawa?”, przestaje być nieuzasadnione. Tym bardziej że człowiek to przecież tyl...
Pomysł na rodzicielską bliskość Współczesne nurty wychowawcze i terapeutyczne, odwołując się do coraz bogatszej wiedzy z zakresu psychologii i antropologii, kładą nacisk na potrzebę bliskości w rozwoju dziecka. Tymczasem cywilizacyjną normą stało się zwiększanie dystansu – nie tylko w sensie fizycznej odległości, ale również w wymiarze relacji np. między różnymi pokoleniami w rodzinie. W polskich warunkach bliskość zamiast włączać rodziców i dziecko w sieć silnych, wspierają...
Katastrofa czasu Wybuch elektrowni jądrowej w Czarnobylu pozostaje jedną z największych katastrof przemysłowych XX w., która zmieniła polityczną mapę Europy. Po 30 latach czarnobylska strefa wykluczenia to miejsce bez człowieka, pomnik pamięci środkowoeuropejskiej, przemilczanej apokalipsy, przestrzeń, w której triumfuje natura. To miejsce, w którym nie tylko atom uległ rozpadowi, tam rozpadł się czas. Co wydarzyło się 26 kwietnia 1986 r.? Jak zachować pamięć o katastrofie ...
Możesz życie swe odmienić
Największym sprzymierzeńcem wielkich duchowych tradycji Wschodu i Zachodu jest dziś nauka, przede wszystkim psychologia i badania nad mózgiem. Osiągnięcia tych dyscyplin potwierdzają trafność dawnych intuicji etycznych i wyjaśniają przyczyny skuteczności klasycznych praktyk duchowych.
Jak poznać siebie? Co utrudnia nam pracę nad sobą? I dlaczego dobry charakter jest ważniejszy niż osobowość?
Czas na ludzką miarę Jeśli w przeszłości zegar symbolizował marność stworzenia i przekraczający je wieczny horyzont, to dziś tyka bez metafizycznego odniesienia. Czas już nie tyle znaczy, ile zaczął się jedynie liczyć – trwa z nim nieustanny wyścig. Życie zaś przybiera formę nadaną mu przez tryby zegara. Co mówi o czasie współczesna nauka? Czy możemy o nim po prostu zapomnieć? Dlaczego rewolucje były wymierzone w zegary? Jakie pułapki kryje w sobie slow life?
Ustanawianie w Europie swobody przepływu towarów, usług, kapitału i osób odbywało się równocześnie ze wznoszeniem barier na zewnętrznych granicach wspólnoty. Trwający wciąż dramat uchodźców pokazał, że zamknięcie to dokonało się nie tylko w wymiarze politycznym, ale również etycznym – zakwestionowane zostało prawo Innego do uczestnictwa w naszym świecie, do bycia w nim gościnnie podjętym. W jaki sposób oswajać się z obcością? Co kryje się w pojęciu gościnności? Dlaczego ch...
Białoruś: możliwość Współczesna Białoruś to – jak napisał poeta Andrej Chadanowicz – „kraj w przeciągach Europy”. Wielu uważa ją za przyczółek Rosji, państwo reżimowe, którego twarzą jest Aleksander Łukaszenka. Tymczasem to kraj podwójnych symboli narodowych, niesymetrycznych podziałów społecznych, traumatycznej historii, a wreszcie niedocenionej, ponieważ nieznanej, kultury. Z jakimi problemami tożsamościowymi i traumami zmagają się Białorusini i Białorusinki? Czy możli...
Pozytywnych działań na rzecz dialogu katolicko-żydowskiego jest niewiele. Jednak nawet oficjalne wydarzenia są niechętnie przyjmowane przez duchownych. Dlaczego tak rzadko słyszymy z ambon o grzechu antysemityzmu? Kiedy Kościół w Polsce rozliczy się ze swoich ciemnych kart? W jaki sposób pomaga katolikom uporać się z wciąż żywymi postawami wrogości wobec Żydów?
"TEMAT MIESIĄCA XI: Nie marnuj W którym momencie nabywanie dóbr przybiera postać zbytku i marnotrawstwa? Czy ilość produkowanych śmieci nas nie przerośnie? Na ile możliwe jest stuprocentowe spożytkowanie żywności? Odpowiadają: Zygmunt Bauman, Marta Dymek, bp Grzegorz Ryś, Zdzisław Sobierajski i Dubravka Ugrešić. DEBATY Po (nie)widzialnej Galicji, Z Martinem Pollackiem rozmawia Urszula Pieczek IDEE Bóg odnalazł mnie w mroku – opowieść osoby transpłciowej o zm...
"TEMAT MIESIĄCA Polak-katolik – tożsamość do wzięcia Za figurą Polaka-katolika stoi jedna z najtrwalszych definicji polskości. Na ile dziś jest ona atrakcyjna? Czy wyczerpuje historyczne i współczesne rozumienie polskości? Jakie miejsce wyznacza kobiecie? Czy Polak-katolik dominuje w dyskursie publicznym? Kto dziś jest jego wrogiem? DEBATY Spóźniona sprawiedliwość? - Kościół w Polsce wobec ofiar czynów pedofilnych popełnionych przez duchownych IDEE Johann Reikers...
"Temat miesiąca: Jak wiara zmienia Biblię? W jaki sposób wiara lub niewiara tłumacza wpływa na przekład Biblii? Dlaczego translacja miałaby być aktem wiary? Czy możliwy jest przekład ekumeniczny? DEBATY Kultura Głuchych – posiadają swój język, zwyczaje oraz poczucie odrębności. Czy Głusi są mniejszością? IDEE Jak umierać? – debata o eutanazji z udziałem Kaczkowskiego, Kozłowskiej, Królikowskiego i Łukowa KULTURA Pisarz – rzemieślnik słowa czy natchniony wizjoner? M...
"Temat miesiąca: Imperialne oblicze Rosjan. Władimir Putin pragnie odbudowy imperium. Czy nastroje społeczeństwa rosyjskiego odzwierciedlają politykę kremlowską? Jaki jest stosunek Rosjan do państwowości Białorusinów i Ukraińców? Odpowiadają specjaliści z Rosji, Białorusi i Ukrainy. Ponadto ankieta „Znaku”: Co o imperialnej przeszłości myślą rosyjscy dwudziestolatkowie? DEBATY Jezydzi – Czy Szatan może nauczyć miłości? Joanna Bocheńska o korzeniach bliskowschodniej religii ...
Temat Miesiąca: Praca - Bauman, Bortnowska, Delsol, Hausner, Wasilewski | DEBATY Indie. Zwalczanie systemu kastowego jest wpisane do konstytucji? Czy polityka afirmatywna może ukształtować społeczeństwo bez dyskryminacji? | KULTURA Sherlock Holmes obchodzi 150. urodziny. Jaka rzeczywistość kryje się za zamiłowaniem do kryminałów? | IDEE Antysemityzm - czym jest i jak go mierzyć? Kto w Polsce jest antysemitą? - odpowiada Ireneusz Krzemiński | ANKIETA "Znaku" - Dlaczego czytamy...
